Bài 10. Nói giảm nói tránh

Tiết 40 - Tiếng Việt : NÓI GIẢM NÓI TRÁNH
I. Nói giảm nói tránh và tác dụng của nói giảm nói tránh
1. Ví dụ:
A. Đi gặp cụ Các Mác, cụ Lê –nin và các vị cách mạng đàn anh khác.
B. Đi
C. Chẳng còn.
-> Tác giả tránh từ chết để giảm bớt đau buồn

-VD2 : Dùng từ bầu sữa-> tránh dùng một từ ngữ có thể hơi thô và gây cười
-VD 3: Cách nói thứ nhất hơi căng thẳng nặng nề; cách nói thứ 2 nhẹ nhàng tế nhị hơn.
2. Ghi nhớ
nói giảm nói tránh là một biện pháp tu từ dùng cách diễn đạt uyển chuyển, tránh gây cảm giác quá đau buồn, ghê sợ, nặng nề, tránh thô tục thiếu lịch sự
Nói giảm nói tránh có thể hiểu theo nhiều cách:
-Dùng từ ngữ đồng nghĩa, đặc biệt là các từ hán việt: chết-> đi,về, quy tiên, từ trần…
Chôn -> Mai táng, an táng…
-Dùng cách nói phủ định từ trái nghĩa: Bài thơ của anh dở lắm - > Bài thơ của anh chưa được hay lắm.
-Nói vòng: Anh còn kém lắm -> Anh cần phải cố gắng hơn nữa.
-Nói trống ( tỉnh lược) :Anh ấy bị thương nặng thế thì không sống lâu được nữa đâu chị ạ ->Anh ấy thế thì không được lâu nữa đâu chị ạ
HS tự lấy VD để hiểu thêm về nói giảm nói tránh
Nói giảm nói tránh thể hiện thái độ lịch sự, nhã nhặn của người nói, sự quan tâm, tôn trọng của người nói đối với người nghe, góp phần tạo phong cách nói năng đúng mực của người có giáo dục, có văn hoá.tránh ăn nói bỗ bã , thô tục. Nhưng khi cần thiết phải nói thẳng, nói đúng mức độ sự thật thì không nên nói giảm nói tránh vì như thế là bất lợi
II. Luyện tập
1. Bài tập 1: Đìên các từ ngữ nói giảm nói tránh trong sgk vào chỗ trống
a. Khuya rồi , mời bà đi nghỉ
b.Cha mẹ em chia tay nhau từ ngày em còn rất bé, em về ở với bà ngoại.
C. Đây là lớp học cho trẻ em khiếm thị
d. Mẹ đã có tuổi rồi, nên chú ý giữ gìn sức khoẻ.
e.Cha nó mất, mẹ nó đi bước nữa nên chú nó rất thương nó
2. Bài tập 2:Câu sử dụng cách nói giảm nói tránh
a2. Anh nên hoà nhã với bạn bè
b2 .Anh không nên ở đây nữa!
c1. Xin đừng hút thuốc trong phòng!
d2.Nó nói như thế là thiếu thiện chí.
e2.Hôm qua em có lỗi với anh, em xin anh thứ lỗi.
3. Bài tập 3 :Đặt 5 câu đánh giá dùng cách nói giảm nói tránh
a.Chị xấu quá -> CHị có duyên đấy
b.Anh già quá -> Anh còn nhanh nhẹn lắm
c.Cấm cười to -> Xin cười nho nhỏ cho một chút
d.Anh cút đi -> Có lẽ hôm nay tôi bận để hôm khác sẽ nói chuyện
e. Giọng hát chua loét - > giọng hát chưa được ngọt lắm
4. Bài tập 4 :
Khi cần thiết phải nói thẳng nói đúng mức độ sự thật
VD : HS vi phạm nhiều lần đã nhắc nhở.
Chữa cháy nhà, cấp cứu, cứu người gặp nạn….