Bài 10. Đồng chí

Giáo viên lên lớp: Hồ Thị Thúy Kiều
CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ GIÁO VỀ DỰ GIỜ THĂM LỚP
Hoàng Phủ Ngọc Tường (Ai đã đặt tên cho dòng sông, Nhà tôi ở phố Đạm Tiên…)
Chế Lan Viên ( Tiếng hát con tàu…)
Kiểm tra bài cũ
Kể tên một số nhà văn, nhà thơ Quảng Trị mà em biết? Nêu một tác phẩm mà em yêu thích của một trong các tác giả ấy?
I. Tìm hiểu chung
1. Tác giả
Dựa vào phần chú thích trong SGK (129), hãy trình bày những hiểu biết của em về tác giả Chính Hữu?
Chính Hữu (1926 – 2007)
Tên khai sinh: Trần Đình Đắc. Năm sinh (1926 -2007). Quê quán: Can Lộc – Hà Tĩnh.
Ông gia nhập trung đoàn thủ đô và hoạt động trong quân đội suốt hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ.
Ông làm thơ từ năm 1947. Thơ ông chủ yếu viết về người lính và chiến tranh.
→ Người chiến sĩ và nhà thơ chuyên viết về người lính.
- Năm 2000, Chính Hữu được nhà nước trao tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật.
Tiết 41 Đọc văn ĐỒNG CHÍ
Chính Hữu
Tiết 41 Đọc văn ĐỒNG CHÍ
I. Tìm hiểu chung
1. Tác giả
2. Tác phẩm
a. Tác phẩm chính
Chính Hữu làm thơ không nhiều nên ông chỉ có một tập thơ, em hãy cho biết tên tập thơ đó là gì?
- Tập thơ: Đầu súng trăng treo (1966).
b. Bài thơ “Đồng chí”
Theo em bài thơ “Đồng chí” của Chính Hữu được viết theo thể thơ gì?
* Thể loại: Thơ tự do.
* Hoàn cảnh sáng tác: Sau khi cùng đồng đội tham gia chiến đấu trong chiến dịch Viết Bắc thì đầu năm 1948 Chính Hữu đã viết bài thơ Đồng chí tại nơi ông nằm để điều trị bệnh.
3. Đọc – chú thích
a. Đọc
b. Chú thích
Đồng chí: Là những người có chung chí hướng, lý tưởng.
Tri kỷ: Biết mình (hiểu được bạn như mình).
Hãy cho biết bài thơ “Đồng chí” được sáng tác trong hoàn cảnh nào?
Tiết 46 Đọc văn ĐỒNG CHÍ
I. Tìm hiểu chung
1. Tác giả
2. Tác phẩm
3. Đọc – chú thích
4. Bố cục bài thơ
Bài thơ gồm có 3 phần:
Bài thơ “Đồng chí” được chia ra làm mấy phần? Nội dung chính của từng phần?
Phần 1: Bảy câu thơ đầu.
→ Cơ sở để hình thành tình đồng chí.
Phần 2: Mười câu thơ tiếp.
→ Biểu hiện sức mạnh của tình đồng chí, đồng đội.
Phần 3: Ba câu thơ còn lại.
→ Biểu tượng của tình đồng chí.
Tiết 41 Đọc văn ĐỒNG CHÍ
I. Tìm hiểu chung
II. Phân tích
1. Cơ sở hình thành tình đồng chí
“Quê hương anh nước mặn đồng chua
Làng tôi nghèo đất cày lên sỏi đá
Anh với tôi đôi người xa lạ
Từ phương trời chẳng hẹn quen nhau”
Mở đầu bài thơ tác giả giới thiệu về quê hương của các anh bộ đội như thế nào?
Thành ngữ:
+ Nước mặn đồng chua
+ Đất cày lên sỏi đá
Qua cách tác giả giới thiệu về quê hương như trên, em có cảm nhận gì về hoàn cảnh xuất thân của các anh bộ đội?
→ Họ đều xuất thân từ những vùng quê khác nhau nhưng cùng chung cái nghèo và cùng là giai cấp nông dân.
Qua những phân tích trên, em hãy cho biết
cơ sở đầu tiên để hình thành tình đồng chí là gì?
=> Bắt nguồn từ sự tương đồng về hoàn cảnh.
→ Gợi cái nghèo từ trong từng làn nước, lòng đất.
Hình ảnh: người xa lạ, từ phương trời.
→ Các anh từ mọi vùng miền khác nhau về đây để tập hợp và trở thành đồng chí.
I. Tìm hiểu chung
II. Phân tích
1. Cơ sở hình thành tình đồng chí.
“Súng bên súng đầu sát bên đầu
Đêm rét chung chăn thành đôi tri kỷ”
Em có nhận xét gì về biện pháp nghệ thuật được tác giả sử dụng ở hai câu thơ bên?
- Hình ảnh sóng đôi: Súng – đầu.
+ Súng: Biểu tượng cho nhiệm vị chiến đấu
+ Đầu: Lý tưởng và suy nghĩ.
- Nhịp thơ: 3/4
- Điệp từ: Súng, đầu, bên.
