Bài 10. Nghị luận trong văn bản tự sự

PHÒNG GIÁO DỤC - ĐÀO TẠO LẠNG GIANG
TRƯỜNG THCS TÂN THỊNH
Kính chào các thầy cô
Về dự hội thi giáo viên dạy giỏi năm học 2010 - 2011
Giáo viên: Hà Thị Hạt
Trường THCS Phi Mô
Kiểm tra bài cũ
Thế nào là văn bản tự sự ?
Văn bản tự sự là văn bản trình bày một chuỗi các sự việc, sự việc này dẫn đến sự việc kia, cuối cùng dẫn đến một kết thúc, thể hiện một ý nghĩa.
Bài học
+ Ông giáo thuyết phục rằng: vợ tôi không ác.
+ Thái độ: buồn chứ không nỡ giận.
- Đưa lý lẽ, dẫn chứng
- Lập luận: Sử dụng kiểu câu khẳng định, phủ định, cặp quan hệ từ (nếu.thì, nêu giả thiết - kết luận).
Nhân vật ông giáo ( độc thoại)
* Yếu tố nghị luận:
Tìm hiểu yếu tố nghị luận trong văn bản tự sự.
a. Ví dụ
Tìm hiểu đoạn trích sau: "(1)Chao ụi ! (2)D?i v?i nh?ng ngu?i ? quanh ta, n?u ta khụng c? tỡm m� hi?u h?, thỡ ta th?y h? g�n d?, ngu ng?c, b?n ti?n, x?u xa, b? ?i. to�n nh?ng c? d? cho ta t�n nh?n; khụng bao gi? ta th?y h? l� nh?ng ngu?i dỏng thuong; khụng bao gi? ta thuong. (3)V? tụi khụng ỏc, nhung th? kh? quỏ r?i. (4)M?t ngu?i dau chõn cú lỳc n�o quờn du?c cỏi chõn dau c?a mỡnh d? nghi d?n m?t cỏi gỡ khỏc dõu? (5)Khi ngu?i ta kh? quỏ thỡ ngu?i ta ch?ng cũn nghi gỡ d?n ai du?c n?a. (6)Cỏi b?n tớnh t?t c?a ngu?i ta b? nh?ng n?i lo l?ng, bu?n dau, ớch k? che l?p m?t. (7)Tụi bi?t v?y, nờn tụi ch? bu?n ch? khụng n? gi?n".
(Nam Cao)
Vợ tôi không ác
vậy, nên tôi chỉ buồn chứ không nỡ giận”.
(Nam Cao)
tiết 50: nghị luận trong văn bản tự sự
Sơ đồ trỡnh t? l?p lu?n


Nêu vấn đề (câu 2):
Nếu ta không cố tìm hiểu những người xung quanh thì ta luôn có cơ sở để tàn nhẫn và độc ác với họ
- Vợ tôi không ác nhưng thị khổ quá rồi.
- Một người đau chân có lúc nào quên được để nghĩ đến một cái gì khác đâu?
- Khi người ta khổ quá thì người ta chẳng còn nghĩ đến ai được nữa
- Cái bản tính tốt của người ta bị những nỗi lo lắng, buồn đau ích kỉ che lấp mất
Phát triển vấn đề (câu 3,4,5,6) dẫn chứng lý lẽ
Kết thúc vấn đề (câu 7) bộc lộ ứng xử
Tôi biết vậy nên tôi chỉ buồn chứ không nỡ giận.
* Vai trò của yếu tố nghị luận
- Khắc hoạ rõ nét tính cách nhân vật ông giáo hay suy nghĩ, triết lí về cuộc đời, l�m cho cõu chuy?n thờm ph?n tri?t lớ.
Bài học
Tìm hiểu yếu tố nghị luận trong văn bản tự sự.
Ghi nhớ
Trong văn bản tự sự,để người đọc, (người nghe) phải suy nghĩ về một vấn đề nào đó, người viết, (người kể) và nhân vật có khi nghị luận bằng cách nêu lên các ý kiến, nhận xét, cùng những lí lẽ và dẫn chứng.Nội dung đó thường được diễn đạt bằng hình thức lập luận, làm cho câu chuyện thêm phần triết lí.
tiết 50: nghị luận trong văn bản tự sự
- Thôi, tôi ốm yếu quá rồi, chết cũng được. Nhưng trước khi nhắm mắt, tôi khuyên anh. ở đời mà có thói hung hăng bậy bạ, có óc mà không biết nghĩ, sớm muộn rồi cũng mang vạ vào mình đấy. (Tô Hoài)
Bài học
1. Tìm hiểu yếu tố nghị luận trong văn bản tự sự.
2. Lưu ý
* Phân biệt yếu tố nghị luận trong văn bản tự sự với nghị luận trong văn bản ngh? luận
Đọc đoạn văn và trả lời câu hỏi?
b) Lịch sử ta có nhiều cuộc kháng chiến chứng tỏ tinh thần yêu nước của dân ta. Chúng ta có quyền tự hào vì những trang lịch sử vẻ vang thời đại Bà Trưng, Bà Triệu, Trần Hưng Đạo, Lê Lợi, Quang Trung... Chúng ta phải ghi nhớ công lao của các vị anh hùng dân tộc vì các vị ấy là tiêu biểu của một dân tộc anh hùng. (Hồ Chí Minh)
a) Dế Choắt nói với Dế Mèn:
Đoạn văn tự sự có đan xen yếu tố nghị luận
Đoạn văn nghị luận
Câu hỏi thảo luận:
Trong hai đoạn văn, đâu là đoạn văn tự sự có đan xen yếu tố nghị luận, đâu là đoạn văn nghị luận?
tiết 50: nghị luận trong văn bản tự sự
Bài học
1. Tìm hiểu yếu tố nghị luận trong văn bản tự sự.
2. Lưu ý
* Một số cách đan xen:
Đan xen yếu tố nghị luận trong lời nói trực tiếp của nhân vật (cuộc đối thoại).
Đan xen trong lời của người kể.
Đọc 2 đoạn văn:
a) Choắt nói với Mèn:
- Thôi, tôi ốm yếu quá rồi, chết cũng được. Nhưng trước khi nhắm mắt, tôi khuyên anh. ở đời mà có thói hung hăng bậy bạ, có óc mà không biết nghĩ, sớm muộn rồi cũng mang vạ vào mình đấy. (Tô Hoài)
b) Chao ôi ! Đối với những người ở quanh ta, nếu ta không cố tìm mà hiểu họ, thì ta thấy họ gàn dở, ngu ngốc, bần tiện, xấu xa, bỉ ổi… toàn những cớ để cho ta tàn nhẫn; không bao giờ ta thấy họ là những người đáng thương; không bao giờ ta thương… Vợ tôi không ác, nhưng thị khổ quá rồi. Một người đau chân có lúc nào quên được cái chân đau của mình để nghĩ đến một cái gì khác đâu? Khi người ta khổ quá thì người ta chẳng còn nghĩ gì đến ai được nữa. Cái bản tính tốt của người ta bị những nỗi lo lắng, buồn đau, ích kỉ che lấp mất. Tôi biết vậy, nên tôi chỉ buồn chứ không nỡ giận”.
(Nam Cao)
tiết 50: nghị luận trong văn bản tự sự
tiết 50: nghị luận trong văn bản tự sự
Bài học
Luyện tập
Anh hạ giọng, nửa tâm sự, nửa đọc lại một điều rõ ràng đã ngẫm nghĩ nhiều:
- Hồi chưa vào nghề, những đêm bầu trời đen kịt, nhìn kĩ mới thấy một ngôi sao xa, cháu cũng nghĩ ngay ngôi sao kia lẻ loi một mình. Bây giờ làm nghề này cháu không nghĩ như vậy nữa. Vả, khi ta làm việc, ta với công việc là đôi, sao gọi là một mình được? Huống chi việc của cháu gắn liền với công việc của bao anh em, đồng chí dưới kia. Công việc của cháu gian khổ thế đấy, chứ cất nó đi, cháu buồn đến chết mất.
(Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa pa)
Bài tập 1:
Chỉ ra yếu tố nghị luận và nêu rõ vai trò của yếu tố trong đoạn văn?
* Yếu tố nghị luận
* Cách đan xen: Yếu tố nghị luận đan xen trong lời nói trực tiếp của nhân vật
* Vai trò: Yếu tố nghị luận làm cho lời kể của nhân vật anh thanh niên đậm chất triết lí
Vào một buổi sáng tôi trở về thăm trường cũ, bước vào lớp học, hình ảnh bạn bè thầy cô ùa về trong ký ức. Bỗng tôi nghe thấy tiếng bước chân nhẹ nhàng và giọng nói ấm áp của cô:
Bài học
Luyện tập
Bài tập 1:
Bài tập 2: Em hãy đan xen yếu tố nghị luận sao cho phù hợp với nội dung đoạn văn sau:
- Có phải Nam 9C không? Công tác của em ở Học viện quân sự vẫn tốt chứ?

Lúc ấy hai tai tôi đỏ nhừ, sống mũi cay cay, tôi xúc động và ân hận vô cùng. Thế là 20 năm trôi qua tôi chưa một lần trở về thăm cô.
tiết 50: nghị luận trong văn bản tự sự
* Một số câu văn có thể đan xen sau câu cuối:
1. Tôi vẫn còn nhớ như in cô nói với tôi, hạnh phúc thay, sung sướng thay khi người nào biết yêu thương và chăm sóc người khác.
2. Chúng ta đừng ỉ lại vào sự bận rộn của công việc để rồi trở thành kẻ vô tình từ lúc nào không biết các bạn nhé.
1. Học kĩ bài.
2. Chuẩn bị bài: "Đoàn thuyền đánh cá"

Bài học của chúng ta đến đây là kết thúc
Kính chúc các thầy cô mạnh khoẻ !
Chúc các em học giỏi !