Bài 10. Nói giảm nói tránh

Nhiệt liệt chào mừng các thầy cô
về dự hội giảng giáo viên giỏi
Môn: Ngữ văn 8
Giáo viên: Phạm Thị Lệ
Phòng GD - ĐT Tiền Hải
Trường THCS Nam Thắng
Năm học : 2015 - 2016

KIỂM TRA BÀI CŨ:

Câu 1: Kể tên biện pháp tu từ đã học ở lớp 6, 7,8?

Đáp án:
Lớp 6: So sánh, nhân hóa, ẩn dụ, hoán dụ.
Lớp 7: Điệp ngữ, chơi chữ, liệt kê.
Lớp 8: Nói quá.

KIỂM TRA BÀI CŨ:
Đáp án:
Nói quá là biện pháp tu từ phóng đại mức độ, qui mô, tính chất của sự vật, hiện tượng được miêu tả để nhấn mạnh, gây ấn tượng , tăng sức biểu cảm.
Câu 2: Em hãy nêu đặc điểm và tác dụng của nói quá ?
Lấy 1 ví dụ?
KIỂM TRA BÀI CŨ:
Ngữ văn 8

Ngữ văn 8
Ngữ văn 8
I.Nói giảm nói tránh và tác dụng
nói giảm nói tránh.
Xét ví dụ:
Vì vậy, tôi để sẵn mấy lời này phòng khi tôi sẽ đi gặp cụ Các Mác, cụ Lê-nin và các vị cách mạng đàn anh khác, thì đồng bào cả nước, đồng chí trong Đảng và bạn bè khắp nơi đều khỏi cảm thấy đột ngột.

b.Bác đã đi rồi sao Bác ơi!
Mùa thu đang đẹp nắng xanh trời.

c.Lượng con ông Độ đây mà... Rõ tội nghiệp, về đến nhà thì bố mẹ chẳng còn.

Ví dụ 1:


-... đi gặp cụ Các Mác...
-...đi
-...chẳng còn


chết
CHỦ ĐỀ: CÁC BIỆN PHÁP TU TỪ
TIẾT 45 – NÓI GIẢM NÓI TRÁNH
=>Tác dụng: Giảm nhẹ, tránh cảm giác đau buồn.
- thi thể: xác chết
=>Tác dụng:Tránh cảm giác ghê sợ, nặng nề.
Ví dụ 2:
Ngày mồng một đầu năm hiện lên thi thể em bé ngồi giữa những bao diêm,trong đó có một bao đã đốt hết nhẵn.

Ngữ văn 8
Ngữ văn 8
I.Nói giảm nói tránh và tác dụng
nói giảm nói tránh.
Xét ví dụ:
Cháu bé đã bớt đi ngoài chưa?
- đi ngoài
=>Tác dụng:Tránh thô tục, thiếu lịch sự.

- ...đi gặp cụ Các Mác...
- ... đi
- ...chẳng còn
=>Tác dụng: Giảm nhẹ, tránh cảm giác đau buồn.

- thi thể: xác chết
=>Tác dụng:Tránh cảm giác cảm giác ghê sợ, nặng nề.
chết
Ví dụ 1:
Ví dụ 2:
Ví dụ 3:
CHỦ ĐỀ: CÁC BIỆN PHÁP TU TỪ
TIẾT 45 – NÓI GIẢM NÓI TRÁNH

Ngữ văn 8
Ngữ văn 8
I.Nói giảm nói tránh và tác dụng
nói giảm nói tránh.
Xét ví dụ:











- lười lắm - không được chăm chỉ lắm.
=>Tác dụng:Tránh nặng nề,thiếu tế nhị.
Con dạo này lười lắm.
Con dạo này không được chăm chỉ lắm
CHỦ ĐỀ: CÁC BIỆN PHÁP TU TỪ
TIẾT 45 – NÓI GIẢM NÓI TRÁNH
- đi ngoài
=>Tác dụng:Tránh thô tục, thiếu lịch sự.
Ví dụ 3:

- ...đi gặp cụ Các Mác...
... đi
... chẳng còn
=>Tác dụng: Giảm nhẹ, tránh cảm giác đau buồn.

