Bài 10. Nói giảm nói tránh

Nhiệt liệt chào mừng
Quý thầy cô về dự tiết học
Kiểm tra bài cũ
Thế nào là nói quá ?
Cho biết tác dụng của nói quá ?
Nói quá là biện pháp tu từ phóng đại mức độ, quy mô, tính chất của sự vật, hiện tượng được miêu tả để nhấn mạnh , gây ấn tượng, tăng sức biểu cảm.
Tuần 10
NÓI GIẢM NÓI TRÁNH
Tiết 40
BÀI 9, 10
GIÁO VIÊN THỰC HIỆN: PHẠM THANH HUYỀN
NĂM HỌC 2013 -2014
I . Tìm hiểu chung
1. Nh?ng t? ng? in d?m trong cỏc do?n trớch sau cú nghia l� gỡ ? T?i sao ngu?i vi?t, ngu?i núi l?i dựng cỏch di?n d?t dú ?
- Vì vậy, tôi để sẵn mấy lời này, phòng khi tôi sẽ đi gặp cụ Các Mác, cụ Lê-nin và các vị cách mạng đàn anh khác, thì đồng bào cả nước, đồng chí trong Đảng và bầu bạn khắp nơi đều khỏi cảm thấy đột ngột.
(Hồ Chí Minh, Di chúc)
- Bỏc dó di r?i sao, Bỏc oi !
Mựa thu dang d?p, n?ng xanh tr?i.
(T? H?u, Bỏc oi)
Lượng con ông Độ đây mà … Rõ tội nghiệp, về đến nhà thì bố mẹ chẳng còn.

(Hồ Phương, Thư nhà)
Bài 9,10 - Tiết 40: NÓI GIẢM NÓI TRÁNH
Các phần in đậm trong cả ba đoạn trích trên đều đúng trong trường hợp nói đến cái chết.

Cách nói như vậy để giảm nhẹ, để tránh đi phần nào sự đau buồn.
I . Tìm hiểu chung
Bài 9,10 - Tiết 40: NÓI GIẢM NÓI TRÁNH
2. Vì sao trong câu văn sau, tác giả dùng từ ngữ bầu sữa mà không dùng một từ ngữ khác cùng nghĩa ?

Phải bé lại và lăn vào lòng một người mẹ, áp mặt vào bầu sữa nóng của người mẹ, để bàn tay người mẹ vuốt ve từ trán xuống cằm, và gãi rôm ở sống lưng cho, mới thấy người mẹ có một êm dịu vô cùng.
(Nguyên Hồng - Những ngày thơ ấu)
Tác giả dùng từ bầu sữa trong câu này cốt để tránh thô tục.
I . Tìm hiểu chung
Bài 9,10 - Tiết 40: NÓI GIẢM NÓI TRÁNH
3. So sánh hai cách nói sau đây, cho biết cách nói nào nhẹ nhàng, tế nhị hơn đối với người nghe ?

- Con dạo này lười lắm.
- Con dạo này không được chăm chỉ lắm.
Cách nói thứ hai là cách nói tế nhị, có tính chất nhẹ nhàng hơn đối với người nghe.
I . Tìm hiểu chung
Bài 9,10 - Tiết 40: NÓI GIẢM NÓI TRÁNH
Em có nhận xét gì về cách diễn đạt trong các trường hợp trên ?
Người nói, người viết đã có cách diễn đạt tế nhị, uyển chuyển hơn.
Bài 9,10 - Tiết 40: NÓI GIẢM NÓI TRÁNH
Nói giảm nói tránh là một biện pháp tu từ dùng cách diễn đạt tế nhị, uyển chuyển, tránh gây cảm giác quá đau buồn, ghê sợ, nặng nề ; tránh thô tục, thiếu lịch sự.
I . Tìm hiểu chung
Bài 9,10 - Tiết 40: NÓI GIẢM NÓI TRÁNH
THẢO LUẬN
Dựa vào ví dụ của nhóm mình, hãy cho biết người viết (nói) đã thực hiện phép nói giảm nói tránh bằng cách nào?
Ví dụ 1: Trông những đứa trẻ mù
thật đáng thương.
Ví dụ 2 : Ba?n ha?t dở lắm.
Dùng các từ ngữ đồng nghĩa, đặc biệt là từ Hán Việt
Dùng cách nói phủ định từ ngữ trái nghĩa
Ví dụ 3 : Bạn còn kém lắm.
Cách nói vòng
Trông những đứa trẻ khiếm thị thật đáng thương.
Bạn hát ch­ưa ®­ược hay l¾m.
Bạn cần phải cố gắng hơn nữa.
Bài 9,10 - Tiết 40: NÓI GIẢM NÓI TRÁNH
LƯU Ý 1: Nói giảm nói tránh có thể theo nhiều cách:
- Dùng các từ đồng nghĩa, đặc biệt là các từ Hán Việt.

