Bài 10. Đồng chí

Kiểm Tra bài cũ:
Qua đoạn trích: "Lục Vân Tiên găp nạn" Em thấy Trịnh Hâm là người như thế nào?




Tuần 10-Tiết 46
Văn bản:
Đồng chí
Chính Hữu
I. Đọc tìm hiểu chung:
1.Tác giả tác phẩm:
a. TÁC GIẢ: CHÍNH HỮU
KCCP
KCCM
2000


Em hãy tóm tắt những hiểu biết của em về tác giả Chính Hữu?
1- Tác giả -Tác phẩm:
a. Tác giả:

- Tên thật là
Trần Đình Đắc,
sinh năm 1926
- Ông viết nhiều
về người lính
và hai cuộc
kháng chiến.

b.TÁC PHẨM:
1966

Em biết gì về tác phẩm này?

b. Tác phẩm:
Bài thơ sáng tác năm 1948, sau khi tác giả cùng đồng đội tham gia chiến đấu trong chiến dịch
Việt Bắc 1947.
2.Đọc:

VĂN BẢN
ĐỒNG CHÍ
Quê hương anh nước mặn, đồng chua
Làng tôi nghèo đất cày lên sỏi đá.
Anh với tôi đôi người xa lạ
Tự phương trời chẳng hẹn quen nhau,
Súng bên súng, đầu sát bên đầu,
Đêm rét chung chăn thành đôi tri kỉ.
Đồng chí !
Ruộng nương anh gởi bạn thân cày
Gian nhà không, mặc kệ gió lung lay
Giếng nước gốc đa nhớ người ra lính.
Anh với tôi biết từng cơn ớn lạnh
Sốt run người vừng trán ướt mồ hôi.
Áo anh rách vai
Quần tôi có vài mảnh vá
Miệng cười buốt giá
Chân không giày
Thương nhau tay nắm lấy bàn tay.
Đêm nay rừng hoang sương muối
Đứng cạnh bên nhau chờ giặc tới
Đầu súng trăng treo.
1948
(Chính Hữu, Đầu súng trăng treo,
NXB Văn học, Hà Nội, 1972)

3.Thể thơ:
Tự do.
4. Bố cục: 3 phần:
phần 1: 7 câu thơ đầu.
Cơ sở hình thành tình đồng chí cao đẹp.
phần 2: 10 câu thơ tiếp theo.
Những biểu hiện của tình đồng chí trong chiến đấu gian khổ.
phần 3: 3 câu thơ cuối.
Hình ảnh người lính trong đêm phục kích giặc.


Xác định bố cục của văn bản?
Nêu nội dung tương ứng?

Căn cứ vào số câu, số chữ trong văn bản em hãy cho biết bài thơ được viết theo thể thơ nào?
II. Đọc hiểu văn bản:
1. Cơ sở hình thành tình đồng chí:

Cảm nhận của em về nhan đề bài thơ?
Quê hương anh nước mặn, đồng chua
Làng tôi nghèo đất cày lên sỏi đá.
Anh với tôi đôi người xa lạ
Tự phương trời chẳng hẹn quen nhau,
Súng bên súng, đầu sát bên đầu,
Đêm rét chung chăn thành đôi tri kỉ.
Đồng chí!
CƠ SỞ CỦA TÌNH ĐỒNG CHÍ
Quê hương anh nước mặn, đồng chua
Làng tôi nghèo đất cày lên sỏi đá.
Cùng chung cảnh ngộ xuất thân.
Theo dõi vào bức tranh và cho biết cơ sở của tình đồng chí bắt nguồn từ đâu? những từ ngữ nào cho em biết điều đó?

Theo em những người lính ấy họ xuất thân từ đâu?
Từ những miền quê nghèo khác nhau của tổ quốc.
CƠ SỞ CỦA TÌNH ĐỒNG CHÍ
Cùng chung nhiệm vụ, cảnh ngộ, lí tưởng chiến đấu.

