Bài 10. Nói giảm nói tránh

1
Chào mừng quí thầy cô tới dự giờ thăm lớp hôm nay
2
Kiểm tra bài cũ
Câu hỏi: Thế nào là nói quá? D?t m?t cõu cú s? d?ng núi quỏ?

(Nói quá là biện pháp tu từ phóng đại mức độ, qui mô, tính chất của sự vật, hiện tượng được miêu tả để nhấn mạnh gây ấn tượng, tăng sức biểu cảm)
3
Em thích câu nói nào hon ? Vì sao?
Ừ! Con ngựa của m×nh kh«ng ®­îc ®Ñp l¾m!
Con ngựa của cậu xÊu qu¸.
Nga
Hµ
4
BT1:

+ V× vËy, t«i ®Ó s½n mÊy lêi nµy, phßng khi t«i ®i gÆp cô C¸c M¸c, cô Lª-nin vµ c¸c vÞ c¸ch m¹ng ®µn anh kh¸c,…
(Hå ChÝ Minh, Di chóc)
+ B¸c ®· ®i råi sao, B¸c ¬i!
Mïa thu ®ang ®Ñp, n¾ng xanh trêi.
(Tè H÷u, B¸c ¬i)
+ L­îng con «ng §é ®©y mµ ... Râ téi nghiÖp, vÒ ®Õn nhµ th× bè mÑ ch¼ng cßn.
(Hå Ph­¬ng, Th­ nhµ)
+ C«ng chóa Ha ba na hi sinh anh dòng, thanh kiÕm vÉn cÇm tay.
§Ó gi¶m nhÑ, ®Ó tr¸nh ®i phÇn nµo sù ®au buån.
Tiết 40: NÓI GIẢM NÓI TRÁNH
5
BT2:
+ Phải bé lại và lăn vào lòng một người mẹ, áp mặt vào bầu sữa nóng của người mẹ, để bàn tay người mẹ vuốt ve từ trán xuống cằm, và gãi rôm ở sống lưng cho, mới thấy người mẹ có một êm dịu vô cùng
(Nguyên Hồng, Những ngày thơ ấu)

? Tránh thô tục,thiếu lịch sự.
Tiết 40: NÓI GIẢM NÓI TRÁNH
6

+ Con dạo này lười lắm.
+ Con dạo này không được chăm chỉ lắm.

? Tế nhị, nh? nh�ng, tránh nặng nề.


Tiết 40: NÓI GIẢM NÓI TRÁNH
BT3:
7
?. Ghi nhớ:
Nói giảm nói tránh là một biện pháp tu từ dùng cách diễn đạt tế nhị, uyển chuyển, tránh gây cảm giác quá đau buồn, ghê sợ, nặng nề; tránh thô tục, thiếu lịch sự.
Tiết 40: NÓI GIẢM NÓI TRÁNH
8

 Bài tập nhanh: Đọc ®o¹n v¨n sau: T×m, gi¶i nghÜa và nªu t¸c dông cña phÐp nãi gi¶m nãi tr¸nh.

“H«m sau, L·o H¹c sang nhµ t«i. Võa thÊy t«i l·o b¶o ngay:
-CËu Vµng ®i ®êi råi, «ng gi¸o ¹!”



