Bài 10. Đồng chí

Kiểm tra bài cũ
?Qua đoạn trích "Lục Vân Tiên gặp nạn" em có nhận xét gì về nghệ thuật khắc họa nhân vật ông Ngư v� nhân vật Trịnh Hâm ? Qua nhân vật ông Ngư, Nguyễn Đình Chiểu muốn gửi gắm tư tưởng, ước mơ gì? .

Ti?t 46: Van b?n: D?NG CH�
Chớnh H?u
I. Giới thiệu chung
1. Tác giả:
- Chính Hữu - sinh năm 1926. Tên khai sinh: Trần Đình Đắc.
- Là nhà thơ quân đội, hầu như chỉ viết về
người lính trong hai cuộc kháng chiến
chống Pháp, Mỹ.
Năm 2000: Chính Hữu được nhà nước trao tặng giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật
- Năm 1945 sau khi tác giả Cùng đồng đội tham gia chiến dịch Việt Bắc(thu đông 1947).

- Bài thơ sáng tác đầu năm 1948. In trong tập thơ "Đầu súng trăng treo"

Ti?t 46: Van b?n: D?NG CH�
Chớnh H?u
Giới thiệu chung
Tỏc gi?:
Ho�n c?nh sỏng tỏc b�i tho

I.Gi?i thi?u chung
II. Đọc hiểu văn bản
Đọc và tìm chú thích
Yêu cầu đọc: Giọng đọc chậm, sâu lắng, ngẫm nghĩ, câu cuối ngân
nga, thể hiện tình cảm chân thành, nhấn mạnh ở những từ ngữ biểu cảm.
+ 7 câu đầu: Cơ sở hình thành tình đồng chí.
+ 10 câu tiếp: Những biểu hiện và sức mạnh của tình đồng chí.
+ 3 câu cuối: Vẻ đẹp tâm hồn người lính.
4. Đề tài:
2. Thể thơ:
3. Bố cục:
Thơ tự do.
Ba phần.
Tình đồng chí, đồng đội của những người lính trong những
năm đầu cuộc kháng chiến chống Pháp gian khổ.
5. Phân tích:
a. 7 câu thơ đầu: Cơ sở hình thành tình đồng chí

Ti?t 46: Van b?n: D?NG CH�
Chớnh H?u

I.Gi?i thi?u chung
II. Đọc hiểu văn bản
5. Phân tích:
a. 7 câu thơ đầu: Cơ sở hình thành tình đồng chí

Ti?t 46: Van b?n: D?NG CH�
Chớnh H?u
Quê hương anh nước mặn, đồng chua
Làng tôi nghèo đất cày lên sỏi đá
Thành ngữ

? Hoàn cảnh xuất thân của những người lính được giới thiệu qua những hình ảnh thơ nào? Nhận xét về nghệ thuật mà tác giả sử dụng.

I.Gi?i thi?u chung
II. Đọc hiểu văn bản
5. Phân tích:
7 câu thơ đầu: Cơ sở hình thành tình đồng chí

Ti?t 46: Van b?n: D?NG CH�
Chớnh H?u
? Vậy em hiểu thế nào là " nước mặn đồng chua", " đất cày lên sỏi đá".
Vùng trung du Bắc bộ
Vùng đồng bằng ven biển chua mặn ( Thái Bình, Hà Nam)
? Từ đó em thấy họ xuất thân từ đâu?
Quê hương anh nước mặn đồng chua
Là ng tôi nghèo đất cày lên sỏi đá

I.Gi?i thi?u chung
II. Đọc hiểu văn bản
5. Phân tích:
7 câu thơ đầu: Cơ sở hình thành tình đồng chí

