Bài 11. Bếp lửa

I. Đọc – Tìm hiểu chung
1. Tác giả :
Sinh năm 1941 – Thạch Thất - Hà Tây
- Thuộc thế hệ các nhà thơ trưởng thành trong kháng chiến chống Mĩ
Phong cách thơ :trầm lắng suy tư, mượt mà trong sáng.
+ Tác phẩm chính:
Hương cây - Bếp lửa .
Bếp lửa khoảng trời.
Phía nửa mặt trăng chìm.
2. Tác phẩm :
a, Hoàn cảnh ra đời
- Sáng tác năm 1963, khi đó tác giả đang là sinh viên học Luật ở nước ngoài.
- Bài thơ trích trong tập “ Hương cây – Bếp lửa”, in chung với Lưu Quang Vũ ( 1968 ).
Tiết 55 : Bếp lửa ( Bằng Việt )
. “Những năm đầu theo học Luật tại đây tôi nhớ nhà kinh khủng.Tháng 9 ở bên đó trời se se lạnh, buổi sáng sương khói thường bay mờ mờ mặt đất, ngoài cửa sổ, trên các vòm cây, gợi nhớ cảnh mùa đông ở quê nhà. Mỗi buổi dậy sớm đi học, tôi hay nhớ đến khung cảnh một bếp lửa thân quen, nhớ lại hình ảnh bà nội lụi cụi dậy sớm nấu nồi xôi, luộc củ khoai củ sắn cho cả nhà”.
.
a, Hoàn cảnh ra đời: 1963
Tiết 55 : Bếp lửa ( Bằng Việt )
“Bà nội tôi là một phụ nữ nông dân chân chất, bình dị. Với tôi, bà là hiện thân của sự cần cù, nhẫn nại và đức hy sinh.”
Bố cục: 4 phần
Phần 1: Từ đầu-> ...nắng mưa : Hình ảnh bếp lửa khơi nguồn cảm xúc nhớ bà.
Phần 2: Tiếp ->...dai dẳng: Dòng hồi tưởng kỉ niệm thời thơ ấu bên bà.
Phần 3: Tiếp -> ...bếp lửa: Suy ngẫm về cuộc đời bà.
Phần 4: còn lại: Niềm thương nhớ bà.
Tiết 55 : Bếp lửa ( Bằng Việt )
I. Tìm hiểu chung:
II. Đọc và tìm hiểu văn bản:
Từ láy "chờn vờn"
Gợi bàn tay kiên nhẫn, khéo léo của người nhóm lửa.

Gợi tấm lòng chăm chút của bà dành cho con cháu
Gợi bếp lửa thực bập bùng trong sương sớm

Gợi sự ám ảnh day dứt trong tâm trí của tác giả
ấp iu
Hình ảnh ẩn dụ
“ biết mấy nắng mưa”
Gợi vẻ đẹp tần tảo, chịu thương chịu khó của bà

