Bài 10. Nguồn âm

Chương II
ÂM HỌC
 Các nguồn âm có chung đặc điểm gì ?

 Âm trầm, âm bổng khác nhau ở chỗ nào ?

 Âm to, âm nhỏ khác nhau ở chỗ nào ?

 Âm truyền qua những môi trường nào ?

 Chống ô nhiễm tiếng ồn như thế nào ?
Chương II
Hàng ngày chúng ta vẫn thường nghe tiếng cười nói vui vẻ, tiếng đàn nhạc du dương, tiếng chim hót líu lo, tiếng ồn ào ngoài đường phố . . . Chúng ta sống trong thế giới âm thanh. Vậy em có biết âm thanh (gọi là âm) được tạo ra như thế nào không?
NGUỒN ÂM
NGUỒN ÂM
NGUỒN ÂM
Tiết 11: Bài 10
I. Nhận biết nguồn âm
C1: Tất cả chúng ta hãy cùng nhau giữ im lặng và lắng tai nghe. Em hãy nêu những âm mà em nghe được và tìm xem chúng được phát ra từ đâu?
I. Nhận biết nguồn âm
Âm thanh được phát ra từ tiếng nhạc.
C1: Tất cả chúng ta hãy cùng nhau giữ im lặng và lắng tai nghe. Em hãy nêu những âm mà em nghe được và tìm xem chúng được phát ra từ đâu?
Âm thanh được phát ra từ tiếng chim hót.
Âm thanh được phát ra từ tiếng vỗ tay
I. Nhận biết nguồn âm
Vật phát ra âm gọi là nguồn âm.
C2: Em hãy kể tên một số nguồn âm.
Thí nghiệm: 1. Một bạn dùng hai tay căng một sợi dây cao su nhỏ. Dây đứng yên ở vị trí cân bằng. Một bạn khác dùng ngón tay bật sợi dây cao su đó (hình 10.1)
C3: Hãy quan sát dây cao su và lắng nghe, rồi mô tả điều mà em nhìn và nghe được.
Khi dao động dây cao su phát ra âm thanh.
Dây cao su rung động (dao động).
2. Thí nghiệm 2.
Sau khi gõ vào thành cốc thuỷ tinh mỏng ta nghe được âm (hình 10.2)
2. Thí nghiệm 2.
C4: Vật nào phát ra âm? Vật đó có rung động không? Nhận biết điều đó bằng cách nào?
Thành cốc thuỷ tinh phát ra âm thanh.
Thành cốc có rung động.
Nhận biết bằng cách đổ một ít nước vào cốc ta thấy nước rung động.
12
Sự rung động (chuyển động) qua lại vị trí cân bằng cuả dây cao su, thành cốc, mặt trống,… gọi là dao động.
3. Thí nghiệm 3:

Dùng búa cao su gõ nhẹ vào một nhánh âm thoa và lắng nghe âm do âm thoa phát ra ( hình 10.3)
C5: Âm thoa có dao động không? Hãy tìm cách kiểm tra xem khi phát ra âm thì âm thoa có dao động không?
3. Thí nghiệm 3:

Âm thoa có dao động.Có thể kiểm tra âm thoa dao động bằng cách:
Đặt con lắc ấc sát một nhánh của âm thoa khi âm thoa phát ra âm.
Dùng tay giữ chặt hai nhánh của âm thoa thì không nghe thấy âm phát ra nũa.
C5: Âm thoa có dao động không? Hãy tìm cách kiểm tra xem khi phát ra âm thì âm thoa có dao động không?
II. Các nguồn âm có chung đặc điểm gì ?
Khi phát ra âm, các vật đều ………………………
dao động
S
S
Đ
S
Trường hợp nào sau đây được gọi là nguồn âm?
III. Vận dụng?
C6: Em có thể làm cho một số vật như tờ giấy, lá chuối . . . Phát ra âm được không?
C7: Hãy tìm hiểu xem bộ phận nào dao động phát ra âm trong hai nhạc cụ mà em biết?
Đàn Viôlông
Đàn tranh
Trống
Chiêng
C8: Nếu em thổi vào miệng một lọ nhỏ, cột không khí trong lọ sẽ dao động phát ra âm. Hãy tìm cách kiểm tra xem có đúng khi đó cột khí dao động không?
C8:

C9: Hãy làm một nhạc cụ (đàn ống nghiệm) theo chỉ dẫn dưới đây:
* Đổ nước vào bảy ống nghiệm giống nhau đến các mực nước khác nhau (hình 10.4).
* Dùng thìa gõ nhẹ lần lượt vào từng ống nghiệm sẽ nghe được các âm trầm, bổng khác nhau.
a. Bộ phận nào dao động phát ra âm?
Thành ống nghiệm dao động phát ra âm
b. Ống nào phát ra âm trầm nhất, ống nào phát ra âm bổng nhất?
Ống nhiều nước phát ra âm trầm nhất, ống ít nước phát ra âm bổng nhất.
* Lần lượt thổi mạnh miệng vào các ống nghiệm cũng sẽ nghe được các âm trầm, bổng khác nhau (hình 10.5).
c. Cái gì dao động phát ra âm?
Không khí trong ống nghiệm dao động phát ra âm.
d. Ống nào phát ra âm trầm nhất, ống nào phát ra âm bổng nhất?
Ống nhiều nước phát ra âm trầm nhất, ống ít nước phát ra âm bổng nhất.
Ghi nhớ
Các vật phát ra âm thanh đều dao động
Ghi nhớ
2. Các vật phát ra âm có chung đặc điểm gì ?
1. Vật phát ra âm gọi là gì ?
Là nguồn âm
Dặn dò
Dặn dò
Học bài.
Hoàn chỉnh câu C3 đến C9 vào tập.
Làm bài tập 10.1 đến 10.5 – SBT.
Đọc bài 11 - Độ cao của âm.