Bài 10. Nói giảm nói tránh

Chào mừng các thầy cô giáo về dự giờ
Giáo viên thực hiện: Nguyễn Thị Dạ Thảo
Môn: Ngữ Văn
L?p 8/3
PHÒNG GD&ĐT THĂNG BÌNH
TRƯỜNG THCS PHAN BỘI CHÂU
L?p 8/3
Môn: Ngữ Văn
Chào mừng các thầy cô giáo về dự giờ
PHÒNG GD&ĐT THĂNG BÌNH
TRƯỜNG THCS PHAN BỘI CHÂU
Giáo viên thực hiện: Nguyễn Thị Dạ Thảo
1. Thế nào là nói quá?
2. Dòng nào sau đây sử dụng biện pháp tu từ nói quá? Cho biết tác dụng?
a. Thuận vợ thuận chồng tát biển Đông cũng cạn.
a. Thuận vợ thuận chồng tát biển Đông cũng cạn.

b. Học thầy không tày học bạn.
KIỂM TRA BÀI CŨ:
Con dạo này lười lắm.
Con dạo này không được chăm chỉ lắm.
Tiết 40 – Tiếng Việt:
NÓI GIẢM NÓI TRÁNH
*VD1: Những từ được gạch chân trong các đoạn trích sau đây có nghĩa là gì? Tại sao người viết, người nói lại dùng cách diễn đạt đó?
a. Vì vậy, tôi để sẵn mấy lời này, phòng khi tôi sẽ đi gặp cụ Các Mác, cụ Lê-nin và các vị cách mạng đàn anh khác, thì đồng bào cả nước, đồng chí trong Đảng và bầu bạn khắp nơi đều khỏi cảm thấy đột ngột.
(Hồ Chí Minh - Di chúc)
b. Bác đã đi rồi sao, Bác ơi!
Mùa thu đang đẹp, nắng xanh trời. (Tố Hữu - Bác ơi!)

c. Lượng con ông Độ đây mà… Rõ tội nghiệp, về đến nhà thì bố mẹ chẳng còn.
(Hồ Phương - Thư nhà)
Nhóm 1:
Nhóm 2:
Nhóm 3:
*VD2: Vì sao trong câu văn sau đây, tác giả dùng từ ngữ bầu sữa, mà không dùng một từ ngữ khác cùng nghĩa?
Phải bé lại lăn vào lòng một người mẹ, áp mặt vào bầu sữa nóng của người mẹ, để bàn tay người mẹ vuốt ve từ trán xuống
cằm, và gãi rôm ở sống lưng cho, mới thấy người mẹ có một êm dịu vô cùng.
(Nguyên Hồng - Những ngày thơ ấu)
Nhóm 4:
*VD3: So sánh hai cách nói sau đây, cho biết cách nói nào nhẹ nhàng, tế nhị hơn đối với người nghe?
- Con dạo này lười lắm.
- Con dạo này không được chăm chỉ lắm.
Anh cút ra khỏi nơi đây ngay!
TÌNH HUỐNG 1:
Anh không nên ở đây nữa!
- Dùng phép nói giảm nói tránh để diễn đạt lại các câu trong những tình huống sau.
- Cho biết để nói giảm nói tránh có những cách nào?
Nói giảm nói tránh bằng cách phủ định từ trái nghĩa
TÌNH HUỐNG 2:
Bệnh tình con ông chắc chẳng còn được bao lâu nữa.
Nói giảm nói tránh bằng cách nói trống (tỉnh lược).
Bệnh tình con ông nặng lắm chắc sắp chết rồi!
TÌNH HUỐNG 3:
Những đứa trẻ mồ côi này thật đáng thương.
Nói giảm nói tránh bằng cách dùng từ đồng nghĩa (từ Hán Việt)
Những đứa trẻ này bố mẹ chết hết rồi, thật đáng thương.
Cấm trẻ con vào trong đó.
TÌNH HUỐNG 4:
Nói giảm nói tránh bằng cách nói vòng
Các cháu vào đó rất nguy hiểm.
Bác cho chúng cháu vào trong đó được không ạ?