- thi thể: xác chết
=>Tác dụng:Tránh cảm giác cảm giác ghê sợ.
Ví dụ 1:
Ví dụ 2:
Ví dụ 4:
chết

Ngữ văn 8
Ngữ văn 8
I.Nói giảm nói tránh và tác dụng
nói giảm nói tránh.
Xét ví dụ:











- lười lắm - không được chăm chỉ lắm.
=>Tác dụng:Tránh nặng nề, thiếu tế nhị
CHỦ ĐỀ: CÁC BIỆN PHÁP TU TỪ
TIẾT 45 – NÓI GIẢM NÓI TRÁNH
- đi ngoài
=>Tác dụng:Tránh thô tục, thiếu lịch sự.
Ví dụ 3:

- ...đi gặp cụ Các Mác
...đi
... chẳng còn
=>Tác dụng: Giảm nhẹ, tránh cảm giác đau buồn.

- thi thể: xác chết
=>Tác dụng:Tránh cảm giác cảm giác ghê sợ.
Ví dụ 1:
Ví dụ 2:
Ví dụ 4:
chết
=>Nói giảm nói tránh là biện pháp tu từ
2. Ghi nhớ (SGK/ 108)

Phát hiện và nêu tác dụng của biện pháp nói giảm nói tránh trong câu:
- Cậu Vàng đi đời rồi, ông giáo ạ!
( Nam Cao- Lão Hạc)
- Cậu Vàng đi đời rồi, ông giáo ạ!
( Nam Cao- Lão Hạc)

Tác dụng: Giảm nhẹ, tránh cảm giác đau buồn.

3. Lưu ý:
Nói giảm, nói tránh là một biện pháp tu từ dùng cách diễn đạt tế nhị, uyển chuyển, tránh gây cảm giác quá đau buồn, ghê sợ, nặng nề, tránh thô tục, thiếu lịch sự.

Ngữ văn 8
Ngữ văn 8
I.Nói giảm nói tránh và tác dụng
nói giảm nói tránh.
1.Xét ví dụ:
CHỦ ĐỀ: CÁC BIỆN PHÁP TU TỪ
TIẾT 45 – NÓI GIẢM NÓI TRÁNH

2. Ghi nhớ (SGK/ 108)

3. Lưu ý:
a) Một số cách nói giảm nói tránh:
Thảo luận nhóm(2 phút):
Hãy cho biết câu nào sử dụng nói giảm nói tránh? Tác dụng của nó? Nói giảm nói tránh được thực hiện bằng cách nào?
Câu 1 :
a.Anh ấy đã chết ở chiến trường
b.Anh ấy đã hy sinh ở chiến trường


Câu 2:
a.Chiếc áo của cô xấu lắm.
b. Chiếc áo của cô không đẹp lắm

Câu 1 :
a.Anh ấy đã chết ở chiến trường
b.Anh ấy đã hy sinh ở chiến trường



- Dùng từ đồng nghĩa
-Dùng từ đồng nghĩa

Ngữ văn 8
Ngữ văn 8
I.Nói giảm nói tránh và tác dụng
nói giảm nói tránh.
1.Xét ví dụ:
CHỦ ĐỀ: CÁC BIỆN PHÁP TU TỪ
TIẾT 45 – NÓI GIẢM NÓI TRÁNH

2. Ghi nhớ (SGK/ 108)

3. Lưu ý:
a) Một số cách nói giảm nói tránh:
Thảo luận nhóm(2 phút):
Hãy cho biết câu nào sử dụng nói giảm nói tránh? Tác dụng của nó? Nói giảm nói tránh được thực hiện bằng cách nào?
- Dùng từ đồng nghĩa
Câu 2:
a.Chiếc áo của cô xấu lắm.
b. Chiếc áo của cô không đẹp lắm.
Nói giảm nói tránh
Tránh chê bai
Phủ định từ ngữ
trái nghĩa
- Dùng cách nói phủ định từ ngữ
trái nghĩa

