Bài 10. Tổng kết về từ vựng (Sự phát triển của từ vựng,... trau dồi vốn từ)
Chia sẻ bởi Đỗ Thị Hoa |
Ngày 07/05/2019 |
28
Chia sẻ tài liệu: Bài 10. Tổng kết về từ vựng (Sự phát triển của từ vựng,... trau dồi vốn từ) thuộc Ngữ văn 9
Nội dung tài liệu:
phòng GD&DT TP PH? Lí -trường thcs đinh xá
Giáo viên : Đỗ Thị Hoa
GD & ĐT
Những từ in đậm trong các câu sau được dùng theo nghĩa gốc hay nghĩa chuyển? Vì sao?
a . Mùa xuân1 là tết trồng cây
Làm cho đất nước càng ngày càng xuân2 (Hồ Chủ tịch )
Xuân1(DT): chỉ mùa thứ nhất trong một năm
là nghĩa gốc
Xuân2 (DT TT) : trẻ, đẹp, đầy sức sống
là nghĩa chuyển
Những từ in đậm trong các câu sau được dùng theo nghĩa gốc hay nghĩa chuyển? Vì sao?
a . Mùa xuân1 là tết trồng cây
Làm cho đất nước càng ngày càng xuân2 (Hồ Chủ tịch )
b . Kẻ sớm khuya chài lưới bên sông
Kẻ cuốc cày mưa nắng ngoài đồng.
(Tế Hanh )
“Chài lưới”, “cuốc cày” là động từ chỉ hoạt động nghĩa chuyển
CÁCH PHÁT TRIỂN TỪ VỰNG
?
Phát triển số lượng từ ngữ.
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
Phát triển nghĩa của từ
Biến đổi nghĩa
Phát triển nghĩa
Tạo từ mới
Vay mượn từ
PT
?n
d?
PT
ghộp
PT
láy
Tiếng
Hán
Ngôn
ngữ
khác
"B?a tay ụm ch?t b? kinh t?
M? mi?ng cu?i tan cu?c oỏn thự"
"Ng�y xuõn em hóy cũn d�i
Xút tỡnh mỏu m? thay l?i nu?c non"
“Xe vẫn chạy vì miền Nam phía trước
Chỉ cần trong xe có một trái tim”
Biến đổi nghĩa
PT
Ẩn
dụ
Tạo từ mới
rừng phòng hộ, kinh tế tri thức,…
Phát triển nghĩa
PT
ghép
D?c l?p, t? do, ph? n?, thi?u niờn ti?n phong...
Vay mượn từ
Tiếng
Hán
Ngôn
ngữ
khác
ma-ket-tinh, in-tơ-nét, xà phòng, ghi đông, xích, gác ba ga, mít tinh...
Bài tập 1:
?
PT
Hoỏn
d?
PT
Hoán
dụ
Cho các từ sau: chân, đầu. Em hãy phát triển nghĩa các từ đó bằng phương thức ẩn dụ và hoán dụ.
- Phương thức ẩn dụ: chân ghế, đầu tường...
- Phương thức hoán dụ:
+ Cậu ấy có chân trong đội tuyển bóng đá.
+ Trong nền kinh tế tri thức người ta hơn nhau ở cái đầu.
Bài tập 2:
Bài tập 3:
THẢO LUẬN
Có ngôn ngữ nào mà từ vựng chỉ phát triển theo cách phát triển số lượng từ ngữ không? Vì sao?
=> Không có ngôn ngữ nào mà từ vựng chỉ phát triển theo cách phát triển số lượng từ ngữ. Vì nếu không phát triển về nghĩa mỗi từ chỉ có một nghĩa sẽ không đáp ứng được nhu cầu giao tiếp.
Bài tập 1:
Cho nhóm từ sau: phụ nữ, đàn bà, hi sinh, chết, săm, lốp, xăng, phanh, a-xít, ra-đi-ô, vi-ta-min.
Em hãy điền các từ đó vào bảng sau:
Bài tập 1:
* Khái niệm: Từ mượn là những từ vay mượn các tiếng nước ngoài để biểu thị sự vật, hiện tượng... mà tiếng Việt chưa có từ thích hợp biểu thị.
* Nguồn vay mượn:
+ Tiếng Hán.
+ Ngôn ngữ khác (Anh, Pháp, Nga...)
Từ mượn
Bài tập 2 ( SGK-T135):
* Mục đích vay mượn:
- Làm cho vốn từ tiếng Việt thêm phong phú.
