Bài 10. Nói giảm nói tránh

1
Các thầy, cô về dự giờ, thăm lớp
Môn: ngữ văn 8
Tiết 40 : Nói giảm nói tránh
năm học 2009 - 2010
Giáo viên thực hiện: Mai Thị Bốn
2
Kiểm tra bài cũ
Câu hỏi: Thế nào là nói quá? D?t m?t cõu cú s? d?ng núi quỏ?

(Nói quá là biện pháp tu từ phóng đại mức độ, qui mô, tính chất của sự vật, hiện tượng được miêu tả để nhấn mạnh gây ấn tượng, tăng sức biểu cảm)
3
Em thích nhất câu nói nào? Vì sao?
Uh! Con ngựa của m×nh kh«ng ®­îc ®Ñp l¾m!
Con ngựa của cậu xÊu qu¸.
Nga
Hµ
4
Bài tập 1:
Những từ in đậm trong đoạn trích có nghĩa là gì? Tại sao người viết lại dùng cách diễn đạt đó?
+ V× vËy, t«i ®Ó s½n mÊy lêi nµy, phßng khi t«i ®i gÆp cô C¸c M¸c, cô Lª-nin vµ c¸c vÞ c¸ch m¹ng ®µn anh kh¸c,…
(Hå ChÝ Minh, Di chóc)
+ B¸c ®· ®i råi sao, B¸c ¬i!
Mïa thu ®ang ®Ñp, n¾ng xanh trêi.
(Tè H÷u, B¸c ¬i)
+ L­îng con «ng §é ®©y mµ ... Râ téi nghiÖp, vÒ ®Õn nhµ th× bè mÑ ch¼ng cßn.
(Hå Ph­¬ng, Th­ nhµ)
+ C«ng chóa Ha ba na hi sinh anh dòng, thanh kiÕm vÉn cÇm tay.
§Ó gi¶m nhÑ, ®Ó tr¸nh ®i phÇn nµo sù ®au buån.
5
Bài tập 2:
Vì sao trong câu văn, tác giả dùng từ bầu sữa mà không dùng một từ ngữ khác cùng nghĩa?
+ Ph¶i bÐ l¹i vµ l¨n vµo lßng mét ng­êi mÑ, ¸p mÆt vµo bÇu s÷a nãng cña ng­êi mÑ, ®Ó bµn tay ng­êi mÑ vuèt ve tõ tr¸n xuèng c»m, vµ g·i r«m ë sèng l­ng cho, míi thÊy ng­êi mÑ cã mét ªm dÞu v« cïng
(Nguyªn Hång, Nh÷ng ngµy th¬ Êu)

 Tr¸nh th« tôc, t¨ng c¶m gi¸c ªm dÞu.
6
So sánh hai cánh nói vµ cho biết cách nói
nào nhẹ nhàng, tế nhị hơn đối với người nghe?
+ Con d¹o nµy l­êi l¾m.
+ Con d¹o nµy kh«ng ®­îc ch¨m chØ l¾m.

 TÕ nhÞ, nhẹ nhàng, tr¸nh nÆng nÒ.