*Các cách nói giảm nói tránh:
- Dùng từ đồng nghĩa, đặc biệt là các từ Hán việt
- Dùng cách nói phủ định của từ trái nghĩa
- Cách nói vòng
- Cách nói trống (Tỉnh lược)
e. Cha nó mất, mẹ nó .................... , nên chú nó rất thương nó.
đi bước nữa
Điền các từ ngữ nói giảm nói tránh cho sau đây vào chỗ trống: đi nghỉ, khiếm thị, chia tay nhau, có tuổi, đi bước nữa.
a. Khuya rồi, mời bà .........
đi nghỉ.
b. Cha mẹ em.......................... từ ngày em còn rất bé, em về ở với bà ngoại.
chia tay nhau
c. Đây là lớp học cho trẻ em ……
khiếm thị.
d. Mẹ đã ........... rồi, nên chú ý giữ gìn sức khoẻ.
có tuổi
Bài tập 1: (Nhóm 1 câu a,b,c; nhóm 2 câu d,e)
a1. Anh phải hòa nhã với bạn bè!
a2. Anh nên hòa nhã với bạn bè!
b1. Anh ra khỏi phòng tôi ngay!
b2. Anh không nên ở đây nữa!
c1. Xin đừng hút thuốc trong phòng!
c2. Cấm hút thuốc trong phòng!
d1. Nó nói như thế là thiếu thiện chí.
d2. Nó nói như thế là ác ý.
e1. Hôm qua em hỗn với anh, em xin anh thứ lỗi.
e2. Hôm qua em có lỗi với anh, em xin anh thứ lỗi.
? Trong mỗi cặp câu dưới đây, câu nào có sử dụng cách nói giảm nói tránh?
a2. Anh nên hòa nhã với bạn bè!
b2. Anh không nên ở đây nữa!
c1. Xin đừng hút thuốc trong phòng!
d1. Nó nói như thế là thiếu thiện chí.
e2. Hôm qua em có lỗi với anh, em xin anh thứ lỗi.
Bài tập 2: (Nhóm 3 câu a,b,c; nhóm 4 câu d,e)
Khi chê trách một điều gì, để người nghe dễ tiếp nhận, người ta thường nói giảm nói tránh bằng cách phủ định điều ngược lại với nội dung đánh giá. Chẳng hạn, đáng lẽ nói “Bài thơ của anh dở lắm” thì lại bảo “Bài thơ của anh chưa được hay lắm”.
Hãy vận dụng cách nói giảm nói tránh như thế để đặt năm câu đánh giá trong những trường hợp khác nhau.
CÂU HỎI THẢO LUẬN

*Các cách nói giảm nói tránh:
- Dùng từ đồng nghĩa, đặc biệt là các từ Hán việt
- Dùng cách nói phủ định của từ trái nghĩa
- Cách nói vòng
- Cách nói trống (Tỉnh lược)

- Khi gặp tình huống thấy bạn xả rác bừa bãi trong lớp học, em sẽ nói với bạn thế nào?
- Trường hợp nào thì mình nên nói giảm nói tránh, và trường hợp nào thì không nên nói giảm nói tránh?
VẬN DỤNG:

VẬN DỤNG:
? Theo em, giữa nói quá và nói giảm nói tránh có gì giống và khác nhau?
- Giống nhau: Đều là biện pháp tu từ được dùng phổ biến trong lời ăn tiếng nói hằng ngày.
- Khác nhau:
HỆ THỐNG BÀI HỌC
TÌM TÒI, MỞ RỘNG:
- Hoàn thiện các bài tập Sgk.
- Sưu tầm một số câu thơ, câu văn có sử dụng phép nói giảm nói tránh.
- Ôn tập tốt chuẩn bị cho bài kiểm tra Ngữ văn (tiết 41)
Chào tạm biệt ...!
Chúc quí thaày coâ
cuøng caùc em hoïc sinh mạnh khỏe!