- Đáp ứng nhu cầu giao tiếp cuả người Việt.
* Nguyên tắc vay mượn:
+ Chỉ dùng khi tiếng Việt không có hoặc biểu đạt không đủ ý.
+ Dùng đúng lúc, đúng chỗ, đúng đối tượng giao tiếp.
Bài tập 1:
1. Khái niệm từ Hán Việt:
- Là từ có nguồn gốc từ tiếng Hán, được người Việt Nam vay mượn và sử dụng.
2. Vai trò:
- Là một bộ phận quan trọng của lớp từ mượn gốc Hán.
Bài tập 2:
a. Có thể thay thế từ “phụ nữ” trong câu văn sau bằng từ "đàn bà" được không?
Phụ nữ Việt Nam anh hùng, bất khuất, trung hậu, đảm đang.
b. Việc dùng từ Hán Việt trong câu sau có phù hợp không?
Anh ấy đi ra Hà Nội bằng phi cơ.
- Việc dùng từ Hán Việt phù hợp trong giao tiếp sẽ tăng tính biểu cảm.
- Không được lạm dụng từ Hán Việt.
Xác định thuật ngữ và biệt ngữ xã hội trong các câu văn sau:
Bài tập 1:
a. Muối là một hợp chất có thể hoà tan trong nước.
a. Muối là một hợp chất có thể hoà tan trong nước.
b. Không! Cháu không muốn vào. Cuối năm thế nào
mợ cháu cũng về.
b. Không! Cháu không muốn vào. Cuối năm thế nào
mợ cháu cũng về.
-L� nh?ng t? ng? bi?u th? khỏi ni?m khoa h?c, cụng ngh?, thu?ng du?c dựng trong cỏc van b?n khoa h?c cụng ngh?.
- Là những từ chỉ dùng trong một tầng lớp xã hội nhất định.
Luật chơi
Yêu cầu: Tìm thuật ngữ trong các môn đã học.
Thể lệ cuộc thi: Chia lớp làm hai đội. Mỗi đội lần lượt cử một bạn đại diện tham gia, nếu không tìm được nữa thì về chỗ và bạn khác trong đội tiếp tục lên tham gia. Cứ vậy cho đến hết giờ. Trong thời gian một phút, đội nào tìm được nhiều thuật ngữ (chính xác) sẽ giành chiến thắng.
60
59
58
57
56
55
54
53
52
51
50
49
48
47
46
45
44
43
42
41
40
39
38
37
36
35
34
33
32
31
30
29
28
27
26
25
24
23
22
21
20
19
18
17
16
15
14
13
12
11
10
09
o8
07
06
05
04
03
02
01
HẾT GIỜ
BẮT ĐẦU
Yêu cầu: Tìm thuật ngữ trong các môn đã học.
Thể lệ cuộc thi: Chia lớp làm hai đội. Mỗi đội lần lượt cử một bạn đại diện tham gia, nếu không tìm được nữa thì về chỗ và bạn khác trong đội tiếp tục lên tham gia. Cứ vậy cho đến hết giờ. Trong thời gian một phút, đội nào tìm được nhiều thuật ngữ (chính xác) sẽ giành chiến thắng.
Trau dồi vốn từ
Hiểu đầy đủ chính xác nghĩa của từ trong từng văn cảnh cụ thể.
Dùng từ đúng nghĩa và phù hợp với văn cảnh.
Rèn luyện để biết thêm những từ chưa biết, làm tăng vốn từ.
Bài tập 2: (SGK/136). Giải thích nghĩa của từ:
3. Dự thảo: thảo ra để đưa thông qua (ĐT); bản thảo để đưa thông qua (DT)
2. Bảo hộ mậu dịch: (chính sách) bảo vệ sản xuất trong nước chống lại sự cạnh tranh của hàng hoá nước ngoài trên thị trường nước mình.