- Dùng cách nói phủ định từ ngữ trái nghĩa.

- Dùng cách nói vòng.

- Dùng cách nói trống, nói tỉnh lược.
Bài 9,10 - Tiết 40: NÓI GIẢM NÓI TRÁNH
LƯU Ý 2: Để cảm thụ được cái hay, giá trị nghệ thuật của cách nói giảm nói tránh trong tác phẩm văn học cần:
- Xét nó trong hoàn cảnh giao tiếp cụ thể.
- Xét nó trong mối liên hệ đối chiếu với những cách nói khác có thể dùng trong trường hợp giao tiếp đó.
Bài 9,10 - Tiết 40: NÓI GIẢM NÓI TRÁNH
II. Luyờ?n tõ?p
Ba`i tõ?p 1: Di?n t? ng? v�o ch? tr?ng d? t?o cỏch núi gi?m núi trỏnh : di ngh?, khi?m th?, chia tay nhau, cú tu?i, di bu?c n?a.
a. Khuya rồi, mời bà ……....
đi nghỉ
b. Cha m? em .......t? ng�y em cũn r?t bộ, em v? ? v?i b� ngo?i.
d. M? dó ...r?i, nờn chỳ ý gi? g?n s?c kho?.
c. Dõy l� l?p h?c cho tr? em . . ....
e. Cha nú m?t, m? nú ....., nờn chỳ nú r?t thuong nú.
chia tay nhau
có tuổi
đi bước nữa
khiờ?m thi?.
Bài 9,10 - Tiết 40: NÓI GIẢM NÓI TRÁNH
Bài tập 2 :
B1. Anh ra kh?i phũng tụi ngay !
C2. C?m hỳt thu?c trong phũng !
D2. Nú núi nhu th? l� ỏc ý.
E1. Hụm qua em h?n v?i anh, em xin anh th? l?i.
A2. Anh nờn ho� nhó v?i b?n bố !
A1. Anh ph?i ho� nhó v?i b?n bố !
Các câu có sử dụng cách nói giảm nói tránh
Các câu không có sử dụng cách nói giảm nói tránh
B2. Anh khụng nờn ? dõy nu~a !
C1. Xin d?ng hỳt thu?c trong phũng !
D1. Nú núi nhu th? l� thi?u thi?n chớ.
E2. Hụm qua em cú l?i v?i anh, em xin anh th? l?i.
Bài 9,10 - Tiết 40: NÓI GIẢM NÓI TRÁNH
Bài tập 3: D?t cõu cú s? d?ng bi?n phỏp núi gi?m núi trỏnh.

Cụ bộ bỏn diờm cú m?t ho�n c?nh b?t h?nh.
Anh ha?t khụng du?c hay l?m.
ễng nụ?i cu?a ba?n da~ mõ?t rụ`i a`?
Bài 9,10 - Tiết 40: NÓI GIẢM NÓI TRÁNH
Bài 9,10 - Tiết 40: NÓI GIẢM NÓI TRÁNH
Bài tập 4:
Th?o lu?n nh?ng tỡnh hu?ng giao ti?p nhu th? n�o thỡ khụng nờn s? d?ng cỏch núi gi?m núi trỏnh.
Trong trường hợp cần thiết phải nói thẳng, nói đúng mức độ sự thật thì không nên nói giảm nói tránh vì như thế là bất lợi.
Anh cút ra khỏi nhà tôi ngay!
Anh không nên ở đây nữa!
TÌNH HUỐNG
Nói giảm nói tránh bằng cách phủ định cách nói trái nghĩa
SỬ DỤNG NÓI GIẢM NÓI TRÁNH
- Giỳp th? hi?n thỏi d? nhó nh?n, l?ch s? trong giao ti?p.
- S? quan tõm, tụn tr?ng c?a ngu?i núi v?i ngu?i nghe.
- T?o phong cỏch núi nang dỳng m?c.
Sử dụng nói giảm nói tránh phù hợp sẽ tạo cho con người có phong cách nói năng như thế nào ?
Bài 9,10 - Tiết 40: NÓI GIẢM NÓI TRÁNH
HƯỚNG DẪN HỌC SINH TỰ HỌC Ở NHÀ
a/ Bài học:
- Thế nào là biện pháp tu từ nói quá? Nêu tác dụng của biện pháp tu từ nói quá.
- Phân tích tác dụng của một biện pháp nói giảm nói tránh trong một đoạn văn cụ thể.

b/ Bài mới: Kiểm tra Văn 45 phút
c/ Trả bài: Ôn tập truyện kí Việt Nam
Chào tạm biệt
Kính chúc sức khỏe Quí Thầy Cô
cùng các em học sinh