Ti?t 46: Van b?n: D?NG CH�
Chớnh H?u
Quê hương anh nước mặn, đồng chua
Làng tôi nghèo đất cày lên sỏi đá
Thành ngữ
Xuất thân từ nông thôn,
từ những cảnh ngộ nghèo khó ở mọi miền đất nước.
Xa lạ - chẳng hẹn - quen nhau
Súng bên súng, đầu sát bên đầu
Đêm rét chung chăn ..tri kỉ
?Động cơ nào khiến họ chẳng hẹn mà quen nhau.
? Em hãy nhận xét về nghệ thuật mà tác giả sử dụng.
Hình ảnh thơ hàm súc, cụ thể, gợi cảm.
? Qua đó em hiểu được ý nghĩa của hình tượng ấy như thế nào?.
Chung nhiệm vụ, mục đích, lí tưởng -> luôn sát cánh bên nhau -> bạn tri kỉ

I.Gi?i thi?u chung
II. Đọc hiểu văn bản
5. Phân tích:
7 câu thơ đầu: Cơ sở hình thành tình đồng chí

Ti?t 46: Van b?n: D?NG CH�
Chớnh H?u
Quê hương anh nước mặn, đồng chua
Làng tôi nghèo đất cày lên sỏi đá
Thành ngữ
Xuất thân từ nông thôn,
từ những cảnh ngộ nghèo khó ở mọi miền đất nước.
Xa lạ - chẳng hẹn - quen nhau
Súng bên súng, đầu sát bên đầu
Đêm rét chung chăn ..tri kỉ
Hình ảnh thơ cụ thể, gợi cảm, hàm súc
Chung nhiệm vụ, mục đích, lí tưởng -> luôn sát cánh bên nhau -> bạn tri kỉ
Đồng chí!.

I.Gi?i thi?u chung
II. Đọc hiểu văn bản
5. Phân tích:
7 câu thơ đầu: Cơ sở hình thành tình đồng chí

Ti?t 46: Van b?n: D?NG CH�
Chớnh H?u
Câu hỏi thảo luận
? Em thấy câu thơ thứ 7 có gì đặc biệt? Hãy nêu cảm nhận của em bằng một đoạn văn nói từ 3 đến 5 câu
Câu thơ thứ 7 được hạ xuống thật đặc biệt với hai tiếng "Đồng chí" và dấu chấm cảm (!). Câu thơ ngắn cùng với hình thức cảm thán tạo ra nút nhấn, nó vang lên như một sự phát hiện, một lời khẳng định, vừa như một bản lề khép lại đoạn một để mở ra đoạn hai. Có thể nói đây là câu thơ quan trọng bậc nhất của bài thơ, nó thể hiện chủ đề, linh hồn của bài thơ. Nó vang lên rất đỗi giản dị mà thiêng liêng cảm động, nó khẳng định và ca ngợi một tình cảm cách mạng mới bắt đầu từ những tình cảm truyền thống.


I.Gi?i thi?u chung
II. Đọc hiểu văn bản
5. Phân tích:
7 câu thơ đầu: Cơ sở hình thành tình đồng chí

Ti?t 46: Van b?n: D?NG CH�
Chớnh H?u
Quê hương anh nước mặn, đồng chua
Làng tôi nghèo đất cày lên sỏi đá
Thành ngữ
Xuất thân từ nông thôn,
từ những cảnh ngộ nghèo khó ở mọi miền đất nước.
Xa lạ - chẳng hẹn - quen nhau
Súng bên súng, đầu sát bên đầu
Đêm rét chung chăn ..tri kỉ
Hình ảnh thơ hàm súc, cụ thể, gợi cảm.
Chung nhiệm vụ, mục đích, lí tưởng -> luôn sát cánh bên nhau -> bạn tri kỉ
Đồng chí!.
Tạo ra nút nhấn, nó vang lên như một sự phát hiện, một lời khẳng định, vừa có thể coi như một bản lề khép lại đoạn một để mở ra đoạn hai.
? Đi hết đoạn thơ ta cảm nhận được tình cảm cội nguồn nào của tình đồng chí.