Theo dõi tiếp vào bức tranh và cho biết tình đồng chí đồng đội còn được hình thành trên cơ sở nào?
CƠ SỞ CỦA TÌNH ĐỒNG CHÍ
Anh cùng Tôi
Nước mặn đồng chua - quê nghèo - Đất cày lên sỏi đá

Ra trận quen nhau

Chung lý tưởng
Súng bên súng
Đầu sát bên đầu
Rét chung chăn

Đồng chí
Quan sát sơ đồ hóa cơ sở hình thành nên tình đồng chí, đồng đội
Em thấy dòng thơ thứ bảy có gì đặc biệt? Tác dụng ?
Dòng thơ thứ bảy được rút ngắn lại. Nó tạo nên một nốt nhấn khẳng định tình đồng chí đồng đội.
Em có nhận xét gì về ngôn ngữ mà tác giả sử dụng trong đoạn thơ trên?
Ngôn ngữ bình dị, giàu cảm xúc.
2. Những biểu hiện của tình đồng chí
Ruộng nương anh gửi bạn thân cày
Gian nhà không, mặc kệ gió lung lay
Giếng nước gốc đa nhớ người ra lính.

Anh với tôi biết từng cơn ớn lạnh
Sốt run người vừng trán ướt mồ hôi.

A�o anh rách vai
Quần tôi có vài mảnh vá
Miệng cười buốt giá
Chân không giày

Thương nhau tay nắm lấy bàn tay.
Ruộng nương anh gửi bạn thân cày
Gian nhà không, mặc kệ gió lung lay
Giếng nước gốc đa nhớ người ra lính.
- C�m th�ng s�u s�c víi t�m t� n�i l�ng cđa nhau.
Theo dõi và cho biết những người lính có sự hiểu biết gì về hoàn cảnh của nhau?

Qua những câu thơ ấy em hiểu gì về biểu hiện của tình đồng chí?
Đó là sự thương cảm và đồng cảm.
2.Những biểu hiện của tình đồng chí
Anh với tôi biết từng cơn ớn lạnh
Sốt run người vừng trán ướt mồ hôi.

A�o anh rách vai
Quần tôi có vài mảnh vá
Miệng cười buốt giá
Chân không giày

Thương nhau tay nắm lấy bàn tay.

Ngoài ra tình đồng chí còn được biểu hiện ra sao?
Sự chia sẻ mọi gian lao thiếu thốn, khó khăn vất vả.
Em có suy nghĩ gì về những khó khăn vất vả mà người lính phải trải qua?
2.Những biểu hiện của tình đồng chí
Ruộng nương anh gửi bạn thân cày
Gian nhà không, mặc kệ gió lung lay
Giếng nước gốc đa nhớ người ra lính.

Anh với tôi biết từng cơn ớn lạnh
Sốt run người vừng trán ướt mồ hôi.

A�o anh rách vai
Quần tôi có vài mảnh vá
Miệng cười buốt giá
Chân không giày
Thương nhau tay nắm lấy bàn tay.
Chia sẻ nỗi nhớ nhà
Chia sẻ bệnh tật
Chia sẻ những khó khăn, gian khổ ngày đầu kháng chiến
Chia sẻ sức mạnh của tình đồng chí

