Bài 10. Nguồn âm

Giáo viên: Lê Văn Bình
Trường TH&THCS Kim Thủy
Nhiệt liệt chào mừng
thầy cô giáo về dự giờ
Chương 2: Âm học
Các nguồn âm có chung đặc điểm gì ?
Âm trầm, âm bổng khác nhau ở chỗ nào?
Chống ô nhiễm tiếng ồn như thế nào?
Âm truyền qua những môi trường nào?
Tiết 11. Bài 10: Nguồn âm
Hàng ngày chúng ta vẫn thường nghe tiếng cười nói vui vẻ, tiếng đàn nhạc du dương, tiếng chim hót líu lo, tiếng ồn ào ngoài đường phố ... chúng ta sống trong một thế giới âm thanh.
Vậy em có biết âm thanh (gọi tắt là âm)
được tạo ra như thế nào không?
C1. Tất cả chúng ta hãy cùng nhau giữ im lặng và lắng tai nghe. Em hãy nêu những âm mà em nghe được và tìm xem chúng được phát ra từ đâu?
Vật phát ra âm gọi là nguồn âm.
Thí nghiệm 1.
Một bạn dùng tay kéo căng sợi dây cao su nhỏ. Dây đứng yên ở vị trí cân bằng. Một bạn khác dùng ngón tay bật sợi dây cao su đó.
C3. Hãy quan sát sợi dây cao su và lắng nghe, rồi mô tả điều mà em nhìn và nghe được.
Thí nghiệm 2.

Sau khi gõ vào mặt trống ta nghe được âm thanh.
II. Các nguồn âm có chung đặc điểm gì ?
C4. Vật nào phát ra âm ?
 Trèng
Vật đó có runrg động không?
 Có rung động
Nhận biết điều đó bằng cách nào ?
 Để các vật nhẹ như mẫu giấy lên mặt trống. Khi gõ vào mặt trống thì vật bị nảy lên, nảy xuống.
II.Các nguồn âm có chung đặc điểm gì ?
Sự rung động (chuyển động) qua lại vị trí cân bằng cuả dây cao su, mặt trống,… gọi là dao động.
Thí nghiệm 3.
Dùng búa cao su gõ nhẹ vào một nhánh âm thoa và lắng nghe âm do âm thoa phát ra.
C5. Âm thoa có dao động không ?
Hãy tìm cách kiểm tra xem khi phát ra âm thì âm thoa có dao động không.

 Đặt quả bóng nhựa (nhỏ, nhẹ) sát một nhánh của âm thoa, quả bóng bị nảy ra.
 Sờ nhẹ tay vào 1 nhánh của âm thoa thấy nhánh của âm thoa dao động.
 Có.
 Có thể kiểm tra bằng cách:
II. Các nguồn âm có chung đặc điểm gì ?
Khi phát ra âm, các vật đều ………………………
dao động
C6. Em hãy làm cho một số vật như tờ giấy, l¸ chuèi, mảnh nilông… phát ra âm ®­îc kh«ng?.
C7. Hãy tìm hiểu xem bộ phận nào dao động phát ra âm trong hai nhạc cụ mà em biết.
III. VẬN DỤNG
Đàn Ghita
Đàn Viôlông
Đàn tranh
Trống
Chiêng
III. VẬN DỤNG
C8. Nếu em thổi vào miệng một lọ nhỏ, cột không khí trong lọ sẽ dao động và phát ra âm. Hãy tìm cách kiểm tra xem có đúng khi đó cột khí dao động không.
 Dán vài tua giấy mỏng ở miệng lọ, khi ta thổi sẽ thấy tua giấy rung rung.
C9. Hãy làm một nhạc cụ (đàn ống nghiệm) theo chỉ dẫn dưới đây:
III. VẬN DỤNG
Đổ nước vào bảy ống nghiệm khác nhau đến các mực nước khác nhau.

Dùng thìa gõ nhẹ lần lượt vào từng ống nghiệm sẽ nghe được các âm trầm, âm bổng khác nhau.
III. VẬN DỤNG
a). Bộ phận nào dao động phát ra âm ?
III. VẬN DỤNG
b). Ống nào phát ra âm trầm nhất, ống nào phát ra âm bổng nhất ?

 Ống có nhiều nước nhất phát ra âm trầm nhất, ống có ít nước nhất phát ra âm bổng nhất
 Ống nghiệm và nước trong ống nghiệm.
Lần lượt thổi mạnh vào miệng các ống nghiệm cũng sẽ nghe được các âm trầm, âm bổng khác nhau.
III. VẬN DỤNG
d). Ống nào phát ra âm trầm nhất?
c). Cái gì dao động phát ra âm
 Cột không khí trong ống.

Ống nào phát ra âm bổng nhất?
 Ống có ít nước nhất.

 Ống có nhiều nước nhất.
Ghi nhớ
Các vật phát ra âm thanh đều dao động
2. Các vật phát ra âm có chung đặc điểm gì ?
1. Vật phát ra âm gọi là gì ?
Là nguồn âm
Bài tập trách nghiệm
Bài 1. Trên hình vẽ là một bộ trống thường được dùng trong các buổi biểu diễn ca nhạc. Hãy cho biết khi nào bộ trống này là nguồn âm?
A. Khi nó được đặt trên sân khấu.
B. Khi nó được người nhạc công sử dụng (gõ lên trống).
C. Bộ trống được coi là nguồn âm trong mọi trường hợp.
D. Khi nó được tháo rời từng bộ phận.
Bài tập trách nghiệm
Bài 2. Khi nghe đài, âm thanh phát ra từ đâu
A. Từ phát thanh viên đọc ở đài phát thanh.
B. Từ núm chỉnh âm thanh.
C. Từ vỏ của chiếc đài.
D. Từ chiếc loa có màng đang dao động.
Có thể em chưa biết
Khi ta thổi sáo, cột không khí trong ống sáo dao động phát ra âm. Âm phát ra cao thấp tùy theo khoảng cách từ miệng sáo đến lỗ mở mà ngón tay vừa nhấc lên.

Có thể thay các ống nghiệm ở hình 10.4 bằng các bát hoặc chai cùng loại và điều chỉnh mực nước trong ống nghiệm, bát hoặc chai để khi gõ vào chúng, âm phát ra gần đúng các nốt nhạc “đồ, rê, mi, pha, son, la, si”.

Có thể em chưa biết

Đặt ngón tay vào sát ngoài cổ họng và kêu “aaa…”.Em cảm thấy như thế nào ở đầu ngón tay ?
Đó là vì khi chúng ta nói, không khí từ phổi đi lên khí quản, qua thanh quản đủ mạnh và nhanh làm cho các dây âm thanh dao động (hình 10.6). Dao động này tạo ra âm.
aaa
Để bảo vệ giọng nói được tốt chúng ta cần làm gì và tránh ảnh hưởng đến người khác?
Để bảo vệ giọng nói của người, ta cần tập luyện thường xuyên, tránh nói quá to và đặc biệt không hút thuốc lá.
Dặn dò
Dặn dò
Học bài.
Hoàn chỉnh câu C3 đến C9 vào vë bµi tập.
Làm bài tập 10.1 đến 10.5 – SBT.
Đọc bài 11 - Độ cao của âm.
Chân thành cảm ơn
Quý thầy cô và các em!
Chào tạm biệt!