Bài 10. Nói giảm nói tránh
Chia sẻ bởi Nguyễn Thị Quyền |
Ngày 03/05/2019 |
30
Chia sẻ tài liệu: Bài 10. Nói giảm nói tránh thuộc Ngữ văn 8
Nội dung tài liệu:
1
Các thầy, cô về dự giờ, thăm lớp
Môn: ngữ văn 8
Năm học 2009 - 2010
Giáo viên thực hiện: Nguyễn Thị Quyền
2
Kiểm tra bài cũ
Thế nào là nói quá ? Cho biết tác dụng của nói quá ? Lấy ví dụ?
Nói quá là biện pháp tu từ phóng đại mức độ, quy mô, tính chất của sự vật, hiện tượng được miêu tả để nhấn mạnh , gây ấn tượng, tăng sức biểu cảm.
3
Câu 2 .Nói quá có thể được dùng trong các lĩnh vực nào sau đây?
A . Thành ngữ, tục ngữ, ca dao.
B . Văn thơ trữ tình.
C . Văn thơ châm biếm, hài hước.
D . Trong đời sống thường ngày.
Nói quá có thể được dùng trong tất cả các lĩnh vực trên.
4
Lời nói chẳng mất tiền mua,
Lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau.
Em hiểu, "lựa lời" là gì ?
"Vừa lòng nhau" là như thế nào ?
5
I. Núi gi?m núi trỏnh v� tỏc d?ng c?a núi gi?m núi trỏnh :
Ti?t 40: Núi gi?m núi trỏnh
1. Ví dụ:sgk/107
6
Ví dụ 1:
+ Vì vậy, tôi để sẵn mấy lời này, phòng khi tôi đi gặp cụ Các Mác, cụ Lê-nin và các vị cách mạng đàn anh khác,thì đồng bào trong nước ,đồng chí trong Đảng và bầu bạn khắp nơi khỏi cảm thấy đột ngột.
(Hồ Chí Minh, Di chúc)
+ Bác đã đi rồi sao, Bác ơi!
Mùa thu đang đẹp, nắng xanh trời.
(Tố Hữu, Bác ơi)
+ Lượng con ông Độ đây mà ... Rõ tội nghiệp, về đến nhà thì bố mẹ chẳng còn.
(Hồ Phương, Thư nhà)
7
đi gặp cụ Các Mác, cụ Lê-nin và các vị cách mạng đàn anh khác
đi
chẳng còn
Đều nói về cái chết
Giảm nhẹ, tránh đi phần nào sự đau buồn.
8
I. Núi gi?m núi trỏnh v� tỏc d?ng c?a núi gi?m núi trỏnh :
Ti?t 40: Núi gi?m núi trỏnh
1.ví dụ:sgk/107
-Để giảm nhẹ, tránh đi phần nào sự đau buồn.
2.Nhận xét:
9
Ví dụ 2:
+ Phải bé lại và lăn vào lòng một người mẹ, áp mặt vào bầu sữa nóng của người mẹ, để bàn tay người mẹ vuốt ve từ trán xuống cằm, và gãi rôm ở sống lưng cho, mới thấy người mẹ có một êm dịu vô cùng
(Nguyên Hồng, Những ngày thơ ấu)
10
I. Núi gi?m núi trỏnh v� tỏc d?ng c?a núi gi?m núi trỏnh :
Ti?t 40: Núi gi?m núi trỏnh
1. ví dụ:sgk/107
-Để giảm nhẹ, tránh đi phần nào sự đau buồn.
- Tránh thô tục, tăng cảm giác êm dịu.
2.Nhận xét:
11
+ Con dạo này lười lắm.
+ Con dạo này không được chăm chỉ lắm.
Ví dụ 3:
12
I. Núi gi?m núi trỏnh v� tỏc d?ng c?a núi gi?m núi trỏnh :
Ti?t 40: Núi gi?m núi trỏnh
1. ví dụ:sgk/107
- Để giảm nhẹ, tránh đi phần nào sự đau buồn.
- Tránh thô tục, tăng cảm giác êm dịu.
- Tế nhị, nh? nh�ng, tránh nặng nề.
2.Nhận xét:
13
Ví dụ:
A, Hôm sau, lão Hạc sang nhà tôi. Vừa thấy tôi, lão bảo ngay:
Cậu Vàng đi đời rồi ông Giáo ạ. (Lão Hạc,Nam cao)
B - Bài văn của cậu chưa được hay lắm !
14
Cậu Vàng
bị giết
đi đời
Cảm giác
ghê sợ với
người nghe.