1. Bách khoa toàn thư : Là cuốn từ điển bách khoa ghi đầy đủ tri thức của các ngành
4. Hậu duệ: Con cháu của người đã chết.
5. Khẩu khí: Khí phách con người toát ra qua lời nói
6. Môi sinh: Môi trường sống của sinh vật.
Bài tập 3 (SGK/136). Sửa lỗi dùng từ trong các câu sau:
a. Lĩnh vực kinh doanh béo bổ này đã thu hút sự đầu tư của nhiều công ty lớn trên thế giới.
b. Ngày xưa Dương Lễ đối xử đạm bạc với Lưu Bình là để cho Lưu Bình thấy xấu hổ mà quyết chí học hành, lập thân.
c. Báo chí đã tấp nập đưa tin về sự kiện SEA Games 22 được tổ chức tại Việt Nam.
a. Lĩnh vực kinh doanh béo bổ này đã thu hút sự đầu tư của nhiều công ty lớn trên thế giới.
b. Ngày xưa Dương Lễ đối xử đạm bạc với Lưu Bình là để cho Lưu Bình thấy xấu hổ mà quyết chí học hành, lập thân.
c. Báo chí đã tấp nập đưa tin về sự kiện SEA Games 22 được tổ chức tại Việt Nam.
Bài tập 3 (SGK/136). Sửa lỗi dùng từ trong các câu sau:
a. Lĩnh vực kinh doanh béo bổ này đã thu hút sự đầu tư của nhiều công ty lớn trên thế giới.
b. Ngày xưa Dương Lễ đối xử đạm bạc với Lưu Bình là để cho Lưu Bình thấy xấu hổ mà quyết chí học hành, lập thân.
c. Báo chí đã tấp nập đưa tin về sự kiện SEA Games 22 được tổ chức tại Việt Nam.
a. Lĩnh vực kinh doanh béo bở này đã thu hút sự đầu tư của nhiều công ty lớn trên thế giới.
b. Ngày xưa Dương Lễ đối xử tệ bạc với Lưu Bình là để cho Lưu Bình thấy xấu hổ mà quyết chí học hành, lập thân.
c. Báo chí đã tới tấp đưa tin về sự kiện SEA Games 22 được tổ chức tại Việt Nam.
Sơ đồ tư duy : Tiết 49 – Tổng kết từ vựng
- Ôn tập lại kiến thức đã học trong 4 tiết TKTV.
- Viết một đoạn văn ngắn có sử dụng từ mượn và thuật ngữ đã học về đề tài “trường học”.
- Chuẩn bị bài: Nghị luận trong VB tự sự
+ Đọc kĩ các đoạn trích
+ Suy nghĩ trả lời câu hỏi tìm hiểu bài.
Chúc quí Thầy Cô dồi dào sức khỏe
Chúc các em luôn học tốt !
Giáo viên : Đỗ Thị Hoa
GD & ĐT
Những từ in đậm trong các câu sau được dùng theo nghĩa gốc hay nghĩa chuyển? Vì sao?
a . Mùa xuân1 là tết trồng cây
Làm cho đất nước càng ngày càng xuân2 (Hồ Chủ tịch )
Xuân1(DT): chỉ mùa thứ nhất trong một năm
là nghĩa gốc
Xuân2 (DT TT) : trẻ, đẹp, đầy sức sống
là nghĩa chuyển
Những từ in đậm trong các câu sau được dùng theo nghĩa gốc hay nghĩa chuyển? Vì sao?
a . Mùa xuân1 là tết trồng cây
Làm cho đất nước càng ngày càng xuân2 (Hồ Chủ tịch )
b . Kẻ sớm khuya chài lưới bên sông
Kẻ cuốc cày mưa nắng ngoài đồng.
(Tế Hanh )
“Chài lưới”, “cuốc cày” là động từ chỉ hoạt động nghĩa chuyển
CÁCH PHÁT TRIỂN TỪ VỰNG
?
Phát triển số lượng từ ngữ.
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
Phát triển nghĩa của từ
Biến đổi nghĩa
Phát triển nghĩa
Tạo từ mới
Vay mượn từ
PT
?n
d?
PT
ghộp
PT
láy
Tiếng
Hán
Ngôn
ngữ
khác
"B?a tay ụm ch?t b? kinh t?
M? mi?ng cu?i tan cu?c oỏn thự"
"Ng�y xuõn em hóy cũn d�i
Xút tỡnh mỏu m? thay l?i nu?c non"
“Xe vẫn chạy vì miền Nam phía trước
Chỉ cần trong xe có một trái tim”
Biến đổi nghĩa
PT
Ẩn
dụ
Tạo từ mới
rừng phòng hộ, kinh tế tri thức,…
Phát triển nghĩa
PT
ghép
D?c l?p, t? do, ph? n?, thi?u niờn ti?n phong...
Vay mượn từ
Tiếng
Hán
Ngôn
ngữ
khác
ma-ket-tinh, in-tơ-nét, xà phòng, ghi đông, xích, gác ba ga, mít tinh...
Bài tập 1:
?
PT
Hoỏn
d?
PT
Hoán
dụ
Cho các từ sau: chân, đầu. Em hãy phát triển nghĩa các từ đó bằng phương thức ẩn dụ và hoán dụ.
- Phương thức ẩn dụ: chân ghế, đầu tường...
- Phương thức hoán dụ:
+ Cậu ấy có chân trong đội tuyển bóng đá.
+ Trong nền kinh tế tri thức người ta hơn nhau ở cái đầu.
Bài tập 2:
Bài tập 3:
THẢO LUẬN
Có ngôn ngữ nào mà từ vựng chỉ phát triển theo cách phát triển số lượng từ ngữ không? Vì sao?
=> Không có ngôn ngữ nào mà từ vựng chỉ phát triển theo cách phát triển số lượng từ ngữ. Vì nếu không phát triển về nghĩa mỗi từ chỉ có một nghĩa sẽ không đáp ứng được nhu cầu giao tiếp.
Bài tập 1:
Cho nhóm từ sau: phụ nữ, đàn bà, hi sinh, chết, săm, lốp, xăng, phanh, a-xít, ra-đi-ô, vi-ta-min.
Em hãy điền các từ đó vào bảng sau:
Bài tập 1:
* Khái niệm: Từ mượn là những từ vay mượn các tiếng nước ngoài để biểu thị sự vật, hiện tượng... mà tiếng Việt chưa có từ thích hợp biểu thị.
* Nguồn vay mượn:
+ Tiếng Hán.
+ Ngôn ngữ khác (Anh, Pháp, Nga...)
Từ mượn
Bài tập 2 ( SGK-T135):
* Mục đích vay mượn:
- Làm cho vốn từ tiếng Việt thêm phong phú.
- Đáp ứng nhu cầu giao tiếp cuả người Việt.
* Nguyên tắc vay mượn:
+ Chỉ dùng khi tiếng Việt không có hoặc biểu đạt không đủ ý.
+ Dùng đúng lúc, đúng chỗ, đúng đối tượng giao tiếp.
Bài tập 1:
1. Khái niệm từ Hán Việt:
- Là từ có nguồn gốc từ tiếng Hán, được người Việt Nam vay mượn và sử dụng.
2. Vai trò:
- Là một bộ phận quan trọng của lớp từ mượn gốc Hán.
Bài tập 2:
a. Có thể thay thế từ “phụ nữ” trong câu văn sau bằng từ "đàn bà" được không?
Phụ nữ Việt Nam anh hùng, bất khuất, trung hậu, đảm đang.
b. Việc dùng từ Hán Việt trong câu sau có phù hợp không?
Anh ấy đi ra Hà Nội bằng phi cơ.
- Việc dùng từ Hán Việt phù hợp trong giao tiếp sẽ tăng tính biểu cảm.
- Không được lạm dụng từ Hán Việt.
Xác định thuật ngữ và biệt ngữ xã hội trong các câu văn sau:
Bài tập 1:
a. Muối là một hợp chất có thể hoà tan trong nước.
a. Muối là một hợp chất có thể hoà tan trong nước.
b. Không! Cháu không muốn vào. Cuối năm thế nào
mợ cháu cũng về.
b. Không! Cháu không muốn vào. Cuối năm thế nào
mợ cháu cũng về.
-L� nh?ng t? ng? bi?u th? khỏi ni?m khoa h?c, cụng ngh?, thu?ng du?c dựng trong cỏc van b?n khoa h?c cụng ngh?.
- Là những từ chỉ dùng trong một tầng lớp xã hội nhất định.
Luật chơi
Yêu cầu: Tìm thuật ngữ trong các môn đã học.
Thể lệ cuộc thi: Chia lớp làm hai đội. Mỗi đội lần lượt cử một bạn đại diện tham gia, nếu không tìm được nữa thì về chỗ và bạn khác trong đội tiếp tục lên tham gia. Cứ vậy cho đến hết giờ. Trong thời gian một phút, đội nào tìm được nhiều thuật ngữ (chính xác) sẽ giành chiến thắng.
60
59
58
57
56
55
54
53
52
51
50
49
48
47
46
45
44
43
42
41
40
39
38
37
36
35
34
33
32
31
30
29
28
27
26
25
24
23
22
21
20
19
18
17
16
15
14
13
12
11
10
09
o8
07
06
05
04
03
02
01
HẾT GIỜ
BẮT ĐẦU
Yêu cầu: Tìm thuật ngữ trong các môn đã học.