I.Gi?i thi?u chung
II. Đọc hiểu văn bản
5. Phân tích:
7 câu thơ đầu: Cơ sở hình thành tình đồng chí

Ti?t 46: Van b?n: D?NG CH�
Chớnh H?u
Quê hương anh nước mặn, đồng chua
Làng tôi nghèo đất cày lên sỏi đá
Thành ngữ
Xuất thân từ nông thôn,
từ những cảnh ngộ nghèo khó ở mọi miền đất nước.
Xa lạ - chẳng hẹn - quen nhau
Súng bên súng, đầu sát bên đầu
Đêm rét chung chăn ..tri kỉ
Hình ảnh thơ cụ thể, gợi cảm, hàm súc
Chung nhiệm vụ, mục đích, lí tưởng -> luôn sát cánh bên nhau -> bạn tri kỉ
Đồng chí!.
Tạo ra nút nhấn, nó vang lên như một sự phát hiện, một lời khẳng định, vừa như một bản lề khép lại đoạn một để mở ra đoạn hai
Giai cấp cần lao
=> Tình cảm gắn bó, tự nguyện
=> Tình đồng chí
Hình ảnh thơ cụ thể, gợi cảm, hàm súc
Xa lạ - chẳng hẹn - quen nhau
Súng bên súng, đầu sát bên đầu
Đêm rét chung chăn ..tri kỉ
Hình ảnh thơ cụ thể, gợi cảm, hàm súc
Xa lạ - chẳng hẹn - quen nhau
Súng bên súng, đầu sát bên đầu
Đêm rét chung chăn ..tri kỉ
5. Phân tích:
7 câu thơ đầu: Cơ sở hình thành tình đồng chí
b. 10 câu thơ tiếp:

Ti?t 46: Van b?n: D?NG CH�
Chớnh H?u
? Lúc này những đồng chí của tác giả là ai. Họ hiểu gì về hoàn cảnh của nhau.
Ruộng nương..anh .
. không mặc kệ.
Giếng nước, gốc đa.

Những biểu hiện và sức mạnh của tình đồng chí
5. Phân tích:
7 câu thơ đầu: Cơ sở hình thành tình đồng chí
b. 10 câu thơ tiếp:

Ti?t 46: Van b?n: D?NG CH�
Chớnh H?u
? Em có nhận xét gì về nghệ thuật mà tác giả sử dụng trong những câu thơ trên.
Ruộng nương..anh .
. không mặc kệ.
Giếng nước, gốc đa.

Những biểu hiện và sức mạnh của tình đồng chí
Đảo ngữ, hình ảnh quen thuộc, khẩu ngữ
5. Phân tích:
7 câu thơ đầu: Cơ sở hình thành tình đồng chí
b. 10 câu thơ tiếp:

Ti?t 46: Van b?n: D?NG CH�
Chớnh H?u
Câu hỏi thảo luận
Ruộng nương..anh .
. không mặc kệ.
Giếng nước, gốc đa.

Những biểu hiện và sức mạnh của tình đồng chí
Đảo ngữ, khẩu ngữ, hình ảnh quen thuộc.
?. Có ý kiến cho rằng: Từ "mặc kệ" trong câu thơ "Gian nhà không mặc kệ gió lung lay" chứng tỏ người lính rất vô tâm, vô tình, vô trách nhiệm với gia đình, quê hương. ý kiến của em như thế nào? Hãy trình bày bằng một đoạn văn nói từ 3 đến 5 câu.
5. Phân tích:
7 câu thơ đầu: Cơ sở hình thành tình đồng chí
b. 10 câu thơ tiếp:

Ti?t 46: Van b?n: D?NG CH�
Chớnh H?u
Câu hỏi thảo luận
Những biểu hiện và sức mạnh của tình đồng chí
?. Có ý kiến cho rằng: Từ "mặc kệ" trong câu thơ "Gian nhà không mặc kệ gió lung lay" chứng tỏ người lính rất vô tâm, vô tình, vô trách nhiệm với gia đình, quê hương. ý kiến của em như thế nào? Hãy trình bày bằng một đoạn văn nói từ 3 đến 5 câu.
Từ mặc kệ với nghĩa là bỏ tất, để lại, không quan tâm. Nêu hiểu hòan toàn theo nghĩa ấy cũng có cơ sở. Nhưng nếu ngẫm nghĩ sâu thêm sẽ thấy không phải như vậy. Chàng trai cầy vốn gắn bó máu thịt với mảnh ruộng, nhà tranh từ bao đời, ít ra khỏi lũy tre làng. Thế mà nay, dứt áo ra đi đến với những phương trời xa lạ, vào khói lửa, súng đạn, cận kề với cái chết hẳn phải xuất phát từ những tình cảm lớn lao. Đó là đi đánh giăc. Mặc khác từ mặc kệ có phần gợi ra chất vui, tếu táo, hóm hỉnh, lạc quan . Từ đó ta có thể hiểu, người lính không hề vô tâm, vô trách nhiệm với gia đình, quê hương.
5. Phân tích:
7 câu thơ đầu: Cơ sở hình thành tình đồng chí
b. 10 câu thơ tiếp:

Ti?t 46: Van b?n: D?NG CH�
Chớnh H?u
? Từ những câu thơ trên, gợi cho em thấy biểu hiện gì của tình đồng chí
Ruộng nương..anh .
. không mặc kệ.
Giếng nước, gốc đa.

Những biểu hiện và sức mạnh của tình đồng chí
Đảo ngữ, khẩu ngữ, hình ảnh quen thuộc.
Sự chia sẻ, cảm thông nỗi lòng của nhau: Nỗi nhớ nhà, gia đình, người thân, quê hương.
5. Phân tích:
7 câu thơ đầu: Cơ sở hình thành tình đồng chí
b. 10 câu thơ tiếp:

Ti?t 46: Van b?n: D?NG CH�
Chớnh H?u
? Những câu thơ tiếp theo vẫn nói về tình đồng chí một cách cụ thể. Vậy hình ảnh nào làm em xúc động?
Ruộng nương..anh .
. không mặc kệ.
Giếng nước, gốc đa.

Những biểu hiện và sức mạnh của tình đồng chí
Đảo ngữ, khẩu ngữ hình ảnh quen thuộc.
Sự chia sẻ cảm thông nỗi lòng của nhau: Nỗi nhớ nhà, gia đình, người thân, quê hương
5. Phân tích:
7 câu thơ đầu: Cơ sở hình thành tình đồng chí
b. 10 câu thơ tiếp:

Ti?t 46: Van b?n: D?NG CH�
Chớnh H?u
? Em có nhận xét gì về nghệ thuật mà tác giả sử dụng trong những câu thơ trên..
Ruộng nương..anh .
. không mặc kệ.
Giếng nước, gốc đa.

Những biểu hiện và sức mạnh của tình đồng chí
Đảo ngữ, hình ảnh quen thuộc, khẩu ngữ
Sự chia sẻ cảm thông nỗi lòng của nhau: Nỗi nhớ nhà, gia đình, người thân, quê hương
.cơn ớn lạnh /Sốt.
áo . rách. / Quần.vá
Miệng cười./ Chân .
Thương.nắm bàn tay
5. Phân tích:
7 câu thơ đầu: Cơ sở hình thành tình đồng chí
b. 10 câu thơ tiếp:

Ti?t 46: Van b?n: D?NG CH�
Chớnh H?u
? "Thương nhau tay nắm lấy bàn tay" hãy nêu cảm nhận của em về câu thơ đó.
Ruộng nương..anh .
. không mặc kệ.
Giếng nước, gốc đa.

Những biểu hiện và sức mạnh của tình đồng chí
Đảo ngữ, hình ảnh quen thuộc, khẩu ngữ
Sự chia sẻ cảm thâông nỗi lòng của nhau: Nỗi nhớ nhà, gia đình, người thân, quê hương
Cơn ớn lạnh/Sốt.
áo . rách. / Quần.vá
Miệng cười./Chân .
Thương.nắm lấy bàn tay

Hình ảnh đối xứng, cụ thể, chân thực, gợi cảm.
5. Phân tích:
7 câu thơ đầu: Cơ sở hình thành tình đồng chí
b. 10 câu thơ tiếp:

Ti?t 46: Van b?n: D?NG CH�
Chớnh H?u
Ruộng nương..anh .
. không mặc kệ.
Giếng nước, gốc đa.