Bài tập 3:
7
Tìm và phân tích biện pháp tu từ nói giảm nói tránh trong câu sau:
A, Năm nay con chưa đỗ, con nên cố gắng ôn tập để sau này thi đạt kết quả tốt đẹp hơn.
B, Hôm sau, lão Hạc sang nhà tôi. Vừa thấy tôi, lão bảo ngay:
Cậu Vàng đi đời rồi ông Giáo ạ.
8
Cậu Vàng
bị giết
đi đời
Cảm giác
ghê sợ với
người nghe.
Tránh gây cảm
giácghê sợ
với người nghe.
Hàm ý xót xa,
luyến tiếc và
đượm chút mỉa mai.
Con
Thi trượt. phải đỗ
Chưa đỗ . nên cố gắng
Gây cảm giác nặng nề
khó chịu cho người nghe
Tránh cảm giác nặng nề
Có tính thuyết phục
9
Trong thơ văn:
a, Rặng liễu đìu hiu đứng chịu tang
Tóc buồn buông xuống lệ ngàn hàng
Xuân diệu
b, áo bào thay chiếu anh về đất
Sông Mã gầm lên khúc độc hành
Tây Tiến - Quang Dũng
c, Bác Dương thôi đã thôi rồi
Nước mây man mác ngậm ngùi lòng ta
Khóc Dương Khuê - Nguyễn Khuyến
d, Bác đã lên đường theo tổ tiên
Mác-Lê Nin thế giới người hiền
10
Thảo luận nhóm (2 phút) Chuyển các câu sau thành câu có sử dụng biện pháp nghệ thuật NGNT và cho biết em đã sử dụng nói giảm nói tránh bằng cách nào.
Nhóm I : Ông cụ chết rồi
Nhóm II :Bài thơ của anh l�m dở l?m.
Dùng các từ ngữ đồng nghĩa
Dùng cách nói phủ định từ ngữ trái nghĩa
Nhóm III :Anh còn kém lắm
Nhóm IV : Anh ấy bị thương nặng thế thì không sống được lâu nữa đâu chị ạ.
Cách nói vòng
Cách nói trống (tỉnh lược).
Ông cụ đã quy tiên rồi
Bài thơ của anh chưa được hay lắm.
->Anh cần phải cố gắng hơn nữa
Anh ấy thế thì không được lâu nữa đâu chị ạ.
11
Bài tập 1:
Điền các từ ngữ nói giảm nói tránh (khiếm thị, có tuổi, đi nghỉ, chia tay nhau, đi bước nữa).
a, Khuya rồi, mời bà . . . .
b, Cha mẹ em . . . . . . . . . . . . . từ ngày em còn rất bé, em về ở với bà ngoại.
c, Đây là lớp học cho trẻ em . . . . . . . .
d, Mẹ đã . . . . . rồi, nên chú ý giữ gìn sức khoẻ.
e, Cha nó mất, mẹ nó . . . . . . . . . . , nên chú nó rất thương nó.
đi nghỉ
chia tay nhau
khiếm thị
có tuổi
đi bước nữa
12
2. Bài tập 2:


Hãy nhận biết câu nói giảm nói tránh trong các cặp câu sau:
a1) Anh phải hoà nhã với bạn bè!
a2) Anh nên hoà nhã với bạn bè!
b1) Anh không nên ở đây nữa!
b2) Anh ra khỏi phòng tôi ngay!
c1) Cấm hút thuốc trong phòng!
c2) Xin đừng hút thuốc trong phòng!
13
3. Bài tập 3:
Đặt câu theo các cách nói giảm nói tránh:
- Dùng từ đồng nghĩa.
- Dùng cách nói phủ định từ ngữ trái nghĩa.
- Nói vòng.
(Mỗi em đặt ít nhất 1 câu cho mỗi cách)
14
4. Bài tập 4:
Tìm và phân tích giá trị biểu cảm của phép tu từ nói giảm nói tránh trong câu thơ sau:
"Bỗng loè chớp đỏ.
Thôi rồi, Lượm ơi!"
(Tố Hữu, Lượm)

§Ó gi¶m nhÑ, ®Ó tr¸nh ®i phÇn nµo sù ®au buån.
15






Bài tập 5: Theo em trong trường hợp sau có nên sử dụng nói giảm nói tránh không? Vì sao?
1. Có 1 bạn trong lớp lười học ảnh hưởng đến thi đua của lớp, khuyên bảo nhiều lần mà vẫn không nghe.
2. GVCN phê bình các bạn thường xuyên vi phạm nội quy trường lớp.
3. Chị TPT nhận xét ưu, nhược điểm dưới cờ.
4. Khi toà án luận tội các bị cáo bị phạm tội.
16
NGNT
và tác dụng





Em có người bạn thân gia đình khó khăn, bạn phải nghỉ học. Em muốn giúp đỡ bạn nhưng không động chạm đến lòng tự ái của bạn.
Hãy viết một bức thư ngắn gửi cho bạn có sử dụng nói giảm nói tránh?
Nói giảm nói tránh

Các cách Nói giảm nói tránh
Cách thực hiện NGNT
17
Nói quá và nói giảm nói tránh có điểm gì khác nhau?
18
Viết đoạn hội thoại , trong đó có sử dụng phép Nói giảm nói tránh.
19
Hướng dẫn về nhà

- Học thuộc phần ghi nhớ.

-Làm các bài tập còn lại.

-Chuẩn bị trước bài : “ Câu ghép”
20
Giờ học kết thúc


Chúc các thầy cô giáo mạnh khoẻ
công tác tốt
Chúc các em học tập tốt !