Bài 10. Nói giảm nói tránh

Chào mừng các thầy cô giáo đến dự giờ
Giaó viên thực hiện: Ngô Lê Sơn Hà
2
1.Thế nào là nói quá? Nêu tác dụng của nói quá?
2. Dòng nào sau đây sử dụng biện pháp tu từ nói quá? Cho biết tác dụng.
a. Thuận vợ thuận chồng tát biển Đông cũng cạn.

b. Học thầy không tày học bạn.
a. Thuận vợ thuận chồng tát biển Đông cũng cạn.
Kiểm tra bài cũ


a) Lời khen của cô giáo làm cho nó .............
Thế nào là nói quá ?
Điền vào chỗ trống tạo thành biện pháp nói quá:
b) Bọn giặc hoảng hồn .........mà chạy.
4
Ừ! Con ngựa của m×nh kh«ng ®­îc ®Ñp l¾m!
Con ngựa của cậu xÊu qu¸.
Tiết 40

nói giảm nói tránh
VD:
a. Con dạo này lười lắm.
b. Con dạo này không được chăm chỉ cho lắm.
Tiết 40: Nói giảm nói tránh
I. Tìm hiểu chung:
1. Khái niệm:
Tiết 40: Nói giảm nói tránh
VD1:
a. Vì vậy, tôi để sẵn mấy lời này, phòng khi tôi sẽ đi gặp cụ Các Mác, cụ Lê-nin và các vị cách mạng đàn anh khác, thì đồng bào cả nước, đồng chí trong Đảng và bầu bạn khắp nơi đều khỏi cảm thấy đột ngột.
(Hồ Chí Minh, Di chúc)
b. Bác đã đi rồi sao, Bác ơi !
Mùa thu đang đẹp, nắng xanh trời.
(Tố Hữu, Bác ơi)


c. Lượng con ông Độ đây mà....Rõ tội nghiệp, về đến nhà thì bố mẹ chẳng còn.
(Hồ Phương, Thư nhà)


I. Tìm hiểu chung:
1. Khái niệm:
2. Tác dụng:
d. Bác sĩ đang khám nghiệm tử thi
Tiết 40: Nói giảm nói tránh
VD2:Phải bé lại lăn vào lòng một người mẹ, áp mặt vào bầu sữa nóng của người mẹ, để bàn tay người mẹ vuốt ve từ trán xuống
cằm, và gãi rôm ở sống lưng cho, mới thấy người mẹ có một êm dịu
vô cùng.
(Nguyên Hồng, Những ngày thơ ấu)

=> Dïng c¸ch diÔn ®¹t tÕ nhÞ, uyển chuyển ®Ó tr¸nh sù th« tôc, thiÕu lÞch sù vµ gîi c¶m xóc th©n th­¬ng tr×u mÕn.
I. Tìm hiểu chung:
1. Khái niệm:
2. Tác dụng:
Anh cút ra khỏi nơi đây ngay!
Tình huống 1:
Anh không nên ở đây nữa!
Hãy quan sát các tình huống trên màn hình và dùng phép nói giảm nói tránh để diễn đạt lại các câu trong những tình huống đó?
BÀI TẬP NHANH:
Bệnh tình con ông nặng lắm chắc sắp chết rồi!
TÌNH HUỐNG 2:
Bệnh tình con ông chắc chẳng còn được bao lâu nữa.
Những đứa trẻ n�y bố mẹ chết hết rồi, thật đáng thương.
TÌNH HUỐNG 3:
Những đứa trẻ mồ côi này thật đáng thương.
Cấm trẻ con vào trong đó.
-Các cháu vào trong đó rất nguy hiểm.
-Tr? con khụng nờn v�o trong dú.
TÌNH HUỐNG 4:
Bác cho chúng cháu vào trong đó được không ạ?
e. Cha nó mất, mẹ nó..........................., nên chú nó rất thương nó.
đi bước nữa
Tiết 40: Nói giảm nói tránh
II. Luyện tập:
Điền các từ ngữ nói giảm nói tránh cho sau đây vào chỗ trống: đi nghỉ, khiếm thị, chia tay nhau, có tuổi, đi bước nữa.
a.Khuya rồi, mời bà..........................
đi nghỉ
b. Cha mẹ em.......................... từ ngày em còn rất bé, em về ở với bà ngoại.
chia tay nhau
c. Đây là lớp học cho trẻ em………
khiếm thị
d. Mẹ đã ..................rồi, nên chú ý giữ gìn sức khoẻ.
có tuổi
I. Tìm hiểu chung:
1. Khái niệm:
2. Tác dụng:
Bài tập 1:
a1. Anh phải hòa nhã với bạn bè!
a2. Anh nên hòa nhã với bạn bè!
b1. Anh ra khỏi phòng tôi ngay!
b2. Anh không nên ở đây nữa!
c1 . Xin đừng hút thuốc trong phòng!
c2. Cấm hút thuốc trong phòng!
d1. Nó nói như thế là thiếu thiện chí.
d2. Nó nói như thế là ác ý.
e1. Hôm qua em hỗn với anh, em xin anh thứ lỗi.
e2. Hôm qua em có lỗi với anh, em xin anh thứ lỗi.
Trong mỗi cặp câu dưới đây, câu nào có sử dụng cách nói giảm nói tránh:
a2. Anh nên hòa nhã với bạn bè!
b2. Anh không nên ở đây nữa!
c1 . Xin đừng hút thuốc trong phòng!
d1. Nó nói như thế là thiếu thiện chí.
e2. Hôm qua em có lỗi với anh, em xin anh thứ lỗi.
Bài tập 2:
Tiết 40: Nói giảm nói tránh
Bài tập 3
II. Luyện tập:
Khi chê trách một điều gì, để người nghe dễ tiếp nhận, người ta thường nói giảm nói tránh bằng cách phủ định điều ngược lại với nội dung đánh giá. Chẳng hạn, đáng lẽ nói “Bài thơ của anh dở lắm” thì lại bảo “Bài thơ của anh chưa được hay lắm”.
Hãy vận dụng cách nói giảm nói tránh như thế để đặt năm câu đánh giá trong những trường hợp khác nhau.
18
Thảo luận nhóm :Dựa vào bài tập của nhóm mình, hãy cho biết người viết (nói) đã thực hiện phép nói giảm nói tránh bằng cách nào ?
Nhóm I : Ông cụ chết rồi
Ông cụ đã quy tiên rồi
Nhóm II :Bài thơ của anh l�m dở l?m.
Bài thơ của anh chưa được hay lắm.
Nhóm III :Anh còn kém lắm ->Anh cần phải cố gắng hơn nữa
Nhóm IV : Anh ấy bị thương nặng thế thì không sống được lâu nữa đâu chị ạ.
Anh ấy thế thì không được lâu nữa đâu chị ạ.
Định hướng hs chuẩn bị nọi dung cho BT3:
Học tập,
các ăn mặc,
đánh giá về ý thức lao động,
Chữ viết của bạn,
Tiết 40: Nói giảm nói tránh
* Lưu ý:
* Tình huống không nên nói giảm nói tránh:
- Khi cần phê bình nghiêm khắc, nói thẳng, nói đúng mức độ sự thật.
- Khi cần thông tin chính xác, trung thực
Những tình huống giao tiếp như thế nào thì không nên sử dụng cách nói giảm nói tránh?
THẢO LUẬN NHÓM
Bài tập 4:
- Giống nhau: Đều là biện pháp tu từ được dùng phổ biến trong thơ văn, trong lời ăn tiếng nói hàng ngày
- Khác nhau:
"Hôm sau, lão Hạc sang nhà tôi. Vừa thấy tôi, lão bảo ngay:
Cậu Vàng đi đời rồi ông giáo ạ !"
(Nam Cao - Lão Hạc)
CỦNG CỐ
Dựa vào kiến thức đã học ở bài “Lão Hạc”, em hãy phân tích cái hay của việc sử dụng phép nói giảm nói tránh trong đoạn trích sau:
HƯỚNG DẪN HỌC Ở NHÀ

- Hoµn thiÖn c¸c BT (SGK)
- S­u tÇm mét sè c©u th¬ c©u v¨n cã sö dông phÐp nãi gi¶m nãi tr¸nh.
- Häc bµi chu ®¸o.
- ChuÈn bÞ «n tËp tèt cho bµi kiÓm tra ng÷ v¨n (TiÕt 41)