Thể lệ cuộc thi: Chia lớp làm hai đội. Mỗi đội lần lượt cử một bạn đại diện tham gia, nếu không tìm được nữa thì về chỗ và bạn khác trong đội tiếp tục lên tham gia. Cứ vậy cho đến hết giờ. Trong thời gian một phút, đội nào tìm được nhiều thuật ngữ (chính xác) sẽ giành chiến thắng.
Trau dồi vốn từ
Hiểu đầy đủ chính xác nghĩa của từ trong từng văn cảnh cụ thể.
Dùng từ đúng nghĩa và phù hợp với văn cảnh.
Rèn luyện để biết thêm những từ chưa biết, làm tăng vốn từ.
Bài tập 2: (SGK/136). Giải thích nghĩa của từ:
3. Dự thảo: thảo ra để đưa thông qua (ĐT); bản thảo để đưa thông qua (DT)
2. Bảo hộ mậu dịch: (chính sách) bảo vệ sản xuất trong nước chống lại sự cạnh tranh của hàng hoá nước ngoài trên thị trường nước mình.
1. Bách khoa toàn thư : Là cuốn từ điển bách khoa ghi đầy đủ tri thức của các ngành
4. Hậu duệ: Con cháu của người đã chết.
5. Khẩu khí: Khí phách con người toát ra qua lời nói
6. Môi sinh: Môi trường sống của sinh vật.
Bài tập 3 (SGK/136). Sửa lỗi dùng từ trong các câu sau:
a. Lĩnh vực kinh doanh béo bổ này đã thu hút sự đầu tư của nhiều công ty lớn trên thế giới.
b. Ngày xưa Dương Lễ đối xử đạm bạc với Lưu Bình là để cho Lưu Bình thấy xấu hổ mà quyết chí học hành, lập thân.
c. Báo chí đã tấp nập đưa tin về sự kiện SEA Games 22 được tổ chức tại Việt Nam.
a. Lĩnh vực kinh doanh béo bổ này đã thu hút sự đầu tư của nhiều công ty lớn trên thế giới.
b. Ngày xưa Dương Lễ đối xử đạm bạc với Lưu Bình là để cho Lưu Bình thấy xấu hổ mà quyết chí học hành, lập thân.
c. Báo chí đã tấp nập đưa tin về sự kiện SEA Games 22 được tổ chức tại Việt Nam.
Bài tập 3 (SGK/136). Sửa lỗi dùng từ trong các câu sau:
a. Lĩnh vực kinh doanh béo bổ này đã thu hút sự đầu tư của nhiều công ty lớn trên thế giới.
b. Ngày xưa Dương Lễ đối xử đạm bạc với Lưu Bình là để cho Lưu Bình thấy xấu hổ mà quyết chí học hành, lập thân.
c. Báo chí đã tấp nập đưa tin về sự kiện SEA Games 22 được tổ chức tại Việt Nam.
a. Lĩnh vực kinh doanh béo bở này đã thu hút sự đầu tư của nhiều công ty lớn trên thế giới.
b. Ngày xưa Dương Lễ đối xử tệ bạc với Lưu Bình là để cho Lưu Bình thấy xấu hổ mà quyết chí học hành, lập thân.
c. Báo chí đã tới tấp đưa tin về sự kiện SEA Games 22 được tổ chức tại Việt Nam.
Sơ đồ tư duy : Tiết 49 – Tổng kết từ vựng
- Ôn tập lại kiến thức đã học trong 4 tiết TKTV.
- Viết một đoạn văn ngắn có sử dụng từ mượn và thuật ngữ đã học về đề tài “trường học”.
- Chuẩn bị bài: Nghị luận trong VB tự sự
+ Đọc kĩ các đoạn trích
+ Suy nghĩ trả lời câu hỏi tìm hiểu bài.
Chúc quí Thầy Cô dồi dào sức khỏe
Chúc các em luôn học tốt !
* Một số tài liệu cũ có thể bị lỗi font khi hiển thị do dùng bộ mã không phải Unikey ...
Người chia sẻ: Đỗ Thị Hoa
Dung lượng: |
Lượt tài: 0
Loại file:
Nguồn : Chưa rõ
(Tài liệu chưa được thẩm định)