Bài 10. Nói giảm nói tránh

Phòng GD – ĐT Huyện Cam Lộ
Trường THCS Khóa Bảo
GV: Lê Xuân Thanh Hà
Tổ: Văn - GDCD
Thế nào là nói quá ? Cho biết tác dụng của nói quá ?
- Nói quá là biện pháp tu từ phóng đại mức độ, quy mô, tính chất của sự vật, hiện tượng được miêu tả.
- §Ó nhÊn m¹nh, g©y Ên t­îng, t¨ng søc biÓu c¶m.
a. V� v?y, t�i d? s?n m?y l?i năy, ph�ng khi t�i s? di g?p c? Câc Mâc, c? Lí-nin vă câc v? câch m?ng dăn anh khâc, th� d?ng băo c? nu?c, d?ng ch� trong D?ng vă b?u b?n kh?p noi d?u kh?i c?m th?y d?t ng?t. (H? Ch� Minh, Di ch�c)
b. Bâc dê di r?i sao, Bâc oi !
M�a thu dang d?p, n?ng xanh tr?i.
(T? H?u, Bâc oi)

c. Lu?ng con �ng D? dđy mă....R� t?i nghi?p, v? d?n nhă th� b? m? ch?ng c�n.
(H? Phuong, Thu nhă)


VD2: Ph?i bĩ l?i lan văo l�ng m?t ngu?i m?, âp m?t văo b?u s?a n�ng c?a ngu?i m?, d? băn tay ngu?i m? vu?t ve t? trân xu?ng c?m, vă gêi r�m ? s?ng lung cho, m?i th?y ngu?i m? c� m?t d?u ím v� c�ng.
(Nguyín H?ng, Nh?ng ngăy tho ?u)
VD3:
a. Con d?o năy lu?i l?m.
b.Con d?o năy kh�ng du?c cham ch? cho l?m.

N�i gi?m n�i trânh lă m?t bi?n phâp tu t? d�ng câch di?n d?t t? nh?, uy?n chuy?n, trânh gđy c?m giâc quâ dau bu?n, ghí s?, n?ng n?; trânh th� t?c, thi?u l?ch s?.
2. Ghi nh? (SGK/108)



a. Khuya r?i, m?i bă.................
b. Cha m? em..........................t? ngăy em c�n r?t bĩ, em v? ? v?i bă ngo?i.
c. Dđy lă l?p h?c cho tr? em.....................
d. M? dê ..............r?i, nín ch� � gi? g�n s?c kho?.
e. Cha n� m?t, m? n�......................, nín ch� n� r?t thuong n�.
di ngh?
chia tay nhau
khi?m th?
c� tu?i
di bu?c n?a
Băi t?p 1: Di?n câc t? ng? n�i gi?m n�i trânh cho sau dđy văo ch? tr?ng: di ngh?, khi?m th?, chia tay nhau, c� tu?i, di bu?c n?a.
a1. Anh ph?i hoă nhê v?� b?n bỉ!
b1. Anh ra kh?i ph�ng t�i ngay!
c1. Xin d?ng h�t thu?c trong ph�ng h?c!
c2. C?m h�t thu?c trong ph�ng h?c!
d1. N� n�i nhu th? lă thi?u thi?n ch�.
d2. N� n�i nhu th? lă âc �.
e1. H�m qua em h?n v?i anh, em xin anh th? l?i.
e2. H�m qua em c� l?i v?i anh, em xin anh th? l?i.
a2. Anh nín hoă nhê v?i b?n bỉ!
b2. Anh kh�ng nín ? dđy n?a!
Băi 2: Trong m?i c?p cđu du?i dđy, cđu năo c� s? d?ng câch n�i gi?m n�i trânh
3. Chú ý
- D�ng t? d?ng nghia, d?c bi?t lă câc t? Hân Vi?t ( ch?t - hy sinh)
- D�ng câch n�i ph? d?nh c?a t? trâi nghia ( x?u - chua du?c d?p)
- N�i v�ng ( kĩm l?m- c?n ph?i c? g?ng hon )
- N�i tr?ng (t?nh lu?c): thay � n�i b?ng d?u ch?m l?ng
a. Câc câch n�i gi?m, n�i trânh:
Thảo luận nhóm
Dựa vào ví dụ của nhóm mình, hãy cho biết người viết đã thực hiện phép nói giảm nói tránh bằng cách nào ?
Nhóm I
Ông cụ chết rồi .
Ông cụ đã quy tiên rồi.
Nhóm II
Bài thơ của anh dở lắm.
Bài thơ của anh chưa được hay lắm.
Nhóm III
Anh còn kém lắm.
Anh cần phải cố gắng hơn nữa.
Nhóm IV
Anh ấy bị thương nặng thế thì không sống được lâu nữa đâu chị ạ.
Anh ấy(.) thế thì không(.) được lâu nữa đâu chị ạ.
Nhóm I
Ông cụ chết rồi .
Ông cụ đã quy tiên rồi.
Nhóm II
Bài thơ của anh dở lắm.
Bài thơ của anh chưa được hay lắm.
Dùng từ đồng nghĩa,
đặc biệt là các từ Hán Việt
* Dùng cách nói phủ định từ trái nghĩa




