Bài 10. Nghị luận trong văn bản tự sự

Tiết 55

NGHỊ LUẬN
TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
NGHỊ LUẬN TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
I. Tìm hiểu yếu tố nghị luận trong văn bản tự sự
1. Đọc các đoạn trích:
* Đoạn trích a:
Chao ôi ! Đối với những người ở quanh ta, nếu ta không cố tìm mà hiểu họ, thì ta chỉ thấy họ gàn dở, ngu ngốc, bần tiện, xấu xa, bỉ ổi... toàn những cớ để cho ta tàn nhẫn ; không bao giờ ta thấy họ là những người đáng thương ; không bao giờ ta thương... Vợ tôi không ác, nhưng thị khổ quá rồi. Một người đau chân có lúc nào quên được cái chân đau của mình để nghĩ đến một cái gì khác đâu ? Khi người ta khổ quá thì người ta chẳng còn nghĩ gì đến ai được nữa. Cái bản tính tốt của người ta bị những nỗi lo lắng, buồn đau, ích kỉ che lấp mất. Tôi biết vậy, nên tôi chỉ buồn chứ không nỡ giận.
(Nam Cao, Lão Hạc)
NGHỊ LUẬN TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
* Đoạn trích b:
Thoắt trông nàng đã chào thưa:
“Tiểu thư cũng có bây giờ đến đây !
Đàn bà dễ có mấy tay,
Đời xưa mấy mặt đời này mấy gan !
Dễ dàng là thói hồng nhan,
Càng cay nghiệt lắm càng oan trái nhiều”.
Hoạn Thư hồn lạc phách xiêu,
Khấu đầu dưới trướng liệu điều kêu ca.
Rằng: “Tôi chút phận đàn bà,
Ghen tuông thì cũng người ta thường tình.
Nghĩ cho khi gác viết kinh,
Với khi khỏi cửa dứt tình chẳng theo.
Lòng riêng riêng những kính yêu,
Chồng chung chưa dễ ai chiều cho ai.
Trót lòng gây việc chông gai,
Còn nhờ lượng bể thương bài nào chăng”.
Khen cho : “Thật đã nên rằng,
Khôn ngoan đến mực nói năng phải lời.
Tha ra thì cũng may đời,
Làm ra thì cũng ra người nhỏ nhen”.
(Nguyễn Du, Truyện Kiều)
NGHỊ LUẬN TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
THẢO LUẬN NHÓM
Thời gian: 5 phút
* Nhóm 1 – 2: Đoạn trích (a)
* Nhóm 3 – 4: Đoạn trích (b)
- Đoạn trích (a) vấn đề mà ông Giáo nêu lên suy nghĩ của mình là gì ?
- Đoạn trích (b) là lời thoại của những nhân vật nào ?
Hãy tìm và chỉ ra những câu, chữ thể hiện rõ tính chất nghị luận trong hai đoạn trích trên ?
NGHỊ LUẬN TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
* Đoạn trích a:
Chao ôi ! Đối với những người ở quanh ta, nếu ta không cố tìm mà hiểu họ, thì ta chỉ thấy họ gàn dở, ngu ngốc, bần tiện, xấu xa, bỉ ổi... toàn những cớ để cho ta tàn nhẫn ; không bao giờ ta thấy họ là những người đáng thương ; không bao giờ ta thương... Vợ tôi không ác, nhưng thị khổ quá rồi. Một người đau chân có lúc nào quên được cái chân đau của mình để nghĩ đến một cái gì khác đâu ? Khi người ta khổ quá thì người ta chẳng còn nghĩ gì đến ai được nữa. Cái bản tính tốt của người ta bị những nỗi lo lắng, buồn đau, ích kỉ che lấp mất. Tôi biết vậy, nên tôi chỉ buồn chứ không nỡ giận.
(Nam Cao, Lão Hạc)
NGHỊ LUẬN TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
* Đoạn trích b:
Thoắt trông nàng đã chào thưa:
“Tiểu thư cũng có bây giờ đến đây !
Đàn bà dễ có mấy tay,
Đời xưa mấy mặt đời này mấy gan !
Dễ dàng là thói hồng nhan,
Càng cay nghiệt lắm càng oan trái nhiều”.
Hoạn Thư hồn lạc phách xiêu,
Khấu đầu dưới trướng liệu điều kêu ca.
Rằng: “Tôi chút phận đàn bà,
Ghen tuông thì cũng người ta thường tình.
Nghĩ cho khi gác viết kinh,
Với khi khỏi cửa dứt tình chẳng theo.
Lòng riêng riêng những kính yêu,
Chồng chung chưa dễ ai chiều cho ai.
Trót lòng gây việc chông gai,
Còn nhờ lượng bể thương bài nào chăng”.
Khen cho : “Thật đã nên rằng,
Khôn ngoan đến mực nói năng phải lời.
Tha ra thì cũng may đời,
Làm ra thì cũng ra người nhỏ nhen”.
(Nguyễn Du, Truyện Kiều)
NGHỊ LUẬN TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
II. Luyện tập:
1. Lời văn trong đoạn trích (a), mục 1.1 là lời của ai ?
Người ấy đang thuyết phục ai ? Thuyết phục điều gì ?
2. Ở đoạn trích (b), mục 1.1, Hoạn Thư đã lập luận như thế
nào mà nàng Kiều phải khen rằng : Khôn ngoan đến mực nói năng phải lời ? Hãy tóm tắt các nội dung lí lẽ trong lời lập luận của Hoạn Thư để làm sáng tỏ lời khen của nàng Kiều.
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
 Học bài:
- Nắm vững vai trò của yếu tố nghị luận.
- Tập viết đoạn văn tự sự có chứa yếu tố nghị luận.
 Soạn bài:
- Chuẩn bị bài “Đoàn thuyền đánh cá” .
- Phân tích hình ảnh con người và bức tranh thiên nhiên.