Ngữ văn 8
Ngữ văn 8
I.Nói giảm nói tránh và tác dụng
nói giảm nói tránh.
1. Xét ví dụ:
CHỦ ĐỀ: CÁC BIỆN PHÁP TU TỪ
TIẾT 45 – NÓI GIẢM NÓI TRÁNH

2. Ghi nhớ (SGK/ 108)

3. Lưu ý:
a) Một số cách nói giảm nói tránh:
- Dùng từ đồng nghĩa
- Dùng cách nói phủ định từ ngữ
trái nghĩa
a. Anh còn kém lắm.

b. Anh cần cố gắng hơn nữa.

Ngữ văn 8
Ngữ văn 8
I.Nói giảm nói tránh và tác dụng
nói giảm nói tránh.
Xét ví dụ:
CHỦ ĐỀ: CÁC BIỆN PHÁP TU TỪ
TIẾT 45 – NÓI GIẢM NÓI TRÁNH

2. Ghi nhớ (SGK/ 108)

3. Lưu ý:
a) Một số cách nói giảm nói tránh:
- Dùng từ đồng nghĩa
- Dùng cách nói phủ định từ ngữ
trái nghĩa
a. Anh còn kém lắm.

b. Anh cần cố gắng hơn nữa.
Nói vòng
- Nói vòng.

Ngữ văn 8
Ngữ văn 8
I.Nói giảm nói tránh và tác dụng
nói giảm nói tránh.
Xét ví dụ:
CHỦ ĐỀ: CÁC BIỆN PHÁP TU TỪ
TIẾT 45 – NÓI GIẢM NÓI TRÁNH

2. Ghi nhớ (SGK/ 108)

3. Lưu ý:
a) Một số cách nói giảm nói tránh:
- Dùng từ đồng nghĩa
- Dùng cách nói phủ định từ ngữ
trái nghĩa
- Nói vòng.


Anh A bị tai nạn giao thông, tính mạng đang rất nguy kịch. Hai người hàng xóm bàn tán với nhau, một người nói:
-Anh ấy như thế thì không được lâu nữa đâu chị ạ!
- Anh ấy bị thương nặng như thế thì không sống được lâu nữa đâu chị ạ!
Nói trống (tỉnh lược)
- Nói trống ( tỉnh lược)

Ngữ văn 8
Ngữ văn 8
I.Nói giảm nói tránh và tác dụng
nói giảm nói tránh.
1.Xét ví dụ:
CHỦ ĐỀ: CÁC BIỆN PHÁP TU TỪ
TIẾT 45 – NÓI GIẢM NÓI TRÁNH

2. Ghi nhớ (SGK/ 108)

3. Lưu ý:
a) Một số cách nói giảm nói tránh:
- Dùng từ đồng nghĩa
- Dùng cách nói phủ định từ ngữ
trái nghĩa
- Nói vòng.
- Nói trống ( tỉnh lược)
b) Vận dụng nói giảm nói tránh:
Trong lời nói hàng ngày