Người cháu thương bà vô hạn.
Tiết 55 : Bếp lửa ( Bằng Việt )
1. Bếp lửa khơi nguồn cảm xúc nhớ bà.
Một bếp lửa chờn vờn sương sớm
Một bếp lửa ấp iu nồng đượm
Cháu thương bà biết mấy nắng mưa.
=> Đoạn thơ thể hiện được tình yêu thương của người bà dành cho cháu đồng thời thể hiện nỗi nhớ thương của người cháu đối với bà.
Tuổi ấu thơ
(4 tuổi)
- Quen mùi khói
- Đói mòn, đói mỏi
- Khói hun nhèm mắt
- Sống mũi còn cay
Tuổi thơ gian nan, vất vả
Ấn tượng về bếp lửa
Dòng hồi tưởng của cháu
Lên bốn tuổi cháu đã quen mùi khói
Năm ấy là năm đói mòn đói mỏi
Bố đi đánh xe , khô rạc ngựa gầy
Chỉ nhớ khói hun nhèm mắt cháu
Nghĩ lại đến giờ sống mũi còn cay!
quen mùi khói
đói mòn, đói mỏi
khói hun nhèm
Nghĩ lại đến giờ , sống mũi còn cay
Có bà và bếp lửa
II. ĐỌC – TÌM HIỂU CHI TIẾT
1. Bếp lửa gợi nỗi nhớ thương bà
2. Cảm nghĩ về bà và bếp lửa
* Hồi tưởng những kỉ niệm tuổi thơ sống bên bà
Năm ấy là năm đói mòn đói mỏi
Bố đi đánh xe, khô rạc ngựa gầy
Tiết 55 : Bếp lửa ( Bằng Việt )
“Năm Ất Dậu tháng ba còn nhớ mãi 
Giống Lạc Hồng cực trải lắm đau thương! 
Những thây ma thất thểu đầy đường, 
Rồi ngã gục không đứng lên vì…đói!” 
“Ta nhớ mãi cái thời kỳ đen tối! 
Quên làm sao tội lỗi kẻ xâm lăng! 
Quên làm sao mối thù hận khôn cùng! 
Quên sao được hai triệu người chết đói!” 
(Bàng Bá Lân). 
- Tám năm ròng
- Tu hú kêu
- Bà kể chuyện
- Bà dạy cháu và chăm cháu
Cuộc sống vắng vẻ
Bà tảo tần, giàu tình thương và đức hy sinh.
Thời niên thiếu
(8 tuổi)
Dòng hồi tưởng của cháu
Tám năm ròng cháu cùng bà nhóm lửa
Tu hú kêu trên những cánh đồng xa
Khi tu hú kêu, bà còn nhớ không bà
Bà hay kể chuyện những ngày ở Huế
Tiếng tu hú sao mà tha thiết thế!
Mẹ cùng cha công tác bận chưa về
Cháu ở cúng bà, bà bảo cháu nghe
Bà dạy chàu làm, bà chăm cháu học.
Nhóm bếp lửa nghĩ thương bà khó nhọc,
Tu hú ơi! Chẳng đến ở cùng bà
Kêu chi hoài trên những cánh đồng xa.
Tám năm ròng
Tu hú kêu
Khi tu hú kêu,
Tiếng tu hú
Tu hú oi!
Kêu chi hoài
bà bảo cháu nghe
Bà dạy cháu làm,
bà chăm cháu học
Bà hay kể chuyện
- Tám năm ròng
- Tu hú kêu
- Bà kể chuyện
-Bà dạy cháu và chăm cháu
Cuộc sống vắng vẻ
Bà tảo tần giàu tình thương và đức hy sinh
Tuổi ấu thơ
(4 tuổi)
Thời niên thiếu
(8 tuổi )
- Quen mùi khói
- Đói mòn, đói mỏi
- Khói hun nhèm
- Sống mũi còn cay
Dòng hồi tưởng của cháu
Có bà và bếp lửa
Tuổi thơ gian nan,vất vả
Nhóm 1+2
Bếp lửa được gợi nhớ bằng những giác quan nào?
- Điều đó có ý nghĩa gì?
Nhóm 3+4
Tiếng tu hú được gợi nhớ bằng những âm thanh và
cảm xúc nào?
Điều đó thể hiện tâm trạng gì của người cháu?
Thảo luận nhóm
Bếp lửa
Thị giác
Cảm giác
Xúc giác
Khứu giác
Văng vẳng
Khắc khoải
Gần gũi
Dồn dập
Tiếng chim tu hú
Hình ảnh bếp
lửa và người bà đã hằn sâu vào tiềm tức người cháu.
Tiếng tu hú thể hiện tâm trạng của người cháu mỗi lúc một mạnh mẽ, tha thiết.