Những biểu hiện và sức mạnh của tình đồng chí
Đảo ngữ, hình ảnh quen thuộc, khẩu ngữ
Sự chia sẻ cảm thâông nỗi lòng của nhau: Nỗi nhớ nhà, gia đình, người thân, quê hương
Cơn ớn lạnh/Sốt.
áo . rách. / Quần.vá
Miệng cười./Chân .
Thương.nắm bàn tay

Hình ảnh đối lập, cụ thể, chân thực, gợi cảm
Họ chia sẻ những khó khăn, thiếu thốn về vật chất và tinh thần
Không chỉ thể hiện sự cảm thông, chia sẻ ngọt bùi của những người lính. Mà còn như một tín hiệu ngôn ngữ không lời để họ truyền nhau hơi ấm, sức mạnh để quyết chiến, quyết thắng.
?Từ đó gợi cho em những suy nghĩ gì về vẻ đẹp của tình đồng chí.
? “Th­¬ng nhau tay n¾m lÊy bµn tay” h·y nªu c¶m nhËn cña em vÒ c©u th¬ ®ã.
5. Phân tích:
7 câu thơ đầu: Cơ sở hình thành tình đồng chí
b. 10 câu thơ tiếp:
c. 3 câu cuối:

Ti?t 46: Van b?n: D?NG CH�
Chớnh H?u
Những biểu hiện và sức mạnh của tình đồng chí
Vẻ đẹp tâm hồn người lính
? Tình đồng chí còn được thể hiện trong những hoàn cảnh nào.
Đên nay rừng hoang sương muối
Thời gian
Không gian
Khắc nghiệt
? Trong hoàn cảnh ?y, hình ảnh người lính hiện lên với vẻ đẹp nào? Qua đó phản ánh hiện thực như thế nào của người lính trong chiến tranh.
Đứng cạnh bên nhau chờ giặc tới
Tư thế chủ động, phục kích chờ giặc
5. Phân tích:
7 câu thơ đầu: Cơ sở hình thành tình đồng chí
b. 10 câu thơ tiếp:
c. 3 câu cuối:

Ti?t 46: Van b?n: D?NG CH�
Chớnh H?u
Những biểu hiện và sức mạnh của tình đồng chí
Vẻ đẹp tâm hồn người lính
? Hình ảnh "Đầu súng trăng treo" gợi cho em liên tưởng gì?
Đên nay rừng hoang .
Đứng cạnh bên nhau chờ giặc tới
Hiện thực khắc nghiệt của cuộc chiến tranh -> người lính luôn sát cánh đương đầu với kẻ thù.
Đầu súng trăng treo
- Là hình ảnh giàu chất hiện thực, sáng tạo gợi ra nhiều liên tưởng, súng và trăng vừa gần vừa xa, vừa hiện thực vừa mơ mộng, đậm chất chiến đấu và chất trữ tình của tâm hồn thi sĩ, chiến sĩ.
Hai hình ảnh tưởng như mâu thuẫn nhưng lại kết hợp hài hòa bổ sung cho nhau làm đẹp cuộc đời người lính cách mạng. Bởi trăng là nguồn sống thanh bình, là động cơ thôi thúc người lính cầm súng chiến đấu để bảo vệ và giữ gìn.

5. Phân tích:
7 câu thơ đầu: Cơ sở hình thành tình đồng chí
b. 10 câu thơ tiếp:
c. 3 câu cuối:

Ti?t 46: Van b?n: D?NG CH�
Chớnh H?u
Những biểu hiện và sức mạnh của tình đồng chí
Vẻ đẹp tâm hồn người lính
? Qua đó tác giả đã khẳng định cuộc chiến tranh của nhân dân Việt Nam là cuộc chiến tranh chính nghĩa. Em có đồng ý như vậy không?
Đên nay rừng hoang .
Đứng cạnh bên nhau chờ giặc tới
Hiện thực khắc nghiệt của cuộc chiến tranh -> người lính luôn sát cánh đương đầu với kẻ thù.
Đầu súng trăng treo
- Là hình ảnh giàu chất hiện thực, sáng tạo gợi ra nhiều liên tưởng, súng và trăng vừa gần vừa xa, vừa hiện thực vừa mơ mộng, đậm chất chiến đấu và chất trữ tình của tâm hồn thi sĩ, chiến sĩ.
Hai hình ảnh tưởng như mâu thuẫn nhưng lại kết hợp hài hòa bổ sung cho nhau làm đẹp cuộc đời người lính cách mạng. Bởi trăng là nguồn sống thanh bình, là động cơ thôi thúc người lính cầm súng chiến đấu để bảo vệ và giữ gìn.


