Bài 10. Nói giảm nói tránh

Tuần 10
Tiết 39
NÓI GIẢM NÓI TRÁNH
Kiểm tra bài cũ
1. Em hãy cho biết những biện pháp tu từ đã học từ lớp 6, 7 đến nay. Nêu một ví dụ.
So sánh, nhân hóa, ẩn dụ, hoán dụ, điệp ngữ, nói quá.
2. Thế nào là nói quá? Cho biết tác dụng của nói quá. Nêu ví dụ.
Nói quá là biện pháp tu từ phóng đại mức độ, quy mô, tính chất của sự vật, hiện tượng được miêu tả để nhấn mạnh, gây ấn tượng, tăng sức biểu cảm.
NÓI GIẢM NÓI TRÁNH
- Vì vậy, tôi để sẵn mấy lời này, phòng khi tôi sẽ đi gặp cụ Các Mác, cụ Lê-nin và các vị cách mạng đàn anh khác, thì đồng bào cả nước, đồng chí trong Đảng và bầu bạn khắp nơi đều khỏi cảm thấy đột ngột.
(Hồ Chí Minh, Di chúc)
Ví dụ 1: S/T 107, 108
- Bác đã đi rồi sao, Bác ơi!
Mùa thu đang đẹp, nắng xanh trời.
(Tố Hữu, Bác ơi!)
- Lượng con ông Độ đây mà ... Rõ tội nghiệp, về đến nhà thì bố mẹ chẳng còn.
(Hồ Phương, Thư nhà)
NÓI GIẢM NÓI TRÁNH
* Ví dụ 2: S/T 108
- Phải bé lại và lăn vào lòng một người mẹ, áp mặt vào bầu sữa nóng của người mẹ, để bàn tay người mẹ vuốt ve từ trán xuống cằm, và gãi rôm ở sống lưng cho, mới thấy người mẹ có một êm dịu vô cùng.
(Nguyên Hồng, Những ngày thơ ấu)
- Con dạo này lười lắm.
- Con dạo này không được chăm chỉ lắm.
* Ví dụ 3: S/T 108
NÓI GIẢM NÓI TRÁNH
Trong tiếng Việt, có nhiều từ ngữ diễn đạt nói về cái chết. Em hãy nêu lên một số từ ngữ ấy.
 Những từ ngữ nói tránh, giảm nhẹ cảm giác đau buồn khi nói về cái chết như: về, qua đời, ra đi, mất, khuất núi, từ trần, viên tịch, băng hà, chầu trời, mãn phần, vãn sanh miền cực lạc, lên thiên đường, chầu thượng đế, quy tiên, đi xa, về nơi chín suối, hy sinh, về nơi cực lạc,...
NÓI GIẢM NÓI TRÁNH
* Bài tập 1: Điền từ ngữ vào chỗ trống để tạo cách nói giảm nói tránh.
a) đi nghỉ
* Bài tập 2: Đặt câu có sử dụng biện pháp nói giảm nói tránh.
b) chia tay nhau
c) khiếm thị
d) có tuổi
e) đi bước nữa.
 Nói giảm nói tránh là biện pháp tu từ dùng cách diễn đạt tế nhị, uyển chuyển nhằm tránh gây cảm giác quá đau buồn, ghê sợ, nặng nề; tránh thô tục, thiếu lịch sự.
NÓI GIẢM NÓI TRÁNH
* Bài tập 3: Cho ví dụ về những trường hợp không nên sử dụng biện pháp nói giảm nói tránh
- Khi cần thông tin chính xác, trung thực trong văn bản hành chính (biên bản, báo cáo)
- Khi cần phê bình nghiêm khắc, cần nói thẳng, nói đúng sự thật.
- Khi phải thông báo sự việc.
- Hãy tìm biện pháp nói giảm nói tránh trong những đoạn văn, đoạn thơ em biết và nói rõ tác dụng của cách sử dụng.
1.Hướng dẫn tự học:
“Ngày mồng một đầu năm hiện lên trên thi thể em bé ngồi giữa những bao diêm, trong đó có một bao đã hết nhẵn”.
 Thi thể = xác chết  tránh cảm giác ghê sợ
Hướng dẫn HS học bài ở nhà và chuẩn bị bài mới:
2. Chuẩn bị bài mới :
Học các văn bản đã học từ đầu năm đến nay, chuẩn bị kiểm tra 1 tiết. Lưu ý học thuộc tác giả, tác phẩm, ý nghĩa văn bản và ghi nhớ.
- Soạn bài: “ Câu ghép”:
+ Đọc đoạn trích S/T 111 và trả lời các câu hỏi bên dưới.
+ Cho biết đặc điểm của câu ghép, cách nối các vế trong câu ghép.


+ Câu ghép với câu đơn và câu mở rộng thành phần có giống nhau không?
CHÂN THÀNH CẢM ƠN VÀ
KÍNH CHÀO QUÝ THẦY CÔ!