Tránh gây cảm
giác ghê sợ
với người nghe.
Hàm ý xót xa,
luyến tiếc và
đượm chút mỉa mai.
Bạn
Viết văn dở
Viết văn chưa hay
Gây cảm giác nặng nề
khó chịu cho người nghe
Tránh cảm giác nặng nề
Có tính thuyết phục
15
I. Núi gi?m núi trỏnh v� tỏc d?ng c?a núi gi?m núi trỏnh :
Ti?t 40: Núi gi?m núi trỏnh
1.ví dụ:sgk/107
2.Nhận xét:
-Để giảm nhẹ, tránh đi phần nào sự đau buồn.
-Tránh thô tục, tăng cảm giác êm dịu.
-Tế nhị, nh? nh�ng, tránh nặng nề.
-Tránh cảm giác ghê sợ, thiếu lịch sự
- Là biện pháp tu từ dùng cách diễn đạt tế nhị, uyển chuyển .
16
I. Núi gi?m núi trỏnh v� tỏc d?ng c?a núi gi?m núi trỏnh :
Ti?t 40: Núi gi?m núi trỏnh
1. ví dụ:sgk/107
2.Nhận xét:
3.Ghi nhớ: sgk/108
17
Ghi nhớ( sgk- 108)
a. Khái niệm
- Là biện pháp tu từ dùng cách diễn đạt tế nhị, uyển chuyển
b. Tác dụng:
+ Tránh gây cảm giác đau buồn, ghê sợ, nặng nề;
+ Tránh thô tục, thiếu lịch sự
18
I. Núi gi?m núi trỏnh v� tỏc d?ng c?a núi gi?m núi trỏnh :
Ti?t 40: Núi gi?m núi trỏnh
1. ví dụ:sgk/107
2.Nhận xét:
3.Ghi nhớ: SGK/108
B�i t?p 2: SGK/108
Hãy nhận biết câu nói giảm nói tránh trong các cặp câu sau:
a2) Anh nên hoà nhã với bạn bè!
b2) Anh không nên ở đây nữa!
c1) Xin đừng hút thuốc trong phòng!
1. ví dụ:sgk/107
2.Nhận xét:
3.Ghi nhớ: SGK/108
B�i t?p 2: SGK/108
19
Ti?t 40: Núi gi?m núi trỏnh
Các cách nói giảm, nói tránh:
* Dùng từ đồng nghĩa,
đặc biệt là các từ Hán Việt
* Dùng cách nói phủ định từ trái nghĩa
* Dùng cách nói vòng
* Nói trống (tỉnh lược)
Ông cụ đã chết rồi.
Ông cụ đã quy tiên rồi.
Bài thơ của anh dở lắm.
Bài thơ của anh chưa được hay lắm.
Anh còn kém lắm.
Anh cần phải cố gắng hơn nữa.
Anh ấy bị thương nặng thế thì không sống được lâu nữa đâu chị ạ.
Anh ấy(.) thế thì không(.) được lâu nữa đâu chị ạ.
Lưu ý:
20
I. Núi gi?m núi trỏnh v� tỏc d?ng c?a núi gi?m núi trỏnh :
Ti?t 40: Núi gi?m núi trỏnh
II. Luyện tập:
1.Bài tập 1 (sgk-108)
1.ví dụ
2.Nhận xét
3.Ghi nhớ:sgk/108
21
Bài tập 1:sgk/108
Điền các từ ngữ nói giảm nói tránh (khiếm thị, có tuổi, đi nghỉ, chia tay nhau, đi bước nữa).
a, Khuya rồi, mời bà . . . .
b, Cha mẹ em . . . . . . . . . . . . . từ ngày em còn rất bé, em về ở với bà ngoại.
c, Đây là lớp học cho trẻ em . . . . . . . .
đi nghỉ
chia tay nhau
khiếm thị
22
I. Núi gi?m núi trỏnh v� tỏc d?ng c?a núi gi?m núi trỏnh :
Ti?t 40: Núi gi?m núi trỏnh
II. Luyện tập:
1.Bài tập 1 (sgk-108)
2. Bài tập 3 (sgk- 109)
23
Khi chê trách một điều gì, để người nghe dễ tiếp nhận, người ta thường nói giảm nói tránh bằng cách phủ định điều ngược lại với nội dung đánh giá. Chẳng hạn, đáng lẽ nói: "Bài thơ của anh dở lắm" thì lại bảo "Bài thơ của anh chưa được hay lắm". Hãy vận dụng cách nói giảm nói tránh như thế để đặt ba câu đánh giá trong những trường hợp khác nhau.
Bài 3
24
Bài tập 4: sgk/109: Tỡnh hu?ng khụng nờn
s? d?ng núi gi?m núi trỏnh:
- Khi cần phê bình nghiêm khắc, nói thẳng, nói đúng mức độ sự thật.
- Khi cần thông tin chính xác, trung thực
25
Bài tập 5 (bổ sung): Viết đoạn văn tự sự dùng cách nói giảm nói tránh?
Bài tập 6 (bổ sung): so sánh sự giống nhau và khác nhau giữa biện pháp tu từ nói quá và biện pháp tu từ nói giảm nói tránh?
26
Giống nhau: Đều là biện pháp tu từ được dùng phổ biến trong thơ văn, trong lời ăn tiếng nói hàng ngày
27
Củng cố
Nói giảm nói tránh
Các cách nói giảm nói tránh
Cảm nhận giá trị nghệ thuật và vận dụng nói giảm nói tránh
28
* Cần nhớ !
Để cảm thụ được cái hay( giá trị nghệ thuật) của cách nói giảm nói tránh trong tác phẩm văn học cần :
Đặt nó trong hoàn cảnh giao tiếp cụ thể (quan hệ thứ bậc xã hội, tuổi tác, tâm trạng của người nói, người nghe...)
Xét xem trong văn bản tác giả đã tạo ra phép nói giảm nói tránh bằng từ ngữ nào, bằng cách nào.
Đối chiếu với những cách nói thông thường có thể dùng trong trường hợp giao tiếp đó để thấy được tác dụng của cách diễn đạt này và dụng ý của tác giả
29
HƯỚNG DẪN HỌC Ở NHÀ
- Hoµn thiÖn c¸c BT (SGK) +BT bæ sung vào vë.
Sưu tầm một số câu thơ câu văn có sử dụng phép nói giảm nói tránh.
- Học bài chu ®¸o.
Chuẩn bị tốt cho bài kiểm tra ng÷ văn (TiÕt 41)
30
Giờ học kết thúc
Chúc các thầy cô giáo mạnh khoẻ
công tác tốt
Chúc các em học tập tốt !
31
Chúc các em có tiết học vui, bổ ích và lý thú.
Các thầy, cô về dự giờ, thăm lớp
Môn: ngữ văn 8
Năm học 2009 - 2010
Giáo viên thực hiện: Nguyễn Thị Quyền
2
Kiểm tra bài cũ
Thế nào là nói quá ? Cho biết tác dụng của nói quá ? Lấy ví dụ?
Nói quá là biện pháp tu từ phóng đại mức độ, quy mô, tính chất của sự vật, hiện tượng được miêu tả để nhấn mạnh , gây ấn tượng, tăng sức biểu cảm.
3
Câu 2 .Nói quá có thể được dùng trong các lĩnh vực nào sau đây?
A . Thành ngữ, tục ngữ, ca dao.
B . Văn thơ trữ tình.
C . Văn thơ châm biếm, hài hước.
D . Trong đời sống thường ngày.
Nói quá có thể được dùng trong tất cả các lĩnh vực trên.
4
Lời nói chẳng mất tiền mua,
Lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau.
Em hiểu, "lựa lời" là gì ?
"Vừa lòng nhau" là như thế nào ?
5
I. Núi gi?m núi trỏnh v� tỏc d?ng c?a núi gi?m núi trỏnh :
Ti?t 40: Núi gi?m núi trỏnh
1. Ví dụ:sgk/107
6
Ví dụ 1:
+ Vì vậy, tôi để sẵn mấy lời này, phòng khi tôi đi gặp cụ Các Mác, cụ Lê-nin và các vị cách mạng đàn anh khác,thì đồng bào trong nước ,đồng chí trong Đảng và bầu bạn khắp nơi khỏi cảm thấy đột ngột.
(Hồ Chí Minh, Di chúc)
+ Bác đã đi rồi sao, Bác ơi!
Mùa thu đang đẹp, nắng xanh trời.
(Tố Hữu, Bác ơi)
+ Lượng con ông Độ đây mà ... Rõ tội nghiệp, về đến nhà thì bố mẹ chẳng còn.
(Hồ Phương, Thư nhà)
7
đi gặp cụ Các Mác, cụ Lê-nin và các vị cách mạng đàn anh khác
đi
chẳng còn
Đều nói về cái chết
Giảm nhẹ, tránh đi phần nào sự đau buồn.
