Bài 10. Nói giảm nói tránh

Ngữ văn 8 - Tiết 40
NÓI GIẢM NÓI TRÁNH
a. Vì vậy, tôi để sẵn mấy lời này, phòng khi tôi sẽ đi gặp cụ Các Mác, cụ Lê-nin và các vị cách mạng đàn anh khác, thì đồng bào cả nước, đồng chí trong đảng và bầu bạn khắp nơi điều khỏi cảm thấy đột ngột.
(Hồ Chí Minh, Di chúc)
1. V í dụ 1(SGK)
b. Bác đã đi rồi sao, Bác ơi !
Mùa thu đang đẹp, nắng xanh trời.
(Tố Hữu, Bác ơi)
c. Lượng con ông Độ đây mà....Rõ tội nghiệp, về đến nhà thì bố mẹ chẳng còn. (Hồ Phương, Thư nhà)
a- đi gặp cụ Các Mác, cụ Lê -Nin và các vị cách mạng đàn anh khác
b-đi
c-chẳng còn
Chết
Tránh gây cảm giác quá đau buồn

VD4:
a. Con dạo này lười lắm.
b.Con dạo này không được chăm chỉ cho lắm.
VD3:
Phải bé lại lăng vào lòng một người mẹ, áp mặt vào bầu sữa nóng của người mẹ, để bàn tay người mẹ vuốt ve từ trán xuống cằm,…
(Nguyên Hồng, Những ngày thơ ấu)
VD3 dùng cách diễn đạt tế nhị, tránh thô tục, thiếu lịch sự
VD 4 (b) Dùng cách nói tế nhị, nhẹ nhàng để người nghe dễ tiếp thu.
VD1:a,b,c Tránh gây cảm giác quá đau buồn
VD1:a,b,c
VD2: a- Các bác sĩ pháp y đang mổ xác chết
b- Các bác sĩ pháp y đang phẩu thuật tử thi
VD2:(b)Tránh gây cảm giác ghê sợ, nặng nề
2. Ghi nhớ (SGK)

1+ Ông cụ chết rồi .
+Ông cụ đã quy tiên rồi.
?Dựng t? d?ng nghia

3+Bài thơ của anh dở lắm.
+ Bài thơ của anh chưa được hay lắm.
?Dựng cỏch núi ph? d?nh

2+Anh còn kém lắm.
+Anh cần phải cố gắng hơn nữa.
?Núi vũng
4+ Mặc dù chúng tôi đã cố gắng hết sức nhưng ông ấy vẫn không thể sống được chị ạ!
+ Mặc dù chúng tôi đã cố gắng hết sức nhưng ông ấy vẫn không…chị ạ !
Nói trống ( tỉnh lược)

Dựa vào các ví dụ sau đây, hãy cho biết người viết (nói) đã thực hiện phép nói giảm nói tránh bằng cách nào?
Thảo luận: Những tình huống giao tiếp như thế nào thì không nên sử dụng cách nói giảm nói tránh?
Khi cần phê bình kiểm điểm ta phải nói thẳng, nói đúng sự thật.
 Khi viết báo cáo hay biên bản thì cần những thông tin chính xác, trung thực.
* Trong một cuộc họp lớp phê bình bạn Hải hay đi học muộn, bạn Lan nói: “Từ nay cậu không được đi học muộn nữa vì như vậy không những ảnh hưởng đến việc rèn luyện đạo đức của bản thân cậu mà còn ảnh hưởng đến phong trào thi đua của lớp”. Bạn Trinh cho rằng Lan nói như vậy là quá gay gắt, chỉ nên nhắc nhở bạn Hải: “Cậu nên đi học đúng giờ”. Em đồng tình với ý kiến nào? Vì sao?
* Trong báo cáo gửi cho cô giáo chủ nhiệm, bạn lớp trưởng nêu nhận xét về những nhược điểm của các bạn như sau: “Tuần qua, một số bạn đi học không được đúng giờ lắm” có được không? Vì sao?


Bài tập 1(SGK):
A / Khuya rồi, mời bà..........................
B / Cha mẹ em..........................từ ngày em còn rất bé, em về ở với bà ngoại.
C / Đây là lớp học cho trẻ em.....................
D / Mẹ đã ..................rồi, nên chú ý giữ gìn sức khoẻ.
E / Cha nó mất, mẹ nó......................, nên chú nó rất thương nó.
đi nghỉ
chia tay nhau
khiếm thị
có tuổi
đi bước nữa

Điền các từ ngữ nói giảm nói tránh cho sau đây vào chỗ trống: đi nghỉ, khiếm thị, chia tay nhau, có tuổi, đi bước nữa.
A1/ Anh phải hoà nhã vớí bạn bè!
B1/ Anh ra khỏi phòng tôi ngay!
C1/ Xin đừng hút thuốc trong phòng học!
C2/ Cấm hút thuốc trong phòng học!
D1/ Nó nói như thế là thiếu thiện chí.
D2/ Nó nói như thế là ác ý.
E1/ Hôm qua em hỗn với anh, em xin anh thứ lỗi.
E2/ Hôm qua em có lỗi với anh, em xin anh thứ lỗi.
A2/ Anh nên hoà nhã với bạn bè!
B2/ Anh không nên ở đây nữa!
Bài tập 2(SGK):
BÀI TẬP BỔ SUNG 1
a. Đây là ngôi trường của những trẻ em tàn tật.
b. Các chiến sĩ đã chết để bảo vệ quê hương.
c. Kiến thức toán của em còn kém lắm!
Đây là ngôi trường của những trẻ em khuyết tật.
Các chiến sĩ đã hy sinh để bảo vệ quê hương.
Kiến thức toán của em còn chưa tốt, cần cố gắng hơn.
Bài tập:1
Hãy chuyển các cách diễn đạt sau đây thành cách diễn đạt nói giảm, nói tránh?
Bài tập bổ sung 2
Tiết 40: NÓI GiẢM NÓI TRÁNH
- Hãy quan sát tranh minh hoạ trên màn hình và dùng phép nói giảm nói tránh để diễn đạt lại các câu trong những tình huống sau:
Anh cút ra khỏi nhà tôi ngay!
Anh không nên ở đây nữa!
TÌNH HuỐNG 1
Bệnh tình cha ông nặng lắm chắc sắp chết rồi!
Bệnh tình cha ông chắc không qua khỏi
TÌNH HUỐNG 2
Bài văn này bạn Lan làm quá dở!
Bài văn này bạn Lan làm chưa đạt yêu cầu.
TÌNH HUỐNG 3
HỆ THỐNG BÀI HỌC