Bài 10. Nói giảm nói tránh

10
CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ GIÁO VỀ DỰ GIỜ THĂM LỚP 8A

MÔN NGỮ VĂN
GIÁO VIÊN: DƯƠNG ĐỆ ĐỨC
Câu 1: Thế nào là nói quá? Lấy ví dụ?
Câu 2: Đặt một câu có sử dụng biện pháp nói quá?
KIỂM TRA BÀI CŨ
Tiết 43 – Tiếng Việt:
NÓI GIẢM NÓI TRÁNH
HOẠT ĐỘNG NHÓM ĐÔI
( 3 PHÚT)
1. Nghĩa của các từ in đậm trong câu a là gì? Tại sao tác giả dùng cách diễn đạt đó?
2. Vì sao tác giả dùng từ “bầu sữa” mà không dùng một từ ngữ khác cùng nghĩa?
3. So sánh và cho biết cách nói nào tế nhị hơn?
Ví dụ 1:
a. Vì vậy, tôi để sẵn mấy lời này, phòng khi tôi sẽ đi gặp cụ Các Mác, cụ Lê-nin và các vị cách mạng đàn anh khác, thì đồng bào cả nước, đồng chí trong Đảng và bầu bạn khắp nơi điều khỏi cảm thấy đột ngột.
(Hồ Chí Minh, Di chúc)
b. Bác đã đi rồi sao, Bác ơi!
Mùa thu đang đẹp, nắng xanh trời
(Tố Hữu, Bác ơi)
c. Lượng con ông Độ đây mà....Rõ tội nghiệp, về đến nhà thì bố mẹ chẳng còn
(Hồ Phương, Thư nhà)
Đều nói về cái chết
Tránh gây cảm giác đau buồn
Ví dụ 2:

Phải bé lại lăn vào lòng một người
mẹ, áp mặt vào bầu sữa nóng của
người mẹ, để bàn tay người mẹ vuốt
ve từ trán xuống cằm, và gãi rôm ở
sống lưng cho, mới thấy người mẹ
có một dịu êm vô cùng.
(Nguyên Hồng, Những ngày thơ ấu)
Tránh gây cảm giác thô tục, thiếu lịch sự
Ví dụ 3:

a. Con dạo này lười lắm.
b. Con dạo này không được chăm chỉ cho lắm
b. Con dạo này không được chăm chỉ cho lắm
=> Diễn đạt tế nhị, uyển chuyển; tránh gây cảm giác nặng nề
*Nói giảm nói tránh:
- Là một biện pháp tu từ dùng cách diễn đạt tế nhị uyển chuyển
*Tác dụng:
- Tránh gây cảm giác quá đau buồn, ghê sợ, nặng nề.
- Tránh thô tục, thiếu lịch sự
Ông cụ đã mất rồi.
Bài thơ của anh dở lắm.
Anh còn kém lắm.
Anh ấy bị thương nặng thế thì không sống được lâu nữa đâu chị ạ.
Ông cụ đã quy tiên (đi/hi sinh/chẳng còn…) rồi.
Bài thơ của anh chưa được hay lắm
Anh cần phải cố gắng hơn nữa.
Anh ấy thế thì không được lâu nữa đâu chị ạ.
THẢO LUẬN NHÓM 4 (5 PHÚT)
Đặt câu tương ứng có sở dụng phép nói giảm nói tránh và cho biết cách nói giảm nói tránh trong câu đó là gì?
Bác đã đi rồi sao, Bác ơi!
Mùa thu đang đẹp, nắng xanh trời
Miền Nam đang thắng, mơ ngày hội
Rước Bác vào thăm, thấy Bác cười!
(Trích: Viếng lăng Bác – Viễn Phương)
Tại sao tác giả không dùng từ “chết” mà lại dùng từ “đi”?
đi
Bác đã đi rồi sao, Bác ơi!
Mùa thu đang đẹp, nắng xanh trời
Miền Nam đang thắng, mơ ngày hội
Rước Bác vào thăm, thấy Bác cười!
(Trích: Viếng lăng Bác – Viễn Phương)
đi
Đọc và tìm phép nói giảm nói tránh trong đoạn thơ sau:
Tại sao tác giả không dùng từ “chết” mà lại dùng từ “đi”?
? Trong cuộc sống hằng ngày có cần sử dụng biện pháp nói giảm nói tránh không? Khi nào thì không cần sử dụng?
a. Khuya rồi, mời bà..............
b. Cha mẹ em.......................... từ ngày em còn rất bé, em về ở với bà ngoại.
c. Đây là lớp học cho trẻ em...................
d. Cha nó mất, mẹ nó.........................., nên chú nó rất thương nó.
đ. Mẹ đã ............ rồi, nên chú ý giữ gìn sức khoẻ.
đi nghỉ
chia tay nhau
khiếm thị
có tuổi
đi bước nữa
BT1 Sgk/108: Điền các từ ngữ nói giảm nói tránh cho sau đây vào chỗ trống: đi nghỉ, khiếm thị, chia tay nhau, có tuổi, đi bước nữa.
BT2 Sgk/109: Tìm câu có sử dụng cách nói giảm nói tránh
a1. Anh phải hòa nhã với bạn bè.
a2: Anh nên hòa nhã với bạn bè.
b1: Anh ra khỏi phòng tôi ngay.
b2: Anh không nên ở đây nữa.
c1: Xin đừng hút thuốc trong phòng.
c2: Cấm hút thuốc trong phòng.
d1: Nó nói như thế là thiếu thiện chí.
d2: Nó nói như thế là ác ý.
e1: Hôm qua em hỗn với anh, em xin anh thứ lỗi.
e2: Hôm qua em có lỗi với anh, em xin anh thứ lỗi
? Đặt năm câu đánh giá bằng cách phủ định?
* Bài tập: Viết một đoạn văn đối thoại ngắn có sử dụng biện pháp tu từ nói giảm nói tránh.
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
* Ôn tập lại nội dung kiến thức phần văn bản từ đầu năm học đến bài “ Cô bé bán diêm” chuẩn bị kiểm tra một tiết ( Chú ý: tác giả, tác phẩm, thể loại, phương thức biểu đạt, nội dung, nghệ thuật đặc sắc; Đọc lại các văn bản)