8
I. Núi gi?m núi trỏnh v� tỏc d?ng c?a núi gi?m núi trỏnh :
Ti?t 40: Núi gi?m núi trỏnh
1.ví dụ:sgk/107
-Để giảm nhẹ, tránh đi phần nào sự đau buồn.
2.Nhận xét:
9
Ví dụ 2:
+ Phải bé lại và lăn vào lòng một người mẹ, áp mặt vào bầu sữa nóng của người mẹ, để bàn tay người mẹ vuốt ve từ trán xuống cằm, và gãi rôm ở sống lưng cho, mới thấy người mẹ có một êm dịu vô cùng
(Nguyên Hồng, Những ngày thơ ấu)
10
I. Núi gi?m núi trỏnh v� tỏc d?ng c?a núi gi?m núi trỏnh :
Ti?t 40: Núi gi?m núi trỏnh
1. ví dụ:sgk/107
-Để giảm nhẹ, tránh đi phần nào sự đau buồn.
- Tránh thô tục, tăng cảm giác êm dịu.
2.Nhận xét:
11
+ Con dạo này lười lắm.
+ Con dạo này không được chăm chỉ lắm.
Ví dụ 3:
12
I. Núi gi?m núi trỏnh v� tỏc d?ng c?a núi gi?m núi trỏnh :
Ti?t 40: Núi gi?m núi trỏnh
1. ví dụ:sgk/107
- Để giảm nhẹ, tránh đi phần nào sự đau buồn.
- Tránh thô tục, tăng cảm giác êm dịu.
- Tế nhị, nh? nh�ng, tránh nặng nề.
2.Nhận xét:
13
Ví dụ:
A, Hôm sau, lão Hạc sang nhà tôi. Vừa thấy tôi, lão bảo ngay:
Cậu Vàng đi đời rồi ông Giáo ạ. (Lão Hạc,Nam cao)
B - Bài văn của cậu chưa được hay lắm !
14
Cậu Vàng
bị giết
đi đời
Cảm giác
ghê sợ với
người nghe.
Tránh gây cảm
giác ghê sợ
với người nghe.
Hàm ý xót xa,
luyến tiếc và
đượm chút mỉa mai.
Bạn
Viết văn dở
Viết văn chưa hay
Gây cảm giác nặng nề
khó chịu cho người nghe
Tránh cảm giác nặng nề
Có tính thuyết phục
15
I. Núi gi?m núi trỏnh v� tỏc d?ng c?a núi gi?m núi trỏnh :
Ti?t 40: Núi gi?m núi trỏnh
1.ví dụ:sgk/107
2.Nhận xét:
-Để giảm nhẹ, tránh đi phần nào sự đau buồn.
-Tránh thô tục, tăng cảm giác êm dịu.
-Tế nhị, nh? nh�ng, tránh nặng nề.
-Tránh cảm giác ghê sợ, thiếu lịch sự
- Là biện pháp tu từ dùng cách diễn đạt tế nhị, uyển chuyển .
16
I. Núi gi?m núi trỏnh v� tỏc d?ng c?a núi gi?m núi trỏnh :
Ti?t 40: Núi gi?m núi trỏnh
1. ví dụ:sgk/107
2.Nhận xét:
3.Ghi nhớ: sgk/108
17
Ghi nhớ( sgk- 108)
a. Khái niệm
- Là biện pháp tu từ dùng cách diễn đạt tế nhị, uyển chuyển
b. Tác dụng:
+ Tránh gây cảm giác đau buồn, ghê sợ, nặng nề;
+ Tránh thô tục, thiếu lịch sự
18
I. Núi gi?m núi trỏnh v� tỏc d?ng c?a núi gi?m núi trỏnh :
Ti?t 40: Núi gi?m núi trỏnh
1. ví dụ:sgk/107
2.Nhận xét:
3.Ghi nhớ: SGK/108
B�i t?p 2: SGK/108
Hãy nhận biết câu nói giảm nói tránh trong các cặp câu sau:
a2) Anh nên hoà nhã với bạn bè!
b2) Anh không nên ở đây nữa!
c1) Xin đừng hút thuốc trong phòng!
1. ví dụ:sgk/107
2.Nhận xét:
3.Ghi nhớ: SGK/108
B�i t?p 2: SGK/108
19
Ti?t 40: Núi gi?m núi trỏnh
Các cách nói giảm, nói tránh:
* Dùng từ đồng nghĩa,
đặc biệt là các từ Hán Việt
* Dùng cách nói phủ định từ trái nghĩa
* Dùng cách nói vòng
* Nói trống (tỉnh lược)
Ông cụ đã chết rồi.
