Bài 10. Luyện nói: Kể chuyện theo ngôi kể kết hợp với miêu tả và biểu cảm

TRƯỜNG THCS KIẾN THIẾT
Giáo viên: Nguyễn Thị Hải
NHIỆT LIỆT CHÀO MỪNG THẦY GIÁO, CÔ GIÁO VÀ CÁC EM HỌC SINH!
BẢNG THỐNG KÊ CÁC TÁC PHẨM TRUYỆN KÍ HIỆN ĐẠI VIỆT NAM
- Có hai ngôi kể: ngôi thứ nhất và ngôi thứ ba.
+ Ngôi kể thứ nhất: người kể xưng tôi. Với ngôi kể nay, người kể có tư cách là người trong cuộc, tham gia sự việc và kể lại những gì mình biết, mình thấy, mình cảm nhận ngôi kể mang tính chủ quan.
+ Ngôi kể thứ ba: người kể giấu mình và gọi tên nhân vật bằng chính tên của họ. Người kể có tư cách là người chứng kiến sự việc và kể lại. Do đó có thể linh hoạt thông qua nhiều mối quan hệ của nhân vật ngôi kể mang tính khách quan.
- Thay đổi ngôi kể là để:
+ Thay đổi điểm nhìn đối với sự việc và nhân vật.
+ Thay đổi thái độ miêu tả, biểu cảm (người trong cuộc vui buồn theo cảm tính chủ quan, người ngoài cuộc có thể dùng miêu tả, biểu cảm đề góp phần khắc họa tính cách nhân vật.)
Đọc đoạn trích sau và kể lại theo lời của chị Dậu (ngôi thứ nhất)
Chò Daäu xaùm maët, voäi vaøng ñaët con xuoáng ñaát, chaïy ñeán ñôõ laáy tay haén:
- Chaùu van oâng, nhaø chaùu vöøa môùi tænh ñöôïc moät luùc, oâng tha cho!
- Tha naøy! Tha naøy!
Vöøa noùi haén vöøa bòch luoân vaøo ngöïc chò Daäu maáy bòch roài laïi saán ñeán ñeå troùi anh Daäu.
Hình nhö töùc quaù khoâng chòu ñöôïc, chò Daäu lieàu maïng cöï laïi:
- Choàng toâi ñau oám, oâng khoâng ñöôïc pheùp haønh haï!
Cai leä taùt vaøo maët chò moät caùi ñaùnh boáp, roài haén cöù nhaûy vaøo caïnh anh Daäu.
Chò Daäu nghieán hai haøm raêng:
- Maøy troùi ngay choàng baø ñi, baø cho maøy xem!
Roài chò tuùm laáy coå haén, aán duùi ra cöûa. Söùc leûo khoeûo cuûa anh chaøng nghieän chaïy khoâng kòp vôùi söùc xoâ ñaåy cuûa ngöôøi ñaøn baø löïc ñieàn, haén ngaõ choûng queøo treân maët ñaát, mieäng vaãn nham nhaûm theùt troùi vôï choàng keû thieáu söu.
Ngöôøi nhaø lí tröôûng saán soå böôùc ñeán giô gaäy chöïc ñaùnh chò Daäu. Nhanh nhö caét, chò Daäu naém ngay ñöôïc gaäy cuûa haén. Hai ngöôøi giaèng co nhau, du ñaåy nhau, roài ai naáy ñeàu buoâng gaäy ra, aùp vaøo vaät nhau. Hai ñöùa treû con keâu khoùc om soøm. Keát cuïc anh chaøng “ haàu caän oâng lí” yeáu hôn chò chaøng con moïn, haén bò chò naøy tuùm toùc laüng cho moät caùi, ngaõ nhaøo ra theàm.
*Thảo luận: dựa vào đoạn văn (SGK) hãy nêu nhân vật, sự việc, diễn biến chính và các yếu tố miêu tả biểu cảm.
*Nhân vật: Chị Dậu, Cai lệ, Người nhà lí trưởng.