Hình ảnh: " Thương nhau tay nắm lấy bàn tay" có ý nghĩa gì?
Em có nhận xét gì về nghệ thuật mà tác giả
sử dụng trongđoạn thơ trên? Tác dụng ?
Xây dựng những cặp thơ đối xứng từng cặp, ngôn ngữ thơ bình dị, giàu cảm xúc.
Chính sức mạnh tinh thần đã giúp cho người lính vượt
qua mọi khó khăn gian khổ để hoàn thành nhiệm vụ,
quyết tâm chiến đấu.
Đêm nay rừng hoang sương muối
Đứng cạnh bên nhau chờ giặc tới
Đầu súng trăng treo.
3. Hình ảnh người lính trong đêm phục kích giặc:
? Thảo luận:
Em hiểu như thế nào về hình ảnh “đầu súng trăng treo” ?
Gợi ý:
- Người lính chờ giặc trong sương đêm giá lạnh
Núi rừng hoang vu có vầng trăng bầu bạn gợi cho
gì ?
- Súng gợi cho em liên tưởng điều gì ? Và vầng trăng ?
Hình ảnh thơ có sự kết hợp giữa các yếu tố nào ?
- Hình ảnh này biểu tượng cho điều gì ?
Hình ảnh đầu súng trăng treo:
+ Hình ảnh vừa mang tính biểu tượng, gợi ra những liên tưởng sâu sắc, phong phú.
+ Súng và trăng vừa gần vừa xa, vừa hiện thực vừa lãng mạn, chất chiến đấu và chất trữ tình, vừa chiến sĩ vừa thi sĩ.
+ Hình ảnh mang tính biểu tượng cho vẻ đẹp thơ ca về người người lính cách mạng .
Đó là bức tranh đẹp của tình đồng chí.
Đây là hình ảnh vừa thực vừa lãng mạn.
Nhà thơ nói về hình ảnh đầu súng trăng treo
"Trong chiến dịch nhiều đêm có trăng. Đi phục kích giặc trong đêm trước mắt tôi chỉ có ba nhân vật: khẩu súng, vầng trăng và người bạn chiến đấu. Ba nhân vật quyện với nhau tạo ra hình ảnh đầu súng trăng treo. Lúc đầu tôi viết là "đầu súng, mảnh trăng treo" sau đó bớt đi một chữ. Đầu súng trăng treo, ngoài hình ảnh bốn chữ này còn có nhịp điệu như nhịp lắc của một cái gì lơ lửng chông chênh, trong sự bát ngát. Nó nói lên một cái gì lơ lửng ở rất xa chứ không phải là buộc chặt, suốt đêm vầng trăng ở bầu trời cao xuống thấp dần và có lúc như treo lơ lửng trên đầu mũi súng. Những đêm phục kích chờ giặc, vầng trăng đối với chúng tôi như một người bạn; rừng hoang sương muối là một khung cảnh thật. Rừng mùa đông ở Việt Bắc rất lạnh, nhất là vào những đêm có sương muối."
III. T?ng k?t ghi nhớ:
Nghệ thuât:
- Ngôn ngữ giản dị, giàu sức biểu cảm.
- Sử dụng bút pháp tả thực kết hợp với lãng mạn.
2. Nội dung:
Bài thơ ngợi ca tình cảm đồng chí cao đẹp giữa những người chiến sĩ trong thời kì đầu kháng chiến chông Pháp.



Nêu những đặc sắc về nghệ thuật của văn bản?

Thông qua văn bản tác giả muốn gửi gắm nội dung ý nghĩa gì?
3.Ghi nhớ: SGK
IV. Luyện Tập:
Câu 1. “Đồng chí” có nghĩa là:
Những người cùng đơn vị
B. Những người cùng quê hương bản xứ.
C. Những người cùng chí hướng, lí tưởng
D. Họ là những người cùng chung nhiệm vụ.
Câu 2. Từ “Đồng chí” ở dòng thơ thứ bảy tách ra thành câu riêng điều này có ý nghĩa gì ?
Muốn gợi cho người đọc lưu ý về nhan đề bài thơ
B. Như một nốt nhấn đặc biệt phát hiện, khẳng định, kết tinh tình cảm thiêng liêng, cao quý, vừa như bản lề đóng lại và mở ra mạch cảm xúc mới cho bài thơ.
C. Tạo ý chuyển tiếp cho bài thơ.
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ:

1/Học thuộc lòng bài thơ đồng chí
2/Nắm được tình cảm đồng chí của những người lính Cụ Hồ trong thời kì KCCP.
3/Tìm hiểu Bài thơ về tiểu đội xe không kính. So sánh hình ảnh người lính qua hai bài thơ trên.