Bài 10. Nói giảm nói tránh

Kiểm tra bài cũ
Thế nào là nói quá và tác dụng của nói quá?
Tìm phép nói quá trong ví dụ sau, giải thích ý nghĩa của phép nói quá đó.
Ví dụ:
“ Bàn tay ta làm nên tất cả,
Với sức người sỏi đá cũng thành cơm”
=> Nhấn mạnh vai trò của sức lao động, của ý chí bền bỉ, sự siêng năng, cần cù của con người.
Tiết 40:
Nói giảm nói tránh
1.Những từ ngữ in đậm trong các đoạn trích sau có nghĩa là gì ? Tại sao người viết, người nói lại dùng cách diễn đạt đó ?
Vì vậy, tôi để sẵn mấy lời này, phòng khi tôi sẽ đi gặp cụ Các Mác, cụ Lê-nin và các vị cách mạng đàn anh khác, thì đồng bào cả nước, đồng chí trong Đảng và bầu bạn khắp nơi đều khỏi cảm thấy đột ngột.
Bác đã đi rồi sao, Bác ơi !
Mùa thu đang đẹp, nắng xanh trời.
- Lượng con ông Độ đây mà ... Rõ tội nghiệp, về đến nhà thì bố mẹ chẳng còn.
2.Vì sao trong câu văn sau, tác giả dùng từ ngữ bầu sữa mà không dùng một từ ngữ khác cùng nghĩa ?
Phải bé lại và lăn vào lòng một người mẹ, áp mặt vào bầu sữa nóng của người mẹ, để bàn tay người mẹ vuốt ve từ trán xuống cằm, và gãi rôm ở sống lưng cho, mới thấy người mẹ có một êm dịu vô cùng.
(Nguyên Hồng -Những ngày thơ ấu.
3.So sánh hai cách nói sau đây, cho biết cách nói nào nhẹ nhàng, tế nhị hơn đối với người nghe ?
Con dạo này lười lắm.
Con dạo này không được chăm chỉ lắm.
Nối A và B cho phù hợp?
A
B
Bác Dương thôi đã thôi rồi,
Nước mây man mác ngậm ngùi lòng ta.
( Nguyễn Khuyến- “ Khóc Dương Khuê”)
2. Cậu này thông minh nhưng chậm hiểu.
3. Hoạt động của đơn vị A còn nhiều tồn tại cần khắc phục.
a. Trong thơ ca trữ tình
c. Trong lời nói hằng ngày
b. Trong văn chính luận
Trong thơ ca trữ tình, trong văn chính luận, báo chí
và trong lời nói hằng ngày.
* Lưu ý :
§Ó c¶m thô ®­îc c¸i hay, gi¸ trÞ nghÖ thuËt cña c¸ch nãi gi¶m nãi tr¸nh trong t¸c phÈm v¨n häc cÇn :
- XÐt nã trong hoµn c¶nh giao tiÕp cô thÓ.
- XÐt nã trong mèi liªn hÖ ®èi chiÕu víi nh÷ng c¸ch nãi kh¸c cã thÓ dïng trong tr­êng hîp giao tiÕp ®ã.
- Giỳp th? hi?n thỏi d? nhó nh?n, l?ch s? trong giao ti?p.
- S? quan tõm tụn tr?ng c?a ngu?i núi d?i v?i ngu?i nghe.
- T?o phong cỏch núi nang dỳng m?c c?a con ngu?i cú van húa, cú giỏo d?c.
Sử dụng nói giảm nói tránh phù hợp sẽ tạo cho con người có phong cách nói năng như thế nào ?
II. Luyện tập:
Bài tập 1: Điền các từ ngữ nói giảm nói tránh sau đây vào chố trống /…/: đi nghỉ, khiếm thị, chia tay nhau, có tuổi, đi bước nữa.
a. Khuya rồi, mời bà .
đi nghỉ.
b. Cha mẹ em . từ ngày em còn rất bé, em về ở với bà ngoại.
d. Mẹ đã . rồi, nên chú ý giữ gìn sức khoẻ.
c. Đây là lớp học cho trẻ em . . . .
e. Cha nó mất, mẹ nó . , nên chú nó rất thương nó.
chia tay nhau
có tuổi
đi bước nữa
khiếm thị
Bài tập 2: Trong m?i c?p cõu du?i dõy, cõu n�o có sử dụng cách
nói giảm nói tránh :
a.1 Anh ph?i hũa nhó v?i b?n bố!
a.2. Anh nờn hũa nhó v?i b?n bố!
b.1. Anh ra kh?i phũng tụi ngay!
b.2. Anh khụng nờn ? dõy n?a!
c.1. Xin d?ng hỳt thu?c trong phũng!
c.2. C?m hỳt thu?c trong phũng!
d.1. Nú núi nhu th? l� thi?u thi?n chớ!
d.2. Nú núi nhu th? l� ỏc ý!
e.1. Hụm qua em h?n v?i anh, em xin anh th? l?i.
e.2. Hụm qua em cú l?i v?i anh, em xin anh th? l?i.
Bài tập 3:
Đặt câu theo mẫu :
Bài thơ của anh dở lắm.
Bài thơ của anh chưa được hay lắm.
Học thuộc ghi nhớ.
ViÕt ®o¹n héi tho¹i , trong ®ã cã sö dông phÐp nãi gi¶m nãi tr¸nh.
Chuẩn bị bài tiếp theo “ Câu ghép”
Tiết sau kiểm tra Văn 1 tiết.
Nội dung kiểm tra: Truyện kí Việt Nam.
Dặn dò về nhà: