Bài 10. Nói giảm nói tránh

CHÀO MỪNG THẦY CÔ DỰ GIỜ LỚP 8/8
KIỂM TRA BÀI CŨ
Câu 1: Thế nào là nói quá? Tác dụng của nói quá? Cho ví dụ?
Câu 2: Phân biệt nói quá và nói khoác?
Ti?t 44: NO?I GIA?M NO?I TRA?NH
I. Nói giảm nói tránh và tác dụng của nói giảm nói tránh.
ví dụ: sgk 107, 108

* Ví dụ 1 : (SGK107-108)

- Vì vậy, tôi để sẵn mấy lời này, phòng khi tôi sẽ đi gặp cụ Các Mác, cụ Lê-nin và các vị cách mạng đàn anh khác, thì đồng bào cả nước, đồng chí trong Đảng và bầu bạn khắp nơi điều khỏi cảm thấy đột ngột.
(Hồ Chí Minh, Di chúc)
- Bác đã đi rồi sao, Bác ơi !
Mùa thu đang đẹp, nắng xanh trời.
(Tố Hữu, Bác ơi)

- Lượng con ông Độ đây mà....Rõ tội nghiệp, về đến nhà thì bố mẹ chẳng còn. (HồPhương, Thư nhà)


Ti?t 44: NO?I GIA?M NO?I TRA?NH
I. Nói giảm nói tránh và tác dụng của nói giảm nói tránh.
* Ví dụ 1 :
-… đi gặp cụ Các Mác, cụ Lê-nin và các vị cách mạng đàn anh khác
-… đi
-… chẳng còn
Chết
=> Tránh gây cảm giác quá đau buồn, ghê sợ, nặng nề.
I. Nói giảm nói tránh và tác dụng của nói giảm nói tránh.
* ví dụ 2: sgk 108
Phải bé lại lăn vào lòng một người mẹ, áp mặt vào bầu sữa nóng của người mẹ, để bàn tay người mẹ vuốt ve từ trán xuống cằm, và gãi rôm ở sống lưng cho, mới thấy người mẹ có một dịu êm vô cùng.
(Nguyên Hồng, Những ngày thơ ấu)
=> Tránh sự thô tục.
Ti?t 44: NO?I GIA?M NO?I TRA?NH
I. Nói giảm nói tránh và tác dụng của nói giảm nói tránh.
* ví dụ 3: sgk 108
a. Con dạo này lười lắm.
b.Con dạo này không được chăm chỉ cho lắm.
=> Tránh thiếu lịch sự.

* Ghi nhớ (SGK/108)

Nói giảm nói tránh là một biện pháp tu từ dùng cách diễn đạt tế nhị, uyển chuyển, tránh gây cảm giác quá đau buồn, ghê sợ, nặng nề; tránh thô tục, thiếu lịch sự.


II. Luyện tập :
Bài tập1(sgk/108)
a. Khuya rồi, mời bà..............
b. Cha mẹ em........................từ ngày em còn rất bé, em về ở với bà ngoại.
c. Đây là lớp học cho trẻ em..............
d. Mẹ đã .......... rồi, nên chú ý giữ gìn sức khoẻ.
e.Cha nó mất, mẹ nó......................, nên chú nó rất thương nó.
đi nghỉ.
chia tay nhau
khiếm thị.
có tuổi
đi bước nữa
Điền các từ ngữ nói giảm nói tránh cho sau đây vào chỗ trống: đi nghỉ, khiếm thị, chia tay nhau, có tuổi, đi bước nữa.
a 1. Anh phải hoà nhã vớí bạn bè!
b 1. Anh ra khỏi phòng tôi ngay!
c 1. Xin đừng hút thuốc trong phòng học!
c 2. Cấm hút thuốc trong phòng học!
d 1. Nó nói như thế là thiếu thiện chí.
d 2. Nó nói như thế là ác ý.
e 1. Hôm qua em hỗn với anh, em xin anh thứ lỗi.
e 2. Hôm qua em có lỗi với anh, em xin anh thứ lỗi.
a 2. Anh nên hoà nhã với bạn bè!
b 2. Anh không nên ở đây nữa!
Bài tập2/sgk 109: Trong mỗi cặp câu dưới đây, câu nào có sử dụng cách nói giảm nói tránh
d.1 Bệnh tình của ông nặng lắm sắp chết rồi .
a.1 Các chiến sĩ đã chết để bảo vệ quê hương.
b.1 Bạn viết chữ xấu quá.
c1. Em học còn kém.
Bài tập3 :
Vận dụng cách nói giảm nói tránh trong các VD sau:
a.2 Các chiến sĩ đã hy sinh để bảo vệ quê hương.
c2. Em học cần phải cố gắng nhiều hơn nữa.
b.2 Bạn viết chữ không được đẹp lắm.
d.2 Bệnh tình của ông ... chẳng bao lâu nữa…
->Cách nói đồng nghĩa
->Cách nói phủ định từ trái nghĩa
->Cách nói vòng
->Cách nói trống
Bài tập 4:
* Các tình huống nên sử dụng nói giảm nói tránh:
- Thông tin về một sự đau buồn, bất hạnh.
- Khi chê trách một điều gì đó .
- Khi cần mời mọc một cách lịch sự.
VD: Bà em vừa mất .
VD: Em quét lớp không được sạch lắm.
VD: Mời bà dùng cơm ạ!
Bài tập 4:
* Các tình huống không nên sử dụng nói giảm nói tránh:
- Khi cần phê bình nghiêm khắc, nói thẳng, nói đúng sự thật.
- Khi cần thông tin chính xác, trung thực ( biên bản , báo cáo )
những đứa trẻ na`y bố mẹ chết hết rồi, thật đáng thương
những đứa trẻ mồ côi này thật đáng thương
TÌNH HUỐNG 1.
Anh cút ra khỏi nhà tôi ngay!
Anh không nên ở đây nữa!
TÌNH HuỐNG 2 .
Bệnh tình con ông nặng lắm chắc sắp chết rồi!
Bệnh tình con ông… chắc chẳng còn được bao lâu nữa…
TÌNH HUỐNG 3.
Cấm trẻ con vào đó.
Các cháu vào đó rất nguy hiểm, dễ bị tai nạn.
TÌNH HUỐNG 4.

HƯỚNG DẪN HỌC Ở NHÀ
Sưu tầm một số câu ca dao và thơ văn có sử dụng phép nói giảm nói tránh.
- Học bài .
Chuẩn bị bài câu ghép :
+ Khái niệm câu ghép là gì?
+ Phân biệt câu ghép với các kiểu câu khác.
+ Cách nối các vế câu trong câu ghép.