Bài 10. Nói giảm nói tránh

Nhiệt liệt chào mừng
các thầy cô giáo về dự tiết học !
Thế nào là nói quá ? Cho biết tác dụng của nói quá ?
Nói quá là biện pháp tu từ phóng đại mức độ, quy mô, tính chất của sự vật, hiện tượng được miêu tả để nhấn mạnh , gây ấn tượng, tăng sức biểu cảm.
Lời nói chẳng mất tiền mua,
Lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau.
Em hiểu "lựa lời" là gì ?
"Vừa lòng nhau" là như thế nào ?
Tiết 40

Nói giảm nói tránh
Bài 10
a. Vì vậy, tôi để sẵn mấy lời này, phòng khi tôi sẽ đi gặp cụ Các Mác, cụ Lê-nin và các vị cách mạng đàn anh khác, thì đồng bào cả nước, đồng chí trong đảng và bầu bạn khắp nơi đều khỏi cảm thấy đột ngột.
(Hồ Chí Minh, Di chúc)
I. Nói giảm nói tránh và tác dụng của nói giảm nói tránh
Ti?t 40: Núi gi?m núi trỏnh
1. V í dụ
c. Lượng con ông Độ đây mà....Rõ tội nghiệp, về đến nhà thì bố mẹ chẳng còn. (Hồ Phương, Thư nhà)
b. Bác đã đi rồi sao, Bác ơi !
Mùa thu đang đẹp, nắng xanh trời.
(Tố Hữu, Bác ơi)
2. Nhận xét :
- Nói giảm nói tránh là dùng cách diễn đạt nhẹ nhàng, uyển chuyển
- Tác dụng: Tránh gây cảm giác quá đau buồn
I. Nói giảm nói tránh và tác dụng của nói giảm nói tránh

Tiết 40 : Núi gi?m núi trỏnh

VD2:
Phải bé lại lăn vào lòng một người mẹ, áp mặt vào bầu sữa nóng của người mẹ, để bàn tay người mẹ vuốt ve từ trán xuống cằm, và gãi rôm ở sống lưng cho, mới thấy người mẹ có một dịu êm vô cùng.
(Nguyên Hồng, Những ngày thơ ấu)

1. Ví d?:
2. Nh?n xột :
VD3:
a. Con dạo này lười lắm.
b.Con dạo này không được chăm chỉ cho lắm.
* Ghi nhớ: SGK (108)
* Tác dụng:
Tránh gây cảm giác quá đau buồn, ghê sợ, nặng nề.
* Nói giảm nói tránh:
- Dùng cách diễn đạt nhẹ nhàng, uyển chuyển.
- Dùng cách diễn đạt tế nhị.
- tránh sự thô tục, thiếu lịch sự.
I. Nói giảm nói tránh và tác dụng của nói giảm nói tránh

Tiết 40 : Núi gi?m núi trỏnh

1. Ví d?:
2. Nh?n xột :
* Thảo luận nhóm : Dựa vào ví dụ của nhóm mình, hãy cho biết người viết (nói) đã thực hiện phép nói giảm nói tránh bằng cách nào ?
Nhóm I :
Ông cụ chết rồi .
Ông cụ đã quy tiên rồi.
Nhóm II
Bài thơ của anh dở lắm.
Bài thơ của anh chưa được hay lắm.
Nhóm III
Anh còn kém lắm.
Anh cần phải cố gắng hơn nữa
Nhóm IV
Anh ấy bị thương nặng thế thì không sống được lâu nữa đâu chị ạ.
Anh ấy(.) thế thì không(.) được lâu nữa đâu chị ạ.
* Dùng từ đồng nghĩa.
* Dùng cách nói phủ định
từ trái nghĩa.
 * Nói vòng
 * Nói trống (tỉnh lược)
* Nói giảm nói tránh:
- Dùng cách diễn đạt nhẹ nhàng, uyển chuyển.
- Dùng cách diễn đạt tế nhị.
* Tác dụng:
Tránh gây cảm giác quá đau buồn, ghê sợ, nặng nề.
3. Chú ý:
+ Các cách nói giảm nói tránh:
- tránh sự thô tục, thiếu lịch sự.
I. Nói giảm nói tránh và tác dụng của nói giảm nói tránh

