Bài 11. Bếp lửa

Kiểm tra bài cũ
Câu 1) Nội dung các “câu hát” trong bài thơ “Đoàn thuyền đánh cá” có ý nghĩa như thế nào?
A. Thể hiện sức mạnh vô địch của con người.
B. Biểu hiện niềm vui, sự phấn chấn của người lao động.
C. Thể hiện sự bao la hùng vĩ của biển cả
D. Gồm cả a, b, c
Câu 2) Ý nào nói đúng nhất giá trị nghệ thuật của bài thơ “Đoàn thuyền đánh cá”?
A. Giọng thơ khỏe khoắn, sôi nổi, bay bổng
B. Xây dựng hình ảnh đẹp, tráng lệ, giàu màu sắc lãng mạn
C. Cách gieo vần có nhiều biến hóa linh hoạt
D. Gồm cả A, B, C.

BẾP LỬA
(Bằng Việt)


1) Tác giả - tác phẩm:


BẾP LỬA
(Bằng Việt)

- Bài thơ được sáng tác năm 1963 khi tác giả đang học đại học ở Liên Xô (cũ)
Bằng Việt sinh năm 1941, quê ở Hà Tây, thuộc lớp nhà thơ trưởng thành trong kháng chiến chống Mỹ.
- Từ đầu…. “Cứ bảo nhà vẫn được bình yên”: Hình ảnh bếp lửa và những kỉ niệm sống bên bà
- Phần còn lại: Những suy ngẫm về bà và hình ảnh bếp lửa

BẾP LỬA


1) Tác giả, tác phẩm


2) Đọc - hiểu văn bản


Bố cục: 2 phần.


Thể thơ tự do

Một bếp lửa chờn vờn sương sớm
Một bếp lửa ấp iu nồng đượm
Cháu thương bà biết mấy nắng mưa!

Lên bốn tuổi cháu đã quen mùi khói
Năm ấy là năm đói mòn đói mỏi,
Bố đi đánh xe, khô rạc ngựa gầy,
Chỉ nhớ khói hun nhèm mắt cháu
Nghĩ lại đến giờ sống mũi còn cay!
Tám năm ròng, cháu cùng bà nhóm lửa
Tu hú kêu trên những cánh đồng xa
Khi tu hú kêu, bà còn nhớ không bà?
Bà hay kể chuyện những ngày ở Huế.
Tiếng tu hú sao mà tha thiết thế,
Mẹ cùng cha công tác bận không về,
Cháu ở cùng bà, bà bảo cháu nghe,
Bà dạy cháu làm, bà chăm cháu học,
Nhóm bếp lửa nghĩ thương bà khó nhọc,
Tu hú ơi! Chẳng đến ở cùng bà,
Kêu chi hoài trên những cánh đồng xa?
Năm giặc đốt làng cháy tàn cháy rụi
Hàng xóm bốn bên trở về lầm lụi
Đỡ đần bà dựng lại túp lều tranh
Vẫn vững lòng, bà dặn cháu đinh ninh:
"Bố ở chiến khu, bố còn việc bố,
Mày có viết thư chớ kể này, kể nọ,
Cứ bảo nhà vẫn được bình yên!".
a) Hình ảnh bếp lửa và những kỉ niệm sống bên bà.

BẾP LỬA


1) Tác giả, tác phẩm


2) Đọc - hiểu văn bản


3) Phân tích.

Một bếp lửa chờn vờn sương sớm
Một bếp lửa ấp iu nồng đượm
_______

_______

 Từ ngữ có tác dụng gợi tả
 Hình ảnh bếp lửa hiện lên thật gần gũi, quen thuộc, thân thương, ấm áp
Khi nhớ về hình ảnh bếp lửa, tác giả đã nhớ về những kỉ niệm gì với người bà kính yêu của mình?
Năm ấy là năm đói mòn đói mỏi
Bố đi đánh xe, khô rạc ngựa gầy
Khói hun nhèm mắt cháu
Nghĩ lại đến giờ sống mũi còn cay
Lên bốn tuổi cháu đã quen mùi khói
Năm ấy là năm đói mòn đói mỏi,
…Chỉ nhớ khói hun nhèm mắt cháu
Tám năm ròng, cháu cùng bà nhóm lửa…..
Bà hay kể chuyện những ngày ở Huế….
Cháu ở cùng bà, bà bảo cháu nghe,
Bà dạy cháu làm, bà chăm cháu học,….
Năm giặc đốt làng cháy tàn cháy rụi…
Mày có viết thư chớ kể này kể nọ,
Cứ bảo nhà vẫn được bình yên!"
_______