*Sự việc: Cuộc đối đầu giữa những kẻ đi thúc sưu với người xin khất sưu.
*Diễn biến chính:
-Chị Dậu van xin cai lệ tha cho anh Dậu nhưng cai lệ không nghe, hắn đã dùng roi quất vào ngực chị Dậu rồi sấn đến để trói anh Dậu, chị liều mạng cự lại bằng lí lẽ và bị cai lệ tát vào mặt. Chị đã đánh lại và xô hắn ngã.
-Tiếp đến, người nhà lí trưởng giơ gậy chực đánh chị, chị đã chụp lấy gậy, hai bên giằng co nhau rồi buông gậy áp vào vật nhau. Kết cục, tên này bị chị Dậu đánh ngã nhào ra thềm.
*Yếu tố miêu tả:
-Chị Dậu xám mặt…
-Sức lẻo khoẻo của anh chàng nghiện…người đàn bà lực điền…ngã chỏng quèo…nham nhảm thét…
-Anh chàng hầu cận ông lí…yếu hơn chị chàng con mọn…ngã nhào ra thềm …
*Yếu tố biểu cảm nổi bật nhất là các từ xưng hô:
-Van xin: Cháu van ông…
-Phẫn nộ: chồng tôi đau ốm ông không được phép hành hạ…
-Căm thù, vùng lên: Mày trói ngay chồng bà đi, bà cho mày xem!
*Mở bài: Giới thiệu về mình và nội dung câu chuyện mình kể.
*Thân bài: Kể lại nội dung câu chuyện.
+ Tôi van xin cai lệ tha cho chồng tôi, nhưng hắn không nghe. (yếu tố biểu cảm)
+ Hắn đánh tôi và sấn đến trói chồng tôi. (yếu tố miêu tả)
+ Tức giận, tôi liều mạng cự lại bằng lí lẽ và bị cai lệ tát vào mặt. Tôi đã xô hắn ngã (yếu tố miêu tả và biểu cảm)
+ Tiếp đến, người nhà lí trưởng giơ gậy chực đánh đã bị tôi chụp lấy gậy. Tôi và hắn giằng co rồi sau đó áp vào vật nhau. Cuối cùng, tên này bị tôi đánh ngã nhào ra thềm. (yếu tố miêu tả)
*Kết bài: Kết thúc câu chuyện và cảm xúc của bản thân. (yếu tố biểu cảm)
Đóng vai chị Dậu kể lại câu chuyện
+ Xưng hô: Tôi.
+ Chuyển lời thoại trực tiếp thành lời kể gián tiếp.
+ Lựa chọn chi tiết miêu tả, biểu cảm phù hợp.
+ Khi kể kết hợp giọng nói với nét mặt, cử chỉ, động tác,…
Yêu cầu của tiết luyện nói:
+ Nội dung: Kể lại nội dung câu chuyện có sự kết hợp yếu tố miêu tả, biểu cảm.
+ Kĩ thuật: sử dụng đúng ngôi kể, kể rõ ràng, diễn tả tốt thái độ, tình cảm ngữ điệu của nhân vật và lời người kể. Tác phong kể bình tĩnh, đĩnh đạc.
ÔN TẬP: Cần phân biệt được:
- Kể chuyện theo ngôi thứ nhất và kể chuyện theo ngôi thứ ba.
- Tác dụng của mỗi ngôi kể.
- Vì sao cần phải thay đổi ngôi kể.
- Tự rèn luyện tác phong nói ở nhà.
CHUẨN BỊ:“Câu ghép”. (Chuẩn bị bài theo câu hỏi SGK).
- Tìm các cụm chủ - vị trong những câu in đậm.
- Phân tích cấu tạo của những câu có hai hoặc nhiều cụm chủ - vị.
- Trình bày kết quả phân tích.
- Rút ra khái niệm thế nào là câu ghép.
- Chuẩn bị trước phần luyện tập.
10
Xin chân thành cảm ơn!