Tiết 40 : Núi gi?m núi trỏnh
1. Ví d?:
2. Nh?n xột :
* Nói giảm nói tránh:
- Dùng cách diễn đạt nhẹ nhàng, uyển chuyển.
- Dùng cách diễn đạt tế nhị.
* Tác dụng:
Tránh gây cảm giác quá đau buồn, ghê sợ, nặng nề.
3. Chú ý:
+ Các cách nói giảm nói tránh:
+ Trường hợp sử dụng:
*VD m?c 1,2(SGK)
Cháu bé đã bớt đi ngoài chưa?
* Khuya rồi, mời bà đi nghỉ.
* Bài thơ của anh chưa được hay lắm
- Khi muốn tránh cảm giác đau buồn, ghê sợ, thô tục, thiếu lịch sự.
- Khi mu?n tôn trọng ngu?i d?i tho?i v?i mỡnh (ngu?i cú quan h? th? b?c xó h?i, tu?i tỏc cao hon).
- Khi muốn nhận xét một cách tế nhị, lịch sự, có văn hoá
* Các tình huống nên sử dụng nói giảm nói tránh:
I. Nói giảm nói tránh và tác dụng của nói giảm nói tránh

Tiết 40 : Núi gi?m núi trỏnh
1. Ví d?:
2. Nh?n xột :
* Nói giảm nói tránh:
- Dùng cách diễn đạt nhẹ nhàng, uyển chuyển.
- Dùng cách diễn đạt tế nhị.
* Tác dụng:
Tránh gây cảm giác quá đau buồn, ghê sợ, nặng nề.
3. Chú ý:
+ Các cách nói giảm nói tránh:
+ Trường hợp sử dụng:
* Các tình huống nên sử dụng nói giảm nói tránh:
* Các tỡnh hu?ng khụng nờn s? d?ng núi gi?m núi trỏnh:
* Trong m?t cu?c h?p l?p ki?m di?m b?n H?i hay di h?c mu?n, b?n Lan núi: "T? nay c?u khụng du?c di h?c mu?n n?a vỡ nhu v?y khụng nh?ng ?nh hu?ng d?n vi?c rốn luy?n d?o d?c c?a b?n thõn c?u m� cũn ?nh hu?ng d?n phong tr�o thi dua c?a l?p". B?n Trinh cho r?ng Lan núi nhu v?y l� quỏ gay g?t, ch? nờn nh?c nh? b?n H?i : "C?u nờn di h?c dỳng gi?". Em d?ng tỡnh v?i ý ki?n n�o? Vỡ sao?
* Trong báo cáo gửi cho cô giáo chủ nhiệm, bạn lớp trưởng nêu nhận xét về những nhược điểm của các bạn như sau:”Tuần qua, một số bạn đi học không được đúng giờ lắm” có được không? Vì sao?
- Khi cần phê bình nghiêm khắc, nói thẳng, nói đúng mức độ sự thật….
- Khi cần thông tin chính xác, trung thực trong văn bản hành chính.
I. Nói giảm nói tránh và tác dụng của nói giảm nói tránh

Tiết 40 : Núi gi?m núi trỏnh
1. Ví d?:
2. Nh?n xột :
* Nói giảm nói tránh:
- Dùng cách diễn đạt nhẹ nhàng, uyển chuyển.
- Dùng cách diễn đạt tế nhị.
* Tác dụng:
Tránh gây cảm giác quá đau buồn, ghê sợ, nặng nề.
3. Chú ý:
+ Các cách nói giảm nói tránh:
+ Trường hợp sử dụng:
* Các tình huống nên sử dụng nói giảm nói tránh:
* Các tỡnh hu?ng khụng nờn s? d?ng núi gi?m núi trỏnh:
II. Luyện tập:
Bài tập 1: Di?n cỏc t? ng? núi gi?m núi trỏnh cho sau dõy v�o ch? tr?ng: di ngh?, khi?m th?, chia tay nhau, cú tu?i, di bu?c n?a.
A / Khuya rồi, mời bà..........................
B / Cha mẹ em.............................từ ngày em còn rất bé, em về ở với bà ngoại.
C / Đây là lớp học cho trẻ em .....................
D / Mẹ đã ..................rồi, nên chú ý giữ gìn sức khoẻ.
E / Cha nó mất, mẹ nó ......................, nên chú nó rất thương nó.
đi nghỉ
chia tay nhau
khiếm thị
có tuổi
đi bước nữa
I. Nói giảm nói tránh và tác dụng của nói giảm nói tránh

