Bài 10. Nguồn âm

PHÒNG GIÁO DỤC HUYỆN ĐÔNG HÒA
TRƯỜNG THCS QUANG TRUNG
GV:TRẦN THỊ BÍCH HÓA
TỔ:LÍ-KT-CN
KÍNH CHÀO QUÝ THẦY CÔ VÀ CÁC EM HỌC SINH .
Các nguồn âm có chung đặc điểm gì?
Âm trầm, âm bổng khác nhau ở chỗ nào?
Âm to, âm nhỏ khác nhau ở chỗ nào?
Âm truyền qua những môi trường nào?
Chống ô nhiễm tiếng ồn như thế nào?

I. NHẬN BIẾT NGUỒN ÂM
C1: Tất cả chúng ta hãy cùng nhau giữ im lặng và lắng tai nghe. Em hãy nêu những âm mà em nghe được và tìm xem chúng được phát ra từ đâu.
I. NHẬN BIẾT NGUỒN ÂM
? Vật phát ra âm gọi là nguồn âm
C2 : Một số nguồn âm
VD:
I. NHẬN BIẾT NGUỒN ÂM
? Vật phát ra âm gọi là nguồn âm .
II. CÁC NGUỒN ÂM CÓ CHUNG ĐẶC ĐIỂM
1. THÍ NGHIỆM
a. Thí nghiệm 1
Một bạn dùng tay kéo căng một sợi dây cao su nhỏ. Dây đứng yên ở vị trí cân bằng. Một bạn khác dùng ngón tay bậc sợi dây cao su đó (hình 10.1).
Hướng dẫn :
Quan sát dây cao su và lắng nghe rồi mô tả điều mà em nhìn thấy và nghe được trước và sau khi bật sợi dây cao su đó.

Sau khi dùng tay bật
Thấy :
Nghe:
Trước khi dùng tay bật
Thấy:
Không nghe:
Dây dao động
Nghe âm thanh phát ra từ dây
Âm thanh từ dây phát ra.

Dây đứng yên.
I. NHẬN BIẾT NGUỒN ÂM
? Vật phát ra âm gọi là nguồn âm
II. CÁC NGUỒN ÂM CÓ CHUNG ĐẶC ĐIỂM
1. THÍ NGHIỆM
a. Thí nghiệm 1
? C3: Dây dao động và âm phát ra
Sau khi gõ vào thành cốc thuỷ tinh mỏng ta nghe được âm ( H 10.2)
b. Thí nghiệm 2
C4: Vật nào phát ra âm?Vật đó có rung động không? Nhận biết điều đó bằng cách nào?

Treo quả bóng sát thành cốc dùng thìa gõ nhẹ vào thành cốc quan sát và lắng nghe điều mà em nhìn thấy và nghe được trước và sau khi gõ.
Trước khi gõ :Quả bóng đứng yên -> Thành cốc không rung động
Không nghe âm phát ra từ cốc
Sau khi gõ: Quả bóng dao động -> Thành cốc rung động
Nghe thấy âm thanh từ cốc phát ra
? C4: Cốc thuỷ tinh phát ra âm: Thành cốc thuỷ tinh rung động
Nhận biết : Treo quả bóng sát thành cốc . Khi gõ thìa vào thành cốc, thành cốc rung làm cho quả bóng dao động
Sự rung động ( chuyển động ) qua lại vị trí cân bằng của dây cao su, thành cốc , mặt trống.gọi là dao động
Dùng búa cao su gõ nhẹ vào 1 nhánh âm thoa và lắng nghe âm do âm thoa phát ra ( Hình 10.3)
C5: Âm thoa có dao động
không? Hãy tìm cách kiểm tra xem khi phát ra âm thì âm thoa có dao động không
?C5 Âm thoa có dao động, có thể kiểm tra bằng cách:
+ Treo quả bóng sát một nhánh của âm thoa.
+ Dùng tay giữ chặt hai nhánh của âm thoa .
+ Dùng một tờ giấy đặt nổi trên mặt một chậu nước, sau khi gõ vào nhánh âm thoa chạm âm thoa vào gần mép tờ giấy.
c. Thí nghiệm 3
I. NHẬN BIẾT NGUỒN ÂM
? Vật phát ra âm gọi là nguồn âm
II. CÁC NGUỒN ÂM CÓ CHUNG ĐẶC ĐIỂM
1. THÍ NGHIỆM
2. KẾT LUẬN : Khi phát ra âm, các vật đều .....
dao động.
Nhiệt
Điện
Ánh Sáng
A
C
B
D
Dao động
Bài tập : 10.1 Chọn đáp án mà em cho là đúng nhất
Âm thanh được tạo ra nhờ :
Nhiệt
Điện
Ánh Sáng
A
C
B
D
Dao động
Bài tập : 10.1 Chọn đáp án mà em cho là đúng nhất
Âm thanh được tạo ra nhờ :
Nhiệt
Điện
Ánh Sáng
A
C
B
D
Dao động
Bài tập : 10.1 Chọn đáp án mà em cho là đúng nhất
Âm thanh được tạo ra nhờ :
Sai
Sai
Sai
Đúng
Khi kéo căng vật
Khi uốn cong vật
Khi Làm vật dao động
A
C
B
D
Khi nén vật
Bài tập : Chọn đáp án mà em cho là đúng nhất
Trong các trường hợp dưới đây vật phát ra âm khi nào?
I. NHẬN BIẾT NGUỒN ÂM
? Vật phát ra âm gọi là nguồn âm
II. CÁC NGUỒN ÂM CÓ CHUNG ĐẶC ĐIỂM
1. THÍ NGHIỆM
2. Kết luận : Khi phát ra âm, các vật đều dao động
III. VẬN DỤNG
C 6: Em có thể làm cho một số vật như tờ giấy, lá chuối.phát ra âm được không?
C 7: Hãy tìm hiểu xem bộ phận nào dao động phát ra âm trong hai nhạc cụ mà em biết .
C 8: Nếu em thổi vào miệng một lọ nhỏ, cột không khí trong lọ sẽ dao động và phát âm. Hãy tìm cách kiểm tra xem có đúng khi đó cột khí dao động không
C 9: Hãy làm một nhạc cụ ( đàn ống nghiệm theo chỉ dẫn dưới đây)
Đổ nước vào 7 ống nghiệm giống nhau đến các mực nước khác nhau
Dùng thìa gõ nhẹ lần lượt vào từng ống nghiệm sẽ nghe được các âm trầm, bỗng khác nhau.
Bộ phận nào dao động phát ra âm
Ống nào phát ra âm trầm nhất, ống nào phát ra âm bổng nhất
? a.Ống nghiệm và nước trong ống nghiệm dao động
b.Ống có nhiều nước phát ra âm trầm nhất, ống có ít nước phát ra âm bổng nhất
C 9:
Lần lượt thổi mạnh vào miệng các ống nghiệm cũng sẽ nghe được các âm trầm, bổng khác nhau
c. Bộ phận nào dao động phát ra âm?
d. Ống nào phát ra âm trầm nhất, ống nào phát ra âm bổng nhất?
 c. Coät khoâng khí trong oáng dao ñoäng
d. OÁng coù ít nöôùc nhaát phaùt ra aâm traàm nhaát
OÁng coù nhieàu nöôùc nhaát phaùt ra aâm boång nhaát
C9
a.Ống nghiệm và nước trong ống nghiệm dao động

b.Ống có nhiều nước phát ra âm trầm nhất, ống có ít nước phát ra âm bổng nhất






c. Cột không khí trong ống dao động.



d. Ống có ít nước nhất phát ra âm trầm nhất
Ống có nhiều nước nhất phát ra âm bổng nhất



Có thể em chưa biết:
Khi ta thổi sáo, cột khí trong ống sáo dao động. Âm phát ra cao, thấp tuỳ theo khoảng cách từ miệng sáo đến lỗ mở mà ngón tay vừa nhất lên.
Có thể thay các ống nghiệm ở hình 10.4 bằng các bát hoặc chai cùng loại và điều chỉnh mực nước trong ống nghiệm, bát hoặc chai để khi gõ vào chúng, âm phát ra gần đúng các nốt nhạc :" Đồ, Rê, Mi, Pha, Sol, La, Si"
Đặt ngón tay vào sát cổ họng và kêu " AAA." em cảm thấy như thế nào ở đầu ngón tay ?
Đó là vì khi chúng ta nói , không khí từ phổi đi lên khí quản, qua thanh quản đủ mạnh và nhanh làm cho các dây âm thanh dao động (H 10.6). Dao động này tạo ra âm.
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
A.BÀI VỪA HỌC
Qua nghiên cứu nội dung bài học này em hãy cho biết đặc điểm chung của nguồn âm là gì ?
Tự làm thí nghiệm và trả lời C8
*. Hướng dẫn : 10.4 Cách làm dạng đàn " Tam thập lục"
Cắt một tấm bìa cactông thành hình tam giác có 8 khất
Làm một hộp gỗ (hoặc hộp bìa cactông ) có chiều dài bằng chiều dài tấm bìa cactông trên
Dùng tám sợi dây cao su để buộc tấm bìa cactong trên hộp như hình 10.1
B. BÀI SẮP HỌC
Tiết 12 bài 11 ĐỘ CAO CỦA ÂM
Xem lại kết quả C9 và nhận xét mối qua hệ giữa âm trầm, âm bổng với chiều dài của vật dao động
a.Ống nghiệm và nước trong ống nghiệm dao động

b.Ống có nhiều nước phát ra âm trầm nhất, ống có ít nước phát ra âm bổng nhất
Cột không khí trong ống dao động


Ống có ít nước nhất phát ra âm trầm nhất
Ống có nhiều nước nhất phát ra âm bổng nhất
Thử làm thí nghiệm 11.1 và 11.2 trả lời C1, C2