Bài 10. Nói giảm nói tránh

Kiểm tra bài cũ
? Thế nào là nói quá ? Cho biết tác dụng của nói quá ?
Nói quá là biện pháp tu từ phóng đại mức độ, quy mô, tính chất của sự vật, hiện tượng được miêu tả để nhấn mạnh , gây ấn tượng, tăng sức biểu cảm.
Nói quá có thể được dùng trong các lĩnh vực nào sau đây?
A . Thành ngữ, tục ngữ, ca dao.
B . Văn thơ trữ tình.
C . Văn thơ châm biếm, hài hước.
D . Trong đời sống thường ngày.
Nói quá có thể được dùng trong tất cả các lĩnh vực trên.
3
Em thích nghe câu nói nào hơn? Vì sao?
Ừ..!! Con ngựa của m×nh kh«ng ®­îc ®Ñp l¾m!
Con ngựa của cậu xÊu qu¸.
Nga
Hµ
Ti?t: 40
Nói giảm nói tránh
Thứ bảy ngày 7 tháng 11 năm 2009
I. Nói giảm nói tránh và tác dụng của nói giảm nói tránh.
1. Ví dụ: ( SGK/ 107, 108)
2. Nhận xét:
2. Nhận xét
5
Những từ in đậm trong đoạn trích có nghĩa là gì? Tại sao người viết lại dùng cách diễn đạt đó?
+ V× vËy, t«i ®Ó s½n mÊy lêi nµy, phßng khi t«i ®i gÆp cô C¸c M¸c, cô Lª-nin vµ c¸c vÞ c¸ch m¹ng ®µn anh kh¸c,…
(Hå ChÝ Minh, Di chóc)
+ B¸c ®· ®i råi sao, B¸c ¬i!
Mïa thu ®ang ®Ñp, n¾ng xanh trêi.
(Tè H÷u, B¸c ¬i)
+ L­îng con «ng §é ®©y mµ ... Râ téi nghiÖp, vÒ ®Õn nhµ th× bè mÑ ch¼ng cßn.
(Hå Ph­¬ng, Th­ nhµ)
+ C«ng chóa Ha ba na hi sinh anh dòng, thanh kiÕm vÉn cÇm tay.
?Để giảm nhẹ, để tránh đi phần nào sự đau buồn.
Ví dụ 1
? Vì sao trong câu văn, tác giả dùng từ bầu sữa mà không dùng một từ ngữ khác cùng nghĩa?

+ Ph¶i bÐ l¹i vµ l¨n vµo lßng mét ng­êi mÑ, ¸p mÆt vµo bÇu s÷a nãng cña ng­êi mÑ, ®Ó bµn tay ng­êi mÑ vuèt ve tõ tr¸n xuèng c»m, vµ g·i r«m ë sèng l­ng cho, míi thÊy ng­êi mÑ cã mét ªm dÞu v« cïng
(Nguyªn Hång- Nh÷ng ngµy th¬ Êu)
? Tránh thô tục, tăng cảm giác êm dịu.
Ví dụ 2
? So sánh hai cánh nói vµ cho biết cách nói
nào nhẹ nhàng, tế nhị hơn đối với người nghe?
+ Con d¹o nµy l­êi l¾m.
+ Con d¹o nµy kh«ng ®­îc ch¨m chØ l¾m.
? Tế nhị, nh? nh�ng, tránh nặng nề.
Ví dụ 3
A, Hôm sau, lão Hạc sang nhà tôi. Vừa thấy tôi, lão bảo ngay:
Cậu Vàng đi đời rồi ông Giáo ạ.
B - Bài văn của cậu chưa được hay lắm
Ví dụ 4
Bạn
Viết văn dở
Viết văn chưa hay
Gây cảm giác nặng nề
khó chịu cho người nghe
Tránh cảm giác nặng nề
Có tính thuyết phục
Cậu Vàng
bị giết
đi đời
Cảm giác
ghê sợ với
người nghe.
Tránh gây cảm
giác ghê sợ
với người nghe.
Hàm ý xót xa,
luyến tiếc và
đượm chút mỉa mai.
Ti?t: 40
Nói giảm nói tránh
Thứ bảy ngày 7 tháng 11 năm 2009
I. Nói giảm nói tránh và tác dụng của nói giảm nói tránh.
1. Ví dụ: ( SGK/ 107, 108)
2. Nhận xét
3. Kết luận
- Nói giảm nói tránh là biện pháp tu từ dùng cách diễn đạt tế nhị, uyển chuyển.
- Tác dụng:
+ Tránh gây cảm giác đau buồn, ghê sợ, nặng nề;
+ Tránh thô tục, thiếu lịch.
1. Ông cụ chết rồi
Ông cụ đã quy tiên rồi
2. Bài thơ của anh l�m dở l?m.
Bài thơ của anh chưa được hay lắm.
Dùng các từ ngữ đồng nghĩa.
Dùng cách nói phủ định từ ngữ trái nghĩa.
4. Anh ấy bị thương nặng thế thì không sống được lâu nữa đâu chị ạ. Anh ấy thế thì không được lâu nữa đâu chị ạ.
3. Anh còn kém lắm
Anh cần phải cố gắng hơn nữa .
Cách nói trống (tỉnh lược).
4. Lưu ý
Cách nói vòng.
a. Cách nói giảm nói tránh:
b. Trường hợp sử dụng nói giảm nói tránh:
c, Bác đã lên đường theo tổ tiên
Mác-Lê Nin thế giới người.
(Bác ơi- Tố Hữu)
a, áo bào thay chiếu anh về đất
Sông Mã gầm lên khúc độc hành.
(Tây Tiến - Quang Dũng)
b, Bác Dương thôi đã thôi rồi
Nước mây man mác ngậm ngùi lòng ta.
(Khóc Dương Khuê - Nguyễn Khuyến)
c. Trong thơ văn: