Bài 10. Nguồn âm

 Các nguồn âm có chung đặc điểm gì ?

 Âm trầm, âm bổng khác nhau ở chỗ nào ?

 Âm to, âm nhỏ khác nhau ở chỗ nào ?

 Âm truyền qua những môi trường nào ?

 Chống ô nhiễm tiếng ồn như thế nào ?
Chương II: ÂM HỌC

Tiết 11 - Bài 10:
I. Nhận biết nguồn âm
Tất cả chúng ta hãy cùng nhau giữ im lặng và lắng tai nghe. Em hãy nêu những âm mà em nghe được và tìm xem chúng được phát ra từ đâu?
C1
C2
Các em hãy kể tên một số nguồn âm ?

1. Vật phát ra âm gọi là :
nguồn âm

2. Ví dụ một số nguồn âm:
Trống, đàn, sáo, máy
hát .....

Bài 10: Nguồn Âm
II.Các nguồn âm có chung đặc điểm gì ?

II. Các nguồn âm có chung đặc điểm gì ?

1) Thí nghiệm
Thí nghiệm 1 (hình 10.1- SGK)
* Mục tiêu: Tìm hiểu xem âm thanh được tạo ra như thế nào?
* Dụng cụ:
B2: Dùng ngón tay bật dây cao su và lắng nghe. Mô tả điều em nhìn thấy và nghe được.
* Tiến hành:
B1: Kéo căng dây cao su, lúc này dây đang đứng yên ở vị trí cân bằng.
* Nhận xét:

Khi dây cao su phát ra âm, dây cao su rung động .
b. Thí nghiệm 2.
Sau khi gõ vào mặt trống ta nghe được âm thanh.
Vật nào phát ra âm ?Vật đó có rung động không?
Nhận biết điều đó bằng cách nào?
C4
Mặt trống phát ra âm, mặt trống có rung động .
- Có thể kiểm tra bằng cách sau:
1. Để các vật nhẹ như mẩu giấy lên mặt trống, khi gõ vào mặt trống thì vật bị nảy lên nảy xuống.
2. Treo con lắc bấc sát tâm mặt trống.
II. Các nguồn âm có chung đặc điểm gì ?
II. Các nguồn âm có chung đặc điểm gì ?

b. Thí nghiệm 2:
* Dụng cụ:
* Thí nghi?m:
II. Các nguồn âm có chung đặc điểm gì ?

b. Thí nghiệm 2:
* Nhận xét:
Mặt trống khi phát ra âm mặt trống rung động.
* Dụng cụ:
* Thí nghiệm:
Bài 10: Nguồn Âm
Vật phát ra âm gọi là nguồn âm:
vd: Trèng, ®µn, s¸o, m¸y h¸t...
a, Thí nghiệm 1:(SGK)
b, Thí nghiệm 2:( SGK)

Nhận xét :
S? rung d?ng (chuy?n d?ng) qua l?i v? trớ cõn b?ng cu? dõy cao su, m?t tr?ng,. g?i l� dao d?ng.
c, Thớ nghi?m 3:(SGK)

I/ Nhận biết nguồn âm
II/ Các nguồn âm có chung đặc điểm gì?
c. Thí nghiệm 3.
Dùng búa cao su gõ nhẹ vào một nhánh âm
thoa và lắng nghe âm do âm thoa phát ra.
II/ Các nguồn âm có chung đặc điểm gì?

. Âm thoa có dao động không ? Hãy tìm cách kiểm tra xem khi phát ra âm thì âm thoa có dao động không.
-Âm thoa có dao động.
-Có thể kiểm tra bằng các cách sau:
1. Đặt quả bóng nhựa (nhỏ, nhẹ) sát một nhánh của âm thoa, quả bóng bị nảy ra.
2. Sờ nhẹ tay vào 1 nhánh của âm thoa thấy nhánh của âm thoa dao động.
3. Dïng 1 que t¨m buéc vµo 1 nh¸nh cña ©m thoa, nhóng 1 ®Çu que t¨m xuèng n­íc .Khi ®ã sÏ thÊy mÆt n­íc dao ®éng, chøng tá ©m thoa dao ®éng.
II/ Các nguồn âm có chung đặc điểm gì?
C5
II. Các nguồn âm có chung đặc điểm gì ?

c. Thí nghiệm 3 (hình 10.3-SGK)
* Dụng cụ:
* Thí nghiệm:
* Nhận xét: Khi phát ra âm, âm thoa dao động
2) Kết luận (SGK/29)
Khi phát ra âm, các vật đều ..........................
II/ Các nguồn âm có chung đặc điểm gì?

1) Thí nghiệm
dao động
Bài 10: Nguồn Âm
Vật phát ra âm gọi là nguồn âm.
vd: Trèng, ®µn, s¸o, m¸y h¸t…
a, Thí nghiệm 1:(SGK)
b, Thí nghiệm 2:( SGK)

Nhận xét :
S? rung d?ng (chuy?n d?ng) qua l?i v? trớ cõn b?ng cu? dõy cao su, m?t tr?ng,. g?i l� dao d?ng.
c, Thớ nghi?m 3:(SGK)
Kết luận :
Khi phỏt ra õm, cỏc v?t d?u dao động
III. Vận dụng:
I/ Nhận biết nguồn âm
II/ Các nguồn âm có chung đặc điểm gì?
III. Vận dụng
C6. Em có thể làm một số vật như tờ giấy, lá chuối ... phát âm được không? Nêu cách làm.

C7. Hãy tìm hiểu xem bộ phận nào dao động phát ra âm trong hai nhạc cụ mà em biết.
→ Làm cho vật dao động.
- Cuộn kèn lá chuối và thổi
- Búng vào tờ giấy, lá chuối ...
Đàn Ghita
Đàn Viôlông
Đàn tranh
Trống
Chiêng
III. Vận dụng
C8. Nếu em thổi vào miệng một lọ nhỏ, cột không khí trong lọ sẽ dao động và phát ra âm. Hãy tìm cách kiểm tra xem có đúng khi đó cột khí dao động không?
 Dán vài tua giấy mỏng ở miệng lọ, khi ta thổi sẽ thấy tua giấy rung rung.
III. Vận dụng
C9. Hãy làm một nhạc cụ (đàn ống nghiệm) theo chỉ dẫn dưới đây:
Đổ nước vào bẩy ống nghiệm giống nhau đến các mực nước khác nhau.
Dùng thìa gõ nhẹ lần lượt vào từng ống nghiệm
a) Bộ phận nào dao động phát ra âm ?
b) Ống nào phát ra âm trầm nhất, ống nào phát ra âm bổng nhất ?


 Ống nghiệm và nước trong ống nghiệm.
III. VẬN DỤNG

 Ống có nhiều nước nhất phát ra âm trầm nhất. Ống có ít nước nhất phát ra âm bổng nhất.

Lần lượt thổi mạnh vào miệng các ống nghiệm cũng sẽ nghe được các âm trầm, âm bổng khác nhau.
d). Ống nào phát ra âm trầm nhất?
c) Cái gì dao động phát ra âm


 Ống có ít nước nhất.

 Ống có nhiều nước nhất.
Ống nào phát ra âm bổng nhất?
III. VẬN DỤNG

d). Ống nào phát ra âm trầm nhất?
Ống nào phát ra âm bổng nhất?
 Cột không khí trong ống.
III. Vận dụng
Bài 3. Trên hình vẽ là một bộ trống thường được dùng trong các buổi biểu diễn ca nhạc. Hãy cho biết khi nào bộ trống này là nguồn âm?
A. Khi nó được đặt trên sân khấu.
B. Khi nó được người nhạc công sử dụng (gõ lên trống).
C. Bộ trống được coi là nguồn âm trong mọi trường hợp.
D. Khi nó được tháo rời từng bộ phận.
III. Vận dụng
Bài 6. Điền cụm từ thích hợp vào chỗ trống
Âm thanh được tạo ra từ các ................................ âm, có chung đặc điểm là khi ........................ ra âm, các nguồn âm đều ...................................
nguồn
phát
dao động
Có thể em chưa biết
Khi ta thổi sáo, cột không khí trong ống sáo dao động phát ra âm. Âm phát ra cao thấp tùy theo khoảng cách từ miệng sáo đến lỗ mở mà ngón tay vừa nhấc lên.

Có thể thay các ống nghiệm ở hình 10.4 bằng các bát hoặc chai cùng loại và điều chỉnh mực nước trong ống nghiệm, bát hoặc chai để khi gõ vào chúng, âm phát ra gần đúng các nốt nhạc “đồ, rê, mi, pha, son, la, si”.

Có thể em chưa biết

Đặt ngón tay vào sát ngoài cổ họng và kêu “aaa…”.Em cảm thấy như thế nào ở đầu ngón tay ?

Đó là vì khi chúng ta nói, không khí từ phổi đi lên khí quản, qua thanh quản đủ mạnh và nhanh làm cho các dây âm thanh dao động (hình 10.6). Dao động này tạo ra âm.
Hướng dẫn về nhà:
Nguồn âm là vật phát ra âm.
Các vật phát ra âm đều dao động.
- Đọc phần “Có thể em chưa biết.”
- Làm bài tập 10.1 đến 10.5 trang 10-11 sách bài tập.
- Nắm được:
Xin trân trọng cảm ơn các Thầy cô giáo và các em đã ủng hộ để giờ học thành công.