Bài 10. Nói giảm nói tránh

CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ VỀ DỰ GIỜ LỚP 8B
Kiểm tra bài cũ
1, Thế nào là nói quá và tác dụng của nói quá?
a, Người say rượu mà đi xe máy thì tính mạng ngàn cân treo sợi tóc.
b, Người sao một hẹn thì nên,
Người sao chín hẹn thì quên cả mười.


2, Tìm phép nói quá trong các ví dụ sau, giải thích ý nghĩa của phép nói quá đó.
Tiết 40:
Nói giảm nói tránh
Ví dụ 1:Nh÷ng tõ ng÷ in ®Ëm trong c¸c ®o¹n trÝch sau cã nghÜa lµ g×? T¹i sao ng­ười viÕt, người nãi l¹i dïng c¸ch diÔn ®¹t ®ã ?
Vì vậy, tôi để sẵn mấy lời này, phòng khi tôi sẽ đi gặp cụ Các Mác, cụ Lê-nin và các vị cách mạng đàn anh khác, thì đồng bào cả nưu?c, đồng chí trong Đảng và bầu bạn khắp nơi đều khỏi cảm thấy đột ngột.
- Bác đã đi rồi sao, Bác ơi !
Mùa thu đang đẹp, nắng xanh trời.
- Lu?ng con ông Độ đây mà . Rõ tội nghiệp, về đến nhà thì bố mẹ chẳng còn.
Các t? ng? in đậm trong cả ba đoạn trích trên đều nói đến cái chết.
Cách nói như vậy
®Ó giảm nhẹ, tr¸nh gây cảm giác quá ®au buån.
NÓI GIẢM NÓI TRÁNH
Tiết 40:
I. Nói giảm nói tránh và tác dụng của nói giảm nói tránh:
1. Bài tập ( Sgk/ 107)
2. Nhận xét
Ví dụ 2: V× sao trong c©u v¨n sau, t¸c gi¶ dïng tõ ng÷ bÇu s÷a mµ kh«ng dïng mét tõ ng÷ kh¸c cïng nghÜa ?
“Phải bé lại và lăn vào lòng mẹ, áp mặt vào bầu sữa nóng của người mẹ, để bàn tay người mẹ vuốt ve từ trán xuống cằm, và gãi rôm ở sống lưng cho, mới thấy người mẹ có một êm dịu vô cùng.”
(Nguyªn Hång - “Nh÷ng ngµy th¬ Êu”)
=>Tác giả dùng từ bầu sữa trong câu này để tránh thô tục, thi?u l?ch s?.
NÓI GIẢM NÓI TRÁNH
Tiết 40:
I. Nói giảm nói tránh và tác dụng của nói giảm nói tránh:
1. Bài tập ( Sgk/107)
2. Nhận xét:
Ví dụ 3 : So s¸nh hai c¸ch nãi sau ®©y, cho biÕt c¸ch nãi nµo nhÑ nhµng, tÕ nhÞ h¬n ®èi víi người nghe ?
Con d¹o nµy l­ười l¾m.
Con d¹o nµy kh«ng được ch¨m chØ l¾m.
=> Cách nói thứ hai nhẹ nhàng, tế nhị hơn đối với ngu?i nghe.
NÓI GIẢM NÓI TRÁNH
Tiết 40:
I. Nói giảm nói tránh và tác dụng nói giảm nói tránh:
1. Bài tập ( Sgk/ 107)
2. Nhận xét
I. Nói giảm nói tránh và tác dụng của nói giảm nói tránh:
Ví dụ 1: C¸c phÇn in ®Ëm trong c¶ ba ®o¹n trÝch trªn ®Òu nãi ®Õn c¸i chÕt.
=> ĐÓ giảm nhẹ, tr¸nh ®i phÇn nµo sù ®au buån.
Ví dụ 2: T¸c gi¶ dïng tõ bÇu s÷a .
=> ĐÓ tr¸nh th« tôc.
Ví dụ 3: C¸ch nãi thø hai nhÑ nhµng, tÕ nhÞ h¬n ®èi víi ng­ười nghe.
NÓI GIẢM NÓI TRÁNH
Tiết 40:
Em có nhận xét gì về cách diễn đạt trong các tru?ng hợp trên ?
1. Bài tập ( Sgk/ 107)
2. Nhận xét
=> Ngưu?i nói, ngu?i viết đã có cách diễn đạt tế nhị, uyển chuyển hơn.
Anh cút ra khỏi nơi đây ngay!
Tình huống 1:
Anh không nên ở đây nữa!
Hãy quan sát các tình huống trên màn hình và dùng phép nói giảm nói tránh để diễn đạt lại các câu trong những tình huống đó?
BÀI TẬP NHANH:
Những đứa trẻ n�y bố mẹ chết hết rồi, thật đáng thưuong.
TÌNH HUỐNG 2:
Những đứa trẻ mồ côi này thật đáng thưuong.
Cấm trẻ con vào trong đó.
-Các cháu vào trong đó rất nguy hiểm.
-Tr? con khụng nờn v�o trong dú.
TÌNH HUỐNG 3:
Bác cho chúng cháu vào trong đó được không ạ?
12
Thảo luận nhóm :Dựa vào bài tập của nhóm mình, hãy cho biết ngu?i viết (nói) đã thực hiện phép nói giảm nói tránh bằng cách nào ?
Nhóm 1 : Ông cụ chết rồi
Ông cụ đã quy tiên rồi
Nhóm 2 :Bài thơ của anh l�m dở l?m.
Bài thơ của anh chua du?c hay lắm.
Nhóm 3 :Anh còn kém lắm ->Anh cần phải cố gắng hơn nữa
Nhóm 4 : Anh ấy bị thuong nặng thế thì không sống dưu?c lâu nữa đâu chị ạ.
Anh ấy thế thì không du?c lâu nữa đâu chị ạ.
Dùng các từ ngữ đồng nghĩa.
Dùng cách nói phủ định từ trong cặp từ trái nghĩa.
Dùng cách nói vòng.
Dùng cách nói trống (tỉnh lược).
II. Luyện tập:
Bài tập 1: Điền các từ ngữ nói giảm nói tránh sau đây vào chỗ trống /…/: đi nghỉ, khiếm thị, chia tay nhau, có tuổi, đi bước nữa.
a. Khuya rồi, mời bà .
đi nghỉ.
b. Cha mẹ em . từ ngày em còn rất bé, em về ở với bà ngoại.
d. Mẹ đã . rồi, nên chú ý giữ gìn sức khoẻ.
c. Đây là lớp học cho trẻ em . . . .
e. Cha nó mất, mẹ nó . , nên chú nó rất thuong nó.
chia tay nhau
có tuổi
đi bu?c nữa
khiếm thị
NÓI GIẢM NÓI TRÁNH
Tiết 40:
NÓI GIẢM NÓI TRÁNH
Tiết 40:
Bài tập 2: Trong mỗi cặp câu dưới đây, câu nào cã sö dông c¸ch
nãi gi¶m nãi tr¸nh : a.1 Anh phải hòa nhã với bạn bè!
a.2. Anh nên hòa nhã với bạn bè!
b.1. Anh ra khỏi phòng tôi ngay!
b.2. Anh không nên ở đây nữa!
c.1. Xin đừng hút thuốc trong phòng!
c.2. Cấm hút thuốc trong phòng!
d.1. Nó nói như thế là thiếu thiện chí!
d.2. Nó nói như thế là ác ý!
e.1. Hôm qua em hỗn với anh, em xin anh thứ lỗi.
e.2. Hôm qua em có lỗi với anh, em xin anh thứ lỗi.
Bài tập 3:
NÓI GIẢM NÓI TRÁNH
Tiết 40:

Đặt câu theo mẫu :
Bài thơ của anh dở lắm.
Bài thơ của anh chua du?c hay lắm.
Định hướng hs chuẩn bị nội dung cho BT3:
- Học tập
- Cách ăn mặc
- Đánh giá về ý thức lao động
- Chữ viết của bạn
B�i t?p 4/109
Những tình huống giao tiếp nhuư thế nào thì không nên sử dụng cách nói giảm nói tránh?
- Khi cần phê bình nghiêm khắc, nói thẳng, nói đúng mức độ sự thật.
- Khi cần thông tin chính xác, trung thực
Sử dụng nói giảm nói tránh:
- Giỳp th? hi?n thỏi d? nhó nh?n, l?ch s? trong giao ti?p.
- S? quan tõm tụn tr?ng c?a ngu?i núi d?i v?i ngu?i nghe.
- T?o phong cỏch núi nang dỳng m?c c?a con ngu?i cú van húa, cú giỏo d?c.
Sử dụng nói giảm nói tránh phù hợp sẽ tạo cho con ngưu?i có phong cách giao ti?p nhuư thế nào ?
"Hôm sau, lão Hạc sang nhà tôi. Vừa thấy tôi, lão bảo ngay:
Cậu Vàng đi đời rồi ông giáo ạ !"
(Nam Cao - Lão Hạc)
CỦNG CỐ
Dựa vào kiến thức đã học ở bài “Lão Hạc”, em hãy phân tích cái hay của việc sử dụng phép nói giảm nói tránh trong đoạn trích sau:
Cậu Vàng
bị giết
đi đời
Cảm giác
ghê sợ với
ngưu?i nghe.
Tránh gây
cảm giác
ghê sợ với
ngưu?i nghe.
Hàm ý
xót xa,
luyến tiếc
và du?m chút
mỉa mai.
Nói giảm nói tránh
Dặn dò về nhà:
- Học thuộc ghi nhớ
Viết một đoạn hội thoại trong đó có sử dụng phép nói giảm nói tránh
Chuẩn bị bài : Câu ghép
CỦNG CỐ