9
Cậu Vàng
bị giết
đi đời
Cảm giác
ghê sợ với
người nghe.
Tránh gây
cảm giác
ghê sợ với
người nghe.
Hàm ý
xót xa,
luyến tiếc
và đượm chút
mỉa mai.
10
Thảo luận nhóm :Dựa vào bài tập của nhóm mình, hãy cho biết người viết (nói) đã thực hiện phép nói giảm nói tránh bằng cách nào ?
Nhóm I : Ông cụ chết rồi
Ông cụ đã quy tiên rồi
Nhóm II :Bài thơ của anh l�m dở l?m.
Bài thơ của anh chưa được hay lắm.
Dùng các từ ngữ đồng nghĩa
Dùng cách nói phủ định từ ngữ trái nghĩa
Nhóm III :Anh còn kém lắm ->Anh cần phải cố gắng hơn nữa
Nhóm IV : Anh ấy bị thương nặng thế thì không sống được lâu nữa đâu chị ạ.
Anh ấy thế thì không được lâu nữa đâu chị ạ.
Cách nói vòng
Cách nói trống (tỉnh lược).
11
* Trong một cuộc họp lớp kiểm điểm bạn Hải hay đi học muộn, bạn Lan nói: - Từ nay cậu không được đi học muộn nữa vì như vậy không những ảnh hưởng đến việc rèn luyện đạo đức của bản thân cậu mà còn ảnh hưởng đến phong trào thi đua của lớp”.
Bạn Trinh cho rằng Lan nói như vậy là quá gay gắt, chỉ nên nhắc nhở bạn Hải : “Cậu nên đi học đúng giờ”. Nếu là em, em chọn cách nói nào? Vì sao?
Trong khi nhận xét về những nhược điểm của các bạn víi cô giáo chủ nhiệm, bạn lớp trưởng chØ nªu như sau:
“Tuần qua, một số bạn đi học không được đúng giờ lắm”. Nãi nh­ vËy cã nªn không? Vì sao?
12
Trắc nghiệm
Theo em khi nào thì không nên nói giảm nói tránh?
A. Khi cần phải nói năng lịch sự, có văn hoá.
B. Khi muốn làm cho người nghe bị thuyết phục.
C. Khi muốn bày tỏ tình cảm của mình.
D. Khi cần phải nói thẳng, nói đúng nhất sự thật.
Tiết 40: NÓI GIẢM NÓI TRÁNH
13
II.Luyện tập:
Bài tập 1:
Điền các từ ngữ nói giảm nói tránh (khiếm thị, có tuổi, đi nghỉ, chia tay nhau, đi bước nữa).
a, Khuya rồi, mời bà . . . .
b, Cha mẹ em . . . . . . . . . . . . . từ ngày em còn rất bé, em về ở với bà ngoại.
c, Đây là lớp học cho trẻ em . . . . . . . .
d, Mẹ đã . . . . . rồi, nên chú ý giữ gìn sức khoẻ.
e, Cha nó mất, mẹ nó . . . . . . . . . . , nên chú nó rất thương nó.
đi nghỉ
chia tay nhau
khiếm thị
có tuổi
đi bước nữa
Tiết 40: NÓI GIẢM NÓI TRÁNH
14
2. Bài tập 2:


Hãy nhận biết câu nói giảm nói tránh trong các cặp câu sau:
a1) Anh phải hoà nhã với bạn bè!
a2) Anh nên hoà nhã với bạn bè!
b1) Anh không nên ở đây nữa!
b2) Anh ra khỏi phòng tôi ngay!
c1) Cấm hút thuốc trong phòng!
c2) Xin đừng hút thuốc trong phòng!
Tiết 40: NÓI GIẢM NÓI TRÁNH
II.Luyện tập:
15
Hãy quan sát tranh minh hoạ các tình huống trên màn hình .
Dùng phép nói giảm nói tránh để diễn đạt lại các câu nói trong những tình huống đó
Cho biết ở mỗi tình huống đó, em đã sử dụng cách nói giảm nói tránh nào?
Bài tập 3
16
B?nh tỡnh c?a ụng n?ng l?m ch?c s?p ch?t r?i, ch?ng s?ng du?c bao lõu n?a dõu.
Bệnh tình của ông chắc chẳng còn được bao lâu nữa.
Nói giảm nói tránh bằng cách nói trống.
TÌNH HUỐNG 1.
17
Trông những đứa trẻ mù thật đáng thương .
TÌNH HUỐNG 2.
Trông những đứa trẻ khiếm thị thật đáng thương.
Nói giảm nói tránh bằng cách dùng từ Hán Việt đồng nghĩa
18
Bài văn này bạn Lan làm quá dở!
TÌNH HUỐNG 3.
Bài văn này bạn Lan cần phải cố gắng hơn nữa
Nói giảm nói tránh bằng cách nói vòng .
19
Anh cút ra khỏi nhà tôi ngay!
TÌNH HuỐNG 4 .
Anh không nên ở đây nữa!
Nói giảm nói tránh bằng cách phủ định từ trái nghĩa
Minh
Nam
Hải
20
4. Bài tập 4:

Tìm và phân tích giá trị biểu cảm của phép tu từ nói giảm nói tránh trong câu thơ sau:
"Bỗng loè chớp đỏ.
Thôi rồi, Lượm ơi!"
(Tố Hữu, Lượm)

 §Ó gi¶m nhÑ, ®Ó tr¸nh ®i phÇn nµo sù ®au buån.
21
Củng cố
Nói giảm nói tránh

Các cách Nói giảm nói tránh
Cảm nhận và vận dụng Nói giảm nói tránh
22
Dặn dò

- Học thuộc phần ghi nhớ.

-Làm các bài tập còn lại.

-Chuẩn bị trước bài : “ Câu ghép”
23
Viết đoạn hội thoại , trong đó có sử dụng phép Nói giảm nói tránh.
Bài tập về nhà
24
Chân thành cám ơn
thầy cô và các em!