Bài 10. Nguồn âm

Các nguồn âm có chung đặc điểm gì?
Âm trầm, âm bổng khác nhau ở chỗ nào?
Âm to, âm nhỏ khác nhau ở chỗ nào?
Âm truyền qua những môi trường nào?
Chống ô nhiễm tiếng ồn như thế nào?
? C2: Em hãy kể tên một số nguồn âm.
? C1: Tất cả chúng ta cùng nhau giữ im lặng và lắng tai nghe. Em hãy nêu những âm mà em nghe được và tìm xem chúng được phát ra từ đâu?
* Vật phát ra âm gọi là nguồn âm
Kết luận: Dây cao su rung động và phát ra âm thanh.
Một bài dùng tay kéo căng một sợi dây nhỏ. Dây đứng yên ở vị trí cân bằng. Một bạn khác dùng tay bật sợi dây cao su đó.
? C3: Hãy quan sát sợi dây cao su và lắng nghe, rồi mô tả điều mà em nhìn thấy và nghe đựơc.
Vị trí Cân Bằng
* Sự rungn động (chuyển động) qua lại vị trí cân bằng của dây cao su, thành cốc, mặt trống...gọi là dao động.
Sau khi gõ vào thành cốc thuỷ tinh mỏng. Ta nghe được âm.
? C4: Vật nào phát ra âm? Vật đó có rung động không? Nhận biết điều đó bằng cách nào?
- Cốc thuỷ tinh phát ra âm. Thành cốc thuỷ tinh có rung động.
+ Nhận biết: Treo con lắc bấc sát thành cốc. Khi gõ thìa vào thành cốc, thành cốc rung động làm cho con lắc bấc dao động.
Kết luận:Khi phát ra âm các vật đều dao động
Dùng búa cao su gõ nhẹ vào một nhánh âm thoa và lắng nghe âm do âm thoa phát ra.
? C5: âm thoa có dao động không? Hãy tìm cách kiểm tra xem khi phát ra âm thì âm thoa có dao động không?
- Âm thoa có dao động.
+ Kiểm tra bằng cách:
Đặt con lắc bấc sát một nhánh của âm thoa khi âm thoa phát ra.
Dùng tay giữ chặt hai nhánh của âm thoa thì không nghe thấy âm phát ra nữa.
Dùng một tờ giấy đặt nỗi trên mặt một chậu nước. Khi âm thoa phát ra ta chạm Một nhánh âm thoa vào gần mép tờ giấy thì thấy nước bắn toé lên mép tiờ giấy.
? d. Cái còi của trọng tài bóng đá đanng cầm.
BTBS: Vật nào sau đây là nguồn âm:
? a. Cái trống để ở sân trường
? b. Âm thoa đặt trên bàn.
? c. Chiếc sáo mà người nghệ sĩ đang thổi trên sân khấu.
- Dây đàn dao dộng phát ra âm.
? C6: Em có thể làm cho một số vật như tờ giấy, lá chuối...phát ra âm được không?
? C7: Hãy tìm hiểu xem bộ phận nào phát ra âm trong hai nhạc cụ mà em biết.
- Mặt trống dao động phát ra âm.
d. ống nà phát ra âm trầm nhất, ống nào phát ra âm bổng nhất?
? C9: Hãy làm một nhạc cụ (đàn ống nghiệm) theo chỉ dẫn dưới đây:
- Đổ nước vào bảy ống nghiệm giống nhau đến các mức nước khác nhau (hình 10.4).
- Dùng thìa goc nhẹ lần lượt vào từng ống nghiệm sẽ nghe được các âm trầm, bổng khác nhau.
a. Bộ phận nào dao động phát ra âm?
b. ống nào phát ra âm trầm nhất, ống nào phát ra âm bổng nhất?
- Lần lượt thổi mạnh vào miệng các ống nghiệm cũng sẽ nghe được các âm trầm, bổng khác nhau (hình 10.5)
c. Cái gì dao động phát ra âm?
ống có nhiều nước nhất phát ra âm bỗng nhất
Trả lời:
a. ống nghiệm và ống trong ống nghiệm dao động.
b. ống có nhiều nước nhất phát ra âm trầm nhất, ônngs có ít nước nhất phát ra âm bổng nhất.
c. Cột không khí trong cột dao động.
d. ống có ít nước nhất phát ra âm trầm nhất.
d. Tất cả các vật được xem là nguồn âm thì đều có thể phát ra âm thanh
Các nguồn âm có chung đặc điểm gì? Nêu một số ví dụ về nguồn âm.
Những điều nào sau đây là sai khi nói về nguồn gốc của âm thanh?
a. Âm thanh được phát ra từ các vật dao động.
b. Khi các vật dao động, ta luôn có thể nghe được âm thanh phát ra từ các vật đó.
c. Âm thanh có thể phát ra từ các vật cố định (không dao động).
b. Cột không khí trong âm nghiệm dao động
Bài tập về nhà: BT 10.1 - 10.5
Hướng dẫn bài tập 10.5:
a. ống nghiệm và nước trong ống nghiệm dao động.