__________

_______

__________

______________

Năm ấy là năm đói mòn đói mỏi,
…Chỉ nhớ khói hun nhèm mắt cháu
…cháu cùng bà nhóm lửa….. Bà hay kể chuyện …. bà bảo cháu nghe…dạy cháu … chăm cháu …. Năm giặc đốt làng … viết thư chớ kể này kể nọ,

 Những năm tháng tuổi thơ với bao vất vả, thiếu thốn, nhọc nhằn, bà đã đùm bọc cưu mang, chăm chút dạy dỗ
 Tình bà cháu vẫn nồng ấm
Rồi sớm rồi chiều, lại bếp lửa bà nhen, 
Một ngọn lửa, lòng bà luôn ủ sẵn, 
Một ngọn lửa chứa niềm tin dai dẳng... 
Lận đận đời bà biết mấy nắng mưa 
Mấy chục năm rồi, đến tận bây giờ 
Bà vẫn giữ thói quen dậy sớm 
Nhóm bếp lửa ấp iu nồng đượm, 
Nhóm niềm yêu thương, khoai sắn ngọt bùi, 
Nhóm nồi xôi gạo mới sẻ chung vui, 
Nhóm dậy cả những tâm tình tuổi nhỏ... 
Ôi kỳ lạ và thiêng liêng – bếp lửa! 

Giờ cháu đã đi xa. Có ngọn khói trăm tàu, 
Có lửa trăm nhà, niềm vui trăm ngả, 
Nhưng vẫn chẳng lúc nào quên nhắc nhở: 
Sớm mai này, bà nhóm bếp lên chưa?...

- Lận đận đời bà … nắng mưa
…Bà vẫn giữ thói quen dậy sớm
…Nhóm bếp lửa…nhóm niềm yêu thương…nhóm nồi xôi…nhóm dậy cả những tâm tình tuổi nhỏ

 Từ láy, điệp ngữ
b) Những suy ngẫm về bà và hình ảnh bếp lửa

3) Phân tích.

a) Hình ảnh bếp lửa và những kỉ niệm sống bên bà.
b) Những suy ngẫm về bà và hình ảnh bếp lửa
 hình ảnh người bà hiện lên thật đẹp với một vẻ đẹp tần tảo, giàu đức hi sinh và tình yêu thương. Bà đã nhen nhóm lên ngọn lửa của sự sống, tình yêu thương và niềm tin.
 Đó là điều kì diệu và thiêng liêng của “bếp lửa”
Hình ảnh bếp lửa được tác giả nhắc tới mười lần, hiện diện cùng bếp lửa là hình ảnh người bà, người phụ nữ Việt Nam với vẻ đẹp tần tảo, chịu đựng, hi sinh, đầy tình yêu thương. Bếp lửa là tình bà nồng ấm, bếp lửa là tay bà chăm chút. Bếp lửa gắn với những khó khăn gian khổ của đời bà. Ngày ngày bà nhóm lên bếp lửa cũng là nhóm niềm vui, sự sống, niềm yêu thương dành cho con cháu và mọi người. Chính vì thế mà nhà thơ đã cảm nhận được trong hình ảnh bếp lửa bình dị ấy có cái gì đó kì diệu và thiêng liêng. Phải chăng ngọn lửa bà nhóm là ngọn lửa của tình yêu thương, của sức sống và niềm tin. Như vậy hình ảnh bà không chỉ là người nhóm lửa, giữ lửa mà còn là người truyền lửa cho các thế hệ nối tiếp. Cảm nhận được điều đó nhà thơ bộc lộ tấm lòng trân trọng và biết ơn của mình đối với bà, với quê hương đất nước
Giờ cháu đã đi xa. Có ngọn khói trăm tàu, 
Có lửa trăm nhà, niềm vui trăm ngả, 
Nhưng vẫn chẳng lúc nào quên nhắc nhở: 
Sớm mai này, bà nhóm bếp lên chưa?...
 Trân trọng, biết ơn bà, quê hương, đất nước.
4) Tổng kết
- Kết hợp nhuần nhuyễn giữa biểu cảm với miêu tả, tự sự với bình luận; hình ảnh có ý nghĩa tượng trưng
- Bài thơ gợi lại những kỉ niệm xúc động về tình bà cháu, lòng kính yêu, trân trọng và biết ơn của cháu đối với bà, với quê hương, đất nước.

- Học thuộc bài thơ.
- Nắm được nội dung và nghệ thuật.
- Viết một đoạn văn ngắn nêu cảm nghĩ của em về hình ảnh “bếp lửa” trong bài thơ
- Đọc kĩ và trả lời những câu hỏi ở bài “Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ”

Hướng dẫn học ở nhà