Ông cụ đã quy tiên rồi.
Bài thơ của anh dở lắm.
Bài thơ của anh chưa được hay lắm.
Anh còn kém lắm.
Anh cần phải cố gắng hơn nữa.
Anh ấy bị thương nặng thế thì không sống được lâu nữa đâu chị ạ.
Anh ấy(.) thế thì không(.) được lâu nữa đâu chị ạ.
Lưu ý:
20
I. Núi gi?m núi trỏnh v� tỏc d?ng c?a núi gi?m núi trỏnh :
Ti?t 40: Núi gi?m núi trỏnh
II. Luyện tập:
1.Bài tập 1 (sgk-108)
1.ví dụ
2.Nhận xét
3.Ghi nhớ:sgk/108
21
Bài tập 1:sgk/108
Điền các từ ngữ nói giảm nói tránh (khiếm thị, có tuổi, đi nghỉ, chia tay nhau, đi bước nữa).
a, Khuya rồi, mời bà . . . .
b, Cha mẹ em . . . . . . . . . . . . . từ ngày em còn rất bé, em về ở với bà ngoại.
c, Đây là lớp học cho trẻ em . . . . . . . .
đi nghỉ
chia tay nhau
khiếm thị
22
I. Núi gi?m núi trỏnh v� tỏc d?ng c?a núi gi?m núi trỏnh :
Ti?t 40: Núi gi?m núi trỏnh
II. Luyện tập:
1.Bài tập 1 (sgk-108)
2. Bài tập 3 (sgk- 109)
23
Khi chê trách một điều gì, để người nghe dễ tiếp nhận, người ta thường nói giảm nói tránh bằng cách phủ định điều ngược lại với nội dung đánh giá. Chẳng hạn, đáng lẽ nói: "Bài thơ của anh dở lắm" thì lại bảo "Bài thơ của anh chưa được hay lắm". Hãy vận dụng cách nói giảm nói tránh như thế để đặt ba câu đánh giá trong những trường hợp khác nhau.
Bài 3
24
Bài tập 4: sgk/109: Tỡnh hu?ng khụng nờn
s? d?ng núi gi?m núi trỏnh:
- Khi cần phê bình nghiêm khắc, nói thẳng, nói đúng mức độ sự thật.
- Khi cần thông tin chính xác, trung thực
25
Bài tập 5 (bổ sung): Viết đoạn văn tự sự dùng cách nói giảm nói tránh?
Bài tập 6 (bổ sung): so sánh sự giống nhau và khác nhau giữa biện pháp tu từ nói quá và biện pháp tu từ nói giảm nói tránh?
26
Giống nhau: Đều là biện pháp tu từ được dùng phổ biến trong thơ văn, trong lời ăn tiếng nói hàng ngày
27
Củng cố
Nói giảm nói tránh
Các cách nói giảm nói tránh
Cảm nhận giá trị nghệ thuật và vận dụng nói giảm nói tránh
28
* Cần nhớ !
Để cảm thụ được cái hay( giá trị nghệ thuật) của cách nói giảm nói tránh trong tác phẩm văn học cần :
Đặt nó trong hoàn cảnh giao tiếp cụ thể (quan hệ thứ bậc xã hội, tuổi tác, tâm trạng của người nói, người nghe...)
Xét xem trong văn bản tác giả đã tạo ra phép nói giảm nói tránh bằng từ ngữ nào, bằng cách nào.
Đối chiếu với những cách nói thông thường có thể dùng trong trường hợp giao tiếp đó để thấy được tác dụng của cách diễn đạt này và dụng ý của tác giả
29
HƯỚNG DẪN HỌC Ở NHÀ
- Hoµn thiÖn c¸c BT (SGK) +BT bæ sung vào vë.
Sưu tầm một số câu thơ câu văn có sử dụng phép nói giảm nói tránh.
- Học bài chu ®¸o.
Chuẩn bị tốt cho bài kiểm tra ng÷ văn (TiÕt 41)
30
Giờ học kết thúc
Chúc các thầy cô giáo mạnh khoẻ
công tác tốt
Chúc các em học tập tốt !
31
Chúc các em có tiết học vui, bổ ích và lý thú.
* Một số tài liệu cũ có thể bị lỗi font khi hiển thị do dùng bộ mã không phải Unikey ...
Người chia sẻ: Nguyễn Thị Quyền
Dung lượng: |
Lượt tài: 1
Loại file:
Nguồn : Chưa rõ
(Tài liệu chưa được thẩm định)