Ngữ văn 8
CHỦ ĐỀ: CÁC BIỆN PHÁP TU TỪ
TIẾT 45 – NÓI GIẢM NÓI TRÁNH
TÌNH HUỐNG:
Tại khoa nội, bệnh viện đa khoa Thái Bình. Bác sĩ đang cầm bệnh án xem xét, vẻ mặt suy tư thì có tiếng gõ cửa.
Bác sĩ : mời vào
Bệnh nhân nữ: dạ, chào bác sĩ, tôi là bệnh nhân Hoa tôi muốn hỏi bác sĩ về bệnh tình của tôi ạ!
Bác sĩ: mời chị ngồi . Tôi cũng đang xem bệnh án của chị đây. Hôm nay chị có bị đau không?
Bệnh nhân:Dạ, lúc đau, lúc không, cứ như giả vờ ấy bác sĩ ạ.
Bác sĩ: thế con chị đâu?
Bệnh nhân:nó đang ở bên ngoài.
Bác sĩ: chị chưa xuất viện được đâu. Chị làm việc vất vả lâu ngày nên hiện nay sức khỏe chị không tốt lắm đâu .Chị cứ yên tâm ở đây để chúng tôi điều trị, khi nào khỏe thì về nhé. Chị về phòng nghỉ đi. À, chị bảo con chị sang tôi hướng dẫn hoàn thành thủ tục nhập viện nhé!
Bệnh nhân :vâng, cảm ơn bác sĩ, chào bác sĩ ạ!
Người nhà bệnh nhân: bác sĩ cho gọi cháu ạ?
Bác sĩ: cậu ngồi đi. Tôi vừa có kết quả xét nghiệm tế bào của mẹ cậu.
Người nhà bệnh nhân: vâng(vẻ mặt lo lắng)
Bác sĩ: đúng như chúng tôi dự đoán, mẹ cậu bị ung thư gan, khối u hiện đã di căn khắp cơ thể,hiện nay mẹ cậu rất yếu, có lẽ bà chỉ sống được khoảng 2 tháng nữa thôi..
Người nhà bệnh nhân: trời ơi, nhanh thế sao bác sĩ? có cách nào cứu được mẹ cháu không?
Bác sĩ:Anh yên tâm, chúng tôi sẽ làm hết trách nhiệm của mình.
Người nhà bệnh nhân: dạ, vâng, cảm ơn bác sĩ.

Ngữ văn 8
Ngữ văn 8
I.Nói giảm nói tránh và tác dụng:
nói giảm nói tránh.
1.Xét ví dụ:
CHỦ ĐỀ: CÁC BIỆN PHÁP TU TỪ
TIẾT 45 – NÓI GIẢM NÓI TRÁNH

2. Ghi nhớ (SGK/ 108)

3. Lưu ý:
a) Một số cách nói giảm nói tránh:
- Dùng từ đồng nghĩa
- Dùng cách nói phủ định từ ngữ
trái nghĩa
- Nói vòng.
- Nói trống ( tỉnh lược)
b) Vận dụng nói giảm nói tránh:
Trong lời nói hàng ngày
Với bệnh nhân: ...Hiện nay sức khỏe của chị không tốt lắm đâu, chị cứ yên tâm ở đây để chúng tôi điều trị…
-Với con của bệnh nhân: ...Mẹ cậu bị ung thư gan...hiện nay mẹ cậu rất yếu, có lẽ bà chỉ sống được khoảng hai tháng nữa thôi..
Nên NGNT
Không nên NGNT

Ngữ văn 8
Ngữ văn 8
I.Nói giảm nói tránh và tác dụng
nói giảm nói tránh.
1.Xét ví dụ:
CHỦ ĐỀ: CÁC BIỆN PHÁP TU TỪ
TIẾT 45 – NÓI GIẢM NÓI TRÁNH

2. Ghi nhớ (SGK/ 108)

3. Lưu ý:
a) Một số cách nói giảm nói tránh:
- Dùng từ đồng nghĩa
- Dùng cách nói phủ định từ ngữ
trái nghĩa
- Nói vòng.
- Nói trống ( tỉnh lược)
b) Vận dụng nói giảm nói tránh:
Trong lời nói hàng ngày
- Chỉ sử dụng nói giảm, nói tránh khi cần thiết để tránh đột ngột, đau buồn, ghê sợ, thiếu lịch sự

- Khi cần nói đúng sự thật, thông tin khách quan, chính xác thì không nên nói giảm nói tránh vì như thế là bất lợi.
Trong văn chương