Tình yêu bà, yêu bếp lửa, yêu quê hương đất nước
Dòng hồi tưởng của cháu
Khi bốn tuổi
Khi tám tuổi
Tuổi thơ gian nan, vất vả
Cuộc sống vắng vẻ
Có bà và bếp lửa
Bà giàu đức hy sinh
Năm giặc đốt làng cháy tàn cháy rụi
Hãy tìm những câu thơ có liên quan đến hình ảnh này?
Hàng xóm bốn bên trở về lầm lụi
Đỡ đần bà dựng lại túp lều tranh
Hãy tìm những câu thơ có liên quan đến hình ảnh này?
2. Những kỉ niệm tuổi thơ sống bên bà.
Bà vẫn vững lòng trước mọi tai hoạ thử thách.
Năm giặc đốt làng cháy tàn cháy rụi…..
Vẫn vững lòng bà dặn cháu đinh ninh…..
Cứ bảo nhà vẫn được bình yên!”
Lời dẫn trực tiếp
Hình ảnh người bà kháng chiến, giàu đức hi sinh, là chỗ dựa tinh thần vững chắc cho cháu.
Tiết 55 : Bếp lửa ( Bằng Việt )










Hình ảnh ngọn lửa toả sáng trong câu thơ, nó có sức truyền cảm mạnh mẽ. Ngọn lửa của tình yên thương, ngọn lửa của niềm tin, ngọn lửa ấm nồng như tình bà cháu, ngọn lửa đỏ hồng soi sáng cho con đường đứa cháu Bà luôn nhắc cháu rằng: nơi nào có ngọn lửa, nơi đó có bà, bà sẽ luôn ở cạnh cháu.  Môt tình cảm thiêng liêng cao cả.
Rồi sớm rồi chiều lại bếp lửa bà nhen
Một ngọn lửa lòng bà luôn ủ sẵn
Một ngọn lửa chứa niềm tin dai dẳng
3. Cảm nghĩ về bà và bếp lửa:
Nhen lửa
Bà lận đận
Qua nắng mưa
Thói quen dậy sớm
Nhóm bếp lửa ấp iu nồng đượm
Nhóm niềm yêu thương khoai sắn ngọt bùi
Nhóm nồi xôi gạo mới sẻ chung vui
Nhóm dậy cả những tâm tình tuổi nhỏ
Ôi kì lạ và thiêng liêng - bếp lửa!
Sử dụng điệp từ: nhóm
Nhóm lửa
Giữ lửa
Truyền lửa
Tiết 55 : Bếp lửa ( Bằng Việt )
4. Nỗi niềm thương nhớ bà của người cháu.
-Giờ cháu đã đi xa:
+ Không gian, thời gian xa cách
+Cuộc sống đổi thay : lửa trăm nhà, niềm vui trăm ngả
+Vẫn luôn nhắc nhở
 Tình thương nhớ về bà luôn mãnh liệt trong lòng đứa cháu.
Tiết 55 : Bếp lửa ( Bằng Việt )
=>Ngọn lửa trở thành kỷ niệm ấm lòng, niềm tin kỳ diệu nâng bước người cháu.
Đọc tìm hiểu chung.
Đọc hiểu văn bản.
III. Tổng kết.

Tiết 55 : Bếp lửa ( Bằng Việt )
1.Nghệ thuật :
- Sáng tạo hình ảnh bếp lửa gắn với hình ảnh người bà.
- Kết hợp các yếu tố biểu cảm- miêu tả- tự sự - bình luận.
2.Nội dung:
Bài thơ gợi lại những kỷ niệm về bà và tình bà cháu. Thể hiện lòng kính yêu trân trọng và biết ơn của cháu đối với bà cũng là đối với gia đình, quê hương, đất nước.
Mạch cảm xúc của bài thơ:
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ :
************
- Học thuộc lòng bài thơ .
- Nắm vững cấu trúc của bài theo dòng hồi tưởng của tác giả.
- Soạn bài thơ:” Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ” .
- Xác định tác giả, tác phẩm,nội dung chính của bài.
- Nhận xét nghệ thuật sử dụng trong bài.