Nhóm III
Anh còn kém lắm.
Anh cần phải cố gắng hơn nữa.
Nhóm IV
Anh ấy bị thương nặng thế thì không sống được lâu nữa đâu chị ạ.
Anh ấy(.) thế thì không(.) được lâu nữa đâu chị ạ.


* Nói vòng


* Nói trống (tỉnh lược)
b. Trường hợp sử dụng:
3. Chú ý
- Khi mu?n trânh c?m giâc dau bu?n, ghí s?, th� t?c, thi?u l?ch s?
- Khi mu?n t�n tr?ng ngu?i d?i tho?i v?i m�nh (ngu?i c� quan h? th? b?c xê h?i, tu?i tâc cao hon)
- Khi mu?n nh?n xĩt m?t câch t? nh?, l?ch s?, c� van hoâ d? ngu?i nghe d? ti?p thu � ki?n g�p �

- Khi mu?n th? hi?n hăm � m?t s?c thâi bi?u c?m năo d�
* Câc t�nh hu?ng nín s? d?ng n�i gi?m n�i trânh:
* T�nh hu?ng kh�ng nín s? d?ng n�i gi?m n�i trânh:
- Khi c?n phí b�nh nghiím kh?c, n�i th?ng, n�i d�ng m?c d? s? th?t.
- Khi c?n th�ng tin ch�nh xâc, trung th?c trong van b?n hănh ch�nh ( biín b?n , bâo câo )
3. Chú ý
c.S? d?ngn�i gi?m n�i trânh s? t?o cho con ngu?i c� phong câch n�i nang:
Sử dụng nói giảm nói tránh phù hợp sẽ tạo cho con người có phong cách nói năng như thế nào ?
- T?o phong câch n�i nang d�ng m?c, c� van h�a
- Giỳp th? hi?n thỏi d? nhó nh?n, l?ch s? trong giao ti?p
- Thể hiện thái độ tôn trọng của người nói
với người nghe
a. Đây là ngôi trường của những trẻ em tàn tật.
b. Các chiến sĩ đã chết để bảo vệ quê hương.
c. Kiến thức toán của em còn kém lắm !
d. Bác sỹ pháp y đang mổ xác chết.
Đây là ngôi trường của những trẻ em khuyết tật.

Các chiến sĩ đã hy sinh để bảo vệ quê hương.

Kiến thức toán của em còn chưa tốt, cần cố gắng hơn.
.
Bác sỹ pháp y đang phẫu thuật tử thi.
BÀI TẬP BỔ SUNG: Hãy chuyển các cách diễn đạt sau đây thành cách diễn đạt nói giảm, nói tránh?
C�ng cỉ : So d? tu duy
Nói giảm nói tránh
Các cách nói giảm nói tránh

Cảm nhận và vận dụng nói giảm nói tránh
HU?NG D?N H?C ? NHĂ
- H?c băi theo câc n?i dung dê t�m hi?u, hoăn thi?n câc băi t?p
- Suu t?m m?t s? cđu ca dao vă tho van c� s? d?ng phĩp n�i gi?m n�i trânh.
H?c băi, �n t?p chu dâo cho băi ki?m tra van (Th? 6