Bài tập:1(sgk/108):
a . Khuya rồi, mời bà..........................
b . Cha mẹ em..........................từ ngày em còn rất bé, em
về ở với bà ngoại.
c . Đây là lớp học cho trẻ em.....................
d . Mẹ đã ..................rồi, nên chú ý giữ gìn sức khoẻ.
e . Cha nó mất, mẹ nó......................, nên chú nó rất
thương nó.
đi nghỉ
chia tay nhau
khiếm thị
có tuổi
đi bước nữa
II. Luyện tập:
I. Nãi gi¶m nãi tr¸nh vµ t¸c dông cña nãi gi¶m nãi tr¸nh

Điền các từ ngữ nói giảm nói tránh sau đây vào chỗ trống:
đi nghỉ, khiếm thị, chia tay nhau, có tuổi, đi bước nữa.

Ngữ văn 8
CHỦ ĐỀ: CÁC BIỆN PHÁP TU TỪ
TIẾT 45 – NÓI GIẢM NÓI TRÁNH
a 1. Anh phải hoà nhã vớí bạn bè!
b 1. Anh ra khỏi phòng tôi ngay!
c 1. Xin đừng hút thuốc trong phòng !
c 2. Cấm hút thuốc trong phòng học!
d 1. Nó nói như thế là thiếu thiện chí.
d 2. Nó nói như thế là ác ý.
e 1. Hôm qua em hỗn với anh, em xin anh thứ lỗi.
e 2. Hôm qua em có lỗi với anh, em xin anh thứ lỗi.
a 2. Anh nên hoà nhã với bạn bè!
b 2. Anh không nên ở đây nữa!
Bài tập2/sgk 109: Trong mỗi cặp câu dưới đây, câu nào có sử dụng cách nói giảm nói tránh.

Ngữ văn 8
CHỦ ĐỀ: CÁC BIỆN PHÁP TU TỪ
TIẾT 45 – NÓI GIẢM NÓI TRÁNH
Bài tập3(sgk/109):
Khi chê trách một điều gì, để người nghe dễ tiếp nhận, người ta thường nói giảm nói tránh bằng cách phủ định điều ngược lại với nội dung đánh giá. chẳng hạn, đáng lẽ nói " Bài thơ của anh dở lắm" thì lại bảo " Bài thơ của anh chưa được hay lắm". Hãy vận dụng cách nói giảm mói tránh như thế để đặt 5 câu đánh giá trong những trường hợp khác nhau
I. Nãi gi¶m nãi tr¸nh vµ t¸c dông cña nãi gi¶m nãi tr¸nh
II. Luyện tập:


Ngữ văn 8
CHỦ ĐỀ: CÁC BIỆN PHÁP TU TỪ
TIẾT 45 – NÓI GIẢM NÓI TRÁNH
Bài tập3(SGK):
I. Nãi gi¶m nãi tr¸nh vµ t¸c dông cña nãi gi¶m nãi tr¸nh
II. LuyÖn tËp


Ngữ văn 8
CHỦ ĐỀ: CÁC BIỆN PHÁP TU TỪ
TIẾT 45 – NÓI GIẢM NÓI TRÁNH
HỆ THỐNG BÀI HỌC

Ngữ văn 8
Ngữ văn 8
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
-Viết một đoạn hội thoại có sử dụng nói giảm, nói tránh.
- Sưu tầm một số câu ca dao và thơ văn có sử dụng nói giảm, nói tránh.
- Học thuộc bài.
- Chuẩn bị chủ đề : Văn thuyết minh.
CHỦ ĐỀ: CÁC BIỆN PHÁP TU TỪ
TIẾT 45 – NÓI GIẢM NÓI TRÁNH
I. Nói giảm nói tránh và tác dụng
nói giảm nói tránh
II. Luyện tập
Xin chân thành cảm ơn quý thầy cô và các em học sinh.