Ti?t 46: Van b?n: D?NG CH�
Chớnh H?u
Giới thiệu chung
Tác gi?:
Ho�n c?nh sáng tác bài thơ
II. Đọc hiểu văn bản
Đọc và tìm chú thích
2. Thể thơ
3. Bố cục
4. Đề tài
5. Phân tích:
a. 7 câu thơ đầu: Cơ sở hình thành tình đồng chí
b. 10 câu thơ tiếp: Những biểu hiện và sức mạnh của tình đồng chí
c. 3 câu cuối: Vẻ đẹp tâm hồn người lính
III. Tổng kết

? Em hãy khái quát lại những giá trị nghệ thuật và tư tưởng chủ đạo của bài thơ.

Ti?t 46: Van b?n: D?NG CH�
Chớnh H?u
Giới thiệu chung
II. Đọc hiểu văn bản
Đọc và tìm chú thích
2. Thể thơ
3. Bố cục
4. Đề tài
5. Phân tích:
a. 7 câu thơ đầu: Cơ sở hình thành tình đồng chí
b. 10 câu thơ tiếp: Những biểu hiện và sức mạnh của tình đồng chí
c. 3 câu cuối: Vẻ đẹp tâm hồn người lính
III. Tổng kết
1. Nghệ thuật: Chi tiết chân thực, giản dị, cô đọng. Nhịp thơ uyển chuyển, linh hoạt và biểu cảm.
2. Nội dung tư tưởng: Khẳng định và ca ngợi những cơ sở, biểu hiện và sức mạnh của tình đồng chí. Khẳng định và ca ngợi phẩm chất tốt đẹp của người lính trong kháng chiến chống Pháp.
* Ghi nhớ: sgk Tr.131

Ti?t 46: Van b?n: D?NG CH�
Chớnh H?u

Củng cố - luyện tập
Thảo luận
? Theo em vì sao tác giả lại đặt tên cho bài thơ về tình đồng đội của những người lính là " Đồng chí" ?
Tình đồng chí là tình cảm mới đặc biệt xuất hiện và phổ biến trong những năm cách mạng và kháng chiến giữa những con người cùng chung lí tưởng, cùng chung mục đích chiến đấu vì đất nước. Đồng chí là cánh xưng hô phổ biến của những người trong một đoàn thể cách mạng. Là biểu tượng của tình cảm cách mạng, của con người cách mạng trong thời kì mới. Đây chính là lí do mà nhà thơ đã lấy từ ngữ xưng hô này để đặt tên cho bài thơ.


Ti?t 46: Van b?n: D?NG CH�
Chớnh H?u

Củng cố - luyện tập
? Toàn bài thơ đã cho em hiểu hình ảnh người lính trong khánh chiến chống Pháp như thế nào.
- Xuất thân từ nông dân nghèo.
- Vì đất nước, họ sẵn sàng rời bỏ những gì thân yêu nhất để cầm súng chiến đấu.
- Họ luôn sâu nặng một tình yêu quê, tình gia đình.
Họ vượt lên khó khăn, bệnh tật để yêu đời, bảo vệ tổ quốc. Họ có tâm
hồn lãng mạn, lạc quan

Ti?t 46: Van b?n: D?NG CH�
Chớnh H?u

Hướng dẫn về nhà
Học thuôc bài thơ, tập phân tích bài thơ.
Chọn hình ảnh thơ đặc sắc nhất để phân tích
- Viết một đoạn văn tổng phân hợp để nêu cảm nhận của em về hình ảnh người lính trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp qua bài thơ "Đồng chí"
- Soạn bài theo hướng dẫn SGK " Bài thơ về tiểu đôi xe không kính"


Xin cảm ơn các thày cô giáo
và các em học sinh.
HẸN GẶP LẠI !