Bài 10. Nói giảm nói tránh

Nhiệt liệt chào mừng
các thầy cô giáo về dự tiết học !
Thế nào là nói quá ? Cho biết tác dụng của nói quá ? L?y vớ d? minh h?a ?
Nói quá là biện pháp tu từ phóng đại mức độ, quy mô, tính chất của sự vật, hiện tượng được miêu tả để nhấn mạnh , gây ấn tượng, tăng sức biểu cảm.
Vớ d?: N?ng nhu d? l?a.
Kiểm tra bài cũ

Tiết 40 : Ti?ng Vi?t
Nói giảm nói tránh
I . Nói giảm nói tránh và tác dụng của nói giảm nói tránh.
* Ví dụ :
1. Những từ ngữ in đậm trong các đoạn trích sau
có nghĩa là gì ?
Tại sao người viết, người nói lại dùng cách diễn đạt
đó ?
- Vì vậy, tôi để sẵn mấy lời này, phòng khi tôi sẽ đi gặp cụ Các Mác, cụ Lê-nin và các vị cách mạng đàn anh khác, thì đồng bào cả nước, đồng chí trong Đảng và bầu bạn khắp nơi đều khỏi cảm thấy đột ngột.
- Bác đã đi rồi sao, Bác ơi !
Mùa thu đang đẹp, nắng xanh trời.
- Lượng con ông Độ đây mà . Rõ tội nghiệp, về đến nhà thì bố mẹ chẳng còn.
+Cú nghia : d?u ch? cỏi ch?t.
=> Gi?m nh?, trỏnh s? dau bu?n.
? Tương tự , em hãy tìm những ví dụ trong các văn bản đã học ở lớp 8 có cách dùng như trên?

- Cậu Vàng đi đời rồi, ông giáo ạ !
- Một tâm hồn đang chuẩn bị sẵn sàng cho chuyến đi xa xôi bí ẩn của mình.
2 . Vì sao trong câu văn sau, tác giả dùng từ ngữ bầu sữa mà không dùng một từ ngữ khác cùng nghĩa ?
"Phải bé lại và lăn vào lòng một người mẹ, áp mặt vào bầu sữa nóng của người mẹ, để bàn tay người mẹ vuốt ve từ trán xuống cằm, và gãi rôm ở sống lưng cho, mới thấy người mẹ có một êm dịu vô cùng."
(Nguyên Hồng - Những ngày thơ ấu)


+ Dïng tõ: bÇu s÷a
= >Tr¸nh th« tôc, gây cười .
3 . So sánh hai cách nói sau đây, cho biết cách nói nào nhẹ nhàng, tế nhị hơn đối với người nghe ?
Con dạo này lười lắm.
Con dạo này không được chăm chỉ lắm.
=> Cách nói thứ hai nhẹ nhàng, tế nhị hơn đối với người nghe.
+ B�i van em vi?t d? l?m.
? Em hóy dựng cỏch núi khỏc t? nh? v� nh? nh�ng hon ?
-> B�i van em vi?t chua du?c hay l?m.
*Ghi nhớ :
Nói giảm nói tránh là một biện pháp tu từ dùng cách diễn đạt tế nhị, uyển chuyển, tránh gây cảm giác quá đau buồn, ghê sợ, nặng nề ; tránh thô tục, thiếu lịch sự.
* Lưu ý :Nói giảm nói tránh có thể theo nhiều cách :
Dùng các từ đồng nghĩa, đặc biệt là các từ Hán Việt.
Dùng cách nói phủ định từ ngữ trái nghĩa.
Dùng cách nói vòng.
Dùng cách nói trống, nói tỉnh lược.
II - Luyện tập
Bài tập 1. Điền các từ nói giảm nói tránh sauđây vào chỗ trống : đi nghỉ, khiếm thị, chia tay nhau,có tuổi, đi bước nữa.
a. Khuya rồi, mời bà .
đi nghỉ.
b. Cha mẹ em . từ ngày em còn rất bé, em về ở với bà ngoại.
d. Mẹ đã . rồi, nên chú ý giữ gìn sức khoẻ.
c. Đây là lớp học cho trẻ em . . .
e. Cha nó mất, mẹ nó . , nên chú nó rất thương nó.
chia tay nhau
có tuổi
đi bước nữa
khiếm thị
Bài tập 2 . Đánh dấu (x) vào câu có sử dụng cách nói giảm nói tránh :
A1. Anh phải hoà nhã với bạn bè.
A2. Anh nên hoà nhã với bạn bè.
B1. Anh ra khỏi phòng tôi ngay.
B2. Anh không nên ở đây nữa
C1. Xin đừng hút thuốc trong phòng.
C2. Cấm hút thuốc trong phòng.
D1. Nó nói như thế là thiếu thiện chí.
D2. Nó nói như thế là ác ý.
E1. Hôm qua em hỗn với anh, em xin anh tha lỗi.
E2. Hôm qua em có lỗi với anh, em xin anh tha lỗi.
x
x
x
x
x
Bài tập 3.
Đặt câu theo mẫu :
+ C?u lu?i h?c quỏ. C?u khụng du?c siờng nang l?m.

+ B�i tho c?a anh d? l?m. B�i tho c?a anh chua du?c hay l?m.
Bài tập 4.
Thảo luận những tình huống giao tiếp như thế nào thì không nên sử dụng cách nói giảm nói tránh ?
Trong trường hợp cần thiết phải nói thẳng, nói đúng mức độ sự thật thì không nên nói giảm nói tránh vì như thế là bất lợi.
Củng cố
Nói giảm nói tránh
Các cách Nói giảm nói tránh
Vận dụng Nói giảm nói tránh trong giao ti?p
Viết đoạn hội thoại , trong đó có sử dụng phép nói giảm nói tránh.
Bài tập về nhà
Bài học đã kết thúc
Xin cảm ơn thầy, cô giáo và các em.