Tiết 40 : Núi gi?m núi trỏnh
1. Ví d?:
2. Nh?n xột :
* Nói giảm nói tránh:
- Dùng cách diễn đạt nhẹ nhàng, uyển chuyển.
- Dùng cách diễn đạt tế nhị.
* Tác dụng:
Tránh gây cảm giác quá đau buồn, ghê sợ, nặng nề.
3. Chú ý:
+ Các cách nói giảm nói tránh:
+ Trường hợp sử dụng:
* Các tình huống nên sử dụng nói giảm nói tránh:
* Các tỡnh hu?ng khụng nờn s? d?ng núi gi?m núi trỏnh:
II. Luyện tập:
Bài tập 2:
Trong mỗi cặp câu dưới đây, câu nào có sử dụng cách nói giảm nói tránh?
A1. Anh phải hoà nhã vớí bạn bè!
A2. Anh nên hoà nhã với bạn bè!
B1. Anh ra khỏi phòng tôi ngay!
B2. Anh không nên ở đây nữa!
C1. Xin đừng hút thuốc trong phòng học!
C2. Cấm hút thuốc trong phòng học!
D1. Nó nói như thế là thiếu thiện chí.
D2. Nó nói như thế là ác ý.
E1. Hôm qua em hỗn với anh, em xin anh thứ lỗi.
E2. Hôm qua em có lỗi với anh, em xin anh thứ lỗi.
I. Nói giảm nói tránh và tác dụng của nói giảm nói tránh

Tiết 40 : Núi gi?m núi trỏnh
1. Ví d?:
2. Nh?n xột :
* Nói giảm nói tránh:
- Dùng cách diễn đạt nhẹ nhàng, uyển chuyển.
- Dùng cách diễn đạt tế nhị.
* Tác dụng:
Tránh gây cảm giác quá đau buồn, ghê sợ, nặng nề.
3. Chú ý:
+ Các cách nói giảm nói tránh:
+ Trường hợp sử dụng:
* Các tình huống nên sử dụng nói giảm nói tránh:
* Các tỡnh hu?ng khụng nờn s? d?ng núi gi?m núi trỏnh:
II. Luyện tập:
Bài tập 3:
Sử dụng cách nói phủ định trái nghĩa trong phép nói giảm nói tránh để đặt câu đánh giá trong những trường hợp sau :
a, áo này bạn mặc xấu lắm.
b, Anh học kém lắm.
c, Bài tập làm văn của bạn dở lắm.
d, Mấy bài toán của bạn làm sai hết.
e, Bạn lười học lắm.
I. Nói giảm nói tránh và tác dụng của nói giảm nói tránh

Tiết 40 : Núi gi?m núi trỏnh
1. Ví d?:
2. Nh?n xột :
* Nói giảm nói tránh:
- Là cách nói nhẹ nhàng, uyển chuyển.
- Là cách diễn đạt tế nhị.
* Tác dụng:
Tránh gây cảm giác quá đau buồn, ghê sợ, nặng nề.
3. Chú ý:
+ Các cách nói giảm nói tránh:
+ Trường hợp sử dụng:
* Các tình huống nên sử dụng nói giảm nói tránh:
* Các tỡnh hu?ng khụng nờn s? d?ng núi gi?m núi trỏnh:
II. Luyện tập:
BÀI TẬP BỔ SUNG
Hãy chuyển các cách diễn đạt sau đây thành cách diễn đạt nói giảm, nói tránh?
a. Đây là ngôi trường của những trẻ em tàn tật.
Đây là ngôi trường của những trẻ em khuyết tật.
b. Các chiến sĩ đã chết để bảo vệ quê hương.
Các chiến sĩ đã hy sinh để bảo vệ quê hương.
c. Kiến thức toán của em còn kém lắm!
Kiến thức toán của em còn chưa tốt, cần cố gắng hơn.
d. Bác sỹ pháp y đang mổ xác chết.
Bác sỹ pháp y đang phẫu thuật tử thi.
I. Nói giảm nói tránh và tác dụng của nói giảm nói tránh

Tiết 40 : Núi gi?m núi trỏnh
1. Ví d?:
2. Nh?n xột :
* Nói giảm nói tránh:
- Là cách nói nhẹ nhàng, uyển chuyển.
- Là cách diễn đạt tế nhị.
* Tác dụng:
Tránh gây cảm giác quá đau buồn, ghê sợ, nặng nề.
3. Chú ý:
+ Các cách nói giảm nói tránh:
+ Trường hợp sử dụng:
* Các tình huống nên sử dụng nói giảm nói tránh:
* Các tỡnh hu?ng khụng nờn s? d?ng núi gi?m núi trỏnh:
II. Luyện tập:
Nói giảm nói tránh
Các cách nói giảm nói tránh
vận dụng nói giảm nói tránh
HƯỚNG DẪN HỌC Ở NHÀ

- Hoµn thiÖn c¸c BT (SGK) +BT bæ sung vào vë.
Sưu tầm một số câu ca dao và thơ văn có sử dụng phép nói giảm nói tránh.
- Học bài chu ®¸o.
Chúc các em có tiết học vui, bổ ích và lý thú.