Bài 10. Nói giảm nói tránh

KIỂM TRA BÀI CŨ.
1. Thế nào là nói quá? Nêu tác dụng của nói quá?
2. Trong các câu sau câu nào có sử dụng biện pháp tu từ nói quá?
a. Lớp em chú ý nghe cô giảng bài.
b. Bàn tay ta làm nên tất cả
Có sức người sỏi đá cũng thành cơm.
c. Bài văn của bạn viết dở quá đi thôi!
d. Bài văn của bạn viết chưa được hay lắm!
KIỂM TRA BÀI CŨ.
1. Trong các câu sau câu nào có sử dụng biện pháp tu từ nói quá?
a. Lớp em chú ý nghe cô giảng bài.

b. Bàn tay ta làm nên tất cả
Có sức người sỏi đá cũng thành cơm.
( Hoàng Trung Thông - Bài ca vỡ đất )

c. Bài văn của bạn viết dở quá đi thôi!
d. Bài văn của bạn viết chưa được hay lắm!

1. Vì vậy, tôi để sẵn mấy lời này, phòng khi tôi sẽ đi gặp cụ Các Mác, cụ Lê – nin và các vị anh hùng khác, thì đồng bào cả nước, đồng chí trong Đảng và bầu bạn khắp nơi đều khỏi cảm thấy đột ngột. (Hồ Chí Minh – Di chúc)
2. Bác đã đi rồi, sao Bác ơi!
Mùa thu đang đẹp, nắng xanh trời. (Tố Hữu – Bác ơi)
3. -Lượng con ông Độ đây mà…Rõ tội nghiệp ,về đến nhà thì bố mẹ chẳng còn… (Hồ Phương – Thư nhà)
1. Tôi sẽ đi gặp … = Tôi sẽ chết
2. Bác đã đi … = Bác đã chết
3. Chẳng còn…= Đã chết
Ví dụ 1:

Giảm cảm giác đau buồn
Ví dụ 2:

Phải bé lại và lăn vào lòng một người mẹ, áp mặt vào bầu sữa nóng của người mẹ, để bàn tay người mẹ vuốt ve từ trán xuống cằm, và gãi rôm ở sống lưng cho, mới thấy người mẹ có một êm dịu vô cùng.
(Nguyên Hồng ,Trong lòng mẹ)
Bầu sữa


Tránh cảm giác thô tục
Ngày mồng một đầu năm hiện lên trên thi thể em bé ngồi giữa những bao diêm ,trong đó có một bao đã đốt hết nhẵn.
(Trích Cô bé bán diêm, An- đéc-xen)
=> Thi thể = Xác chết
Ví dụ 3:

Tránh cảm giác đau buồn, ghê sợ.




So sánh hai cách nói

1 - Con dạo này lười lắm .

2 - Con dạo này không được chăm chỉ lắm .



Cách 2 diễn đạt nhẹ nhàng ,tế nhị hơn.
Ví dụ 4:

Nói giảm nói tránh là một biện pháp tu từ dùng cách diễn đạt tế nhị ,uyển chuyển, tránh gây cảm giác quá đau buồn,ghê sợ, nặng nề ; tránh thô tục ,thiếu lịch sự.
BÀI TẬP NHANH
Xác định biện pháp tu từ nói giảm nói tránh:
Bài văn này bạn phân tích chưa được hay lắm.
. Bác đã lên đường, theo tổ tiên
Mác Lê-nin, thế giới Người Hiền…

3.a. Bạn học còn kém lắm.
b. Bạn cần cố gắng hơn nữa.
Lão làm bộ đấy! Thật ra thì lão chỉ tâm ngẩm thế, nhưng cũng ra phết chứ chả vừa đâu: lão vừa xin tôi ít bả chó… (Nam Cao ,Lão Hạc .)


Trong một cuộc họp lớp kiểm điểm bạn Hải hay đi học muộn:
Lan nói: - Từ nay cậu không được đi học muộn nữa vì như vậy không những ảnh hưởng đến việc rèn luyện đạo đức của bản thân cậu mà còn ảnh hưởng đến phong trào thi đua của lớp.
Bạn Trinh cho rằng Lan nói như vậy là quá gay gắt, chỉ nên nhắc nhở bạn Hải là : "Cậu nên đi học đúng giờ.”
Em đồng tình với ý kiến nào? Vì sao?
Lưu ý: * Khi cần phê bình nghiêm khắc ta cần phải nói thẳng, nói đúng mức độ sự thật .
TÌNH HUỐNG
II. LUYỆN TẬP
1. Điền các từ ngữ nói giảm nói tránh sau đây vào chỗ trống /.../: đi nghỉ, khiếm thị, chia tay nhau , có tuổi, đi bước nữa.
Khuya rồi, mời bà................
b. Đây là lớp học cho trẻ em .............
c. Mẹ đã .................rồi, nên chú ý giữ gìn sức khỏe.




đi nghỉ
khiếm thị
có tuổi
II. LUYỆN TẬP
2. Trong mỗi cặp câu dưới đây, câu nào có nói giảm nói tránh:
a1. Anh phải hòa nhã với bạn bè!
a2. Anh nên hòa nhã với bạn bè!
b1. Anh ra khỏi phòng tôi ngay!
b2. Anh không nên ở đây!
c1. Xin đừng hút thuốc trong phòng!
c2. Cấm hút thuốc trong phòng!


1
2
3
8
5
4
6
7
Chúc mừng bạn, bạn đem lại cho nhóm của bạn điểm mười.
MAY MẮN
Chúc mừng bạn, bạn đem lại cho nhóm của bạn điểm mười.
MAY MẮN
- Câu nói sau có vận dụng biện pháp nói giảm nói tránh không?
“Con Rùa nó bò lật ngửa cũng còn nhanh hơn cậu đó.”
CÂU HỎI.
ĐÁP ÁN:
Câu nói trên không sử dụng BPTT nói giảm ,nói tránh (thiếu lịch sự khi giao tiếp, xem thường bạn, coi bạn như con rùa chậm chạp).
Đặt câu có sử dụng nói giảm nói tránh?
QUÀ TẶNG
ĐÁP ÁN:
Câu văn có sử dụng nói giảm, nói tránh:
đi đời – bị giết
CÂU HỎI

- Câu: “Cậu Vàng đi đời rồi, ông giáo ạ!
Câu văn trên có sử dụng nói giảm nói tránh không?

Nếu em là người làm nhân chứng ở tòa trong một sự việc nào đó. Em có nói giảm nói tránh không? Vì sao?
CÂU HỎI
ĐÁP ÁN:
- Em không nói giảm nói tránh
- Vì nói như vậy không đúng với sự thật làm ảnh hưởng đến việc xét xử của sự việc đó.
Hướng dẫn học ở nhà:
- Học thuộc phần ghi nhớ.
- Học bài, làm các bài tập còn lại vào vở.
- Nêu các trường hợp không nên dùng nói giảm, nói tránh.
- Soạn bài: “ Câu ghép”