→ Tạo nên âm điệu khỏe khoắn, chắc, nhấn mạnh sự gắn kết. Cùng chung lý tưởng, cùng chung nhiệm vụ sát cánh bên nhau trong hoàn cảnh chiến đấu. Cùng chia sẻ khó khăn thiếu thốn và thành bạn tri kỷ, gắn bó bền chặt.
Vậy theo em cơ sở thứ hai của tình đồng chí là gì?
=> Cùng chung nhiệm vụ, sát cánh bên nhau trong chiến đấu.
Tiết 41 Đọc văn ĐỒNG CHÍ
I. Tìm hiểu chung
II. Phân tích
1. Cơ sở hình thành tình đồng chí
“Đồng chí !”
Em hãy cho biết dòng thứ bảy
của bài thơ có gì đặc biệt?
- Một từ với hai tiếng và dấu chấm than.
→ Nốt nhấn bản lề, thể hiện được tình đồng chí bền chặt, sâu kín, thiêng liêng.
Qua việc phân tích khổ thơ đầu, em hãy cho biết cơ sở để hình thành tình đồng chí là gì?
Tiểu kết 1: Những người lính có chung giai cấp lý tưởng và chung nhiệm vụ chiến đấu.
Tiết 41 Đọc văn ĐỒNG CHÍ
Tiết 41 Đọc văn ĐỒNG CHÍ
I. Tìm hiểu chung
II. Phân tích
1. Cơ sở hình thành tình đồng chí
2. Những biểu hiện của tình đồng chí trong chiến đấu gian khổ
“Ruộng nương anh gửi bạn thân cày
Gian nhà không mặc kệ gió lung lay
Giếng nước gốc đa nhớ người ra lính”.
Em có nhận xét gì về những hình ảnh mà tác giả sử dụng trong 3 câu thơ bên?
- Hình ảnh: Ruộng nương, gian nhà, giếng nước, gốc đa.
→ Hình ảnh thân quen, gắn bó thân thiết với người nông dân.
Từ “mặc kệ”, “nhớ” gợi cho em suy nghĩ gì về tâm tư, nỗi lòng của người lính?
- Mặc kệ: Cách nói hóm hỉnh, lạc quan (sự dứt khoát, hi sinh tình cảm riêng tư để đi theo tiếng gọi của Tổ Quốc).
- Nhớ: Những người thân ở hậu phương luôn nhớ về các anh. Cách nói hoán dụ, nhân hoá.
Từ phân tích trên em hãy cho biết tình đồng chí trong chiến đấu gian khổ được biểu hiện như thế nào?
=> Chung một nỗi niềm nhớ về quê hương.

Tiết 41 Đọc văn ĐỒNG CHÍ
II. Phân tích
1. Cơ sở hình thành tình đồng chí
2. Những biểu hiện của tình đồng chí trong chiến đấu gian khổ
“Anh với tôi biết từng cơn ớn lạnh
Sốt run người vầng trán toát mồ hôi
Áo anh rách vai
Quần tôi có vài mảnh vá”
Em có nhận xét gì về cấu trúc,
hình ảnh thơ của những
câu thơ bên?
- Câu thơ sóng đôi, đối xứng trong từng cặp.
- Hình ảnh tả thực: Cơn ớn lạnh, sốt run người, áo rách vai, quần vá.
→ Cuộc sống luôn đối mặt với bệnh tật, khó khăn, thiếu thốn.
“Miệng cười buốt giá
Chân không giày
Thương nhau tay nắm láy bàn tay”
Em có cảm nhận gì về tinh thần chiến đấu của các anh trong khi họ phải thường xuyên đối diện với bệnh tật, khó khăn và thiếu thốn như vậy?
- Tinh thần lạc quan, yêu đời. Diễn tả trực tiếp tình cảm yêu thương, chia sẻ, động viên và đùm bọc nhau.
Vậy, ngoài biểu hiện là chung một nỗi niềm nhớ về quê hương
thì tình cảm đồng chí còn được biểu hiện ở điểm nào?
Tiểu kết 2: - Chia sẻ những khó khăn, thiếu thốn, bệnh tật.
- Sự động viên, sưởi ấm của tình đồng chí như được tiếp thêm sức mạnh vượt qua gian khổ.
Tiết 41 Đọc văn ĐỒNG CHÍ
II. Phân tích
1. Cơ sở hình thành tình đồng chí
2. Những biểu hiện của tình đồng chí trong chiến đấu gian khổ
3. Biểu tượng của tình đồng chí
“Đêm nay rừng hoang sương muối
Đứng cạnh bên nhau chờ giặc tới
Đầu súng trăng treo”
Những câu thơ bên gợi cho em suy nghĩ gì về người lính và cuộc chiến đấu?
→ Chiến trường gian khổ, khắc nghiệt.
→ Tư thế hiên ngang, sẵn sàng chiến đấu
Gần
Xa
Chiến đấu
Bình yên
Hiện thực
Lãng mạn
Chiến sĩ
Thi sĩ
Tiểu kết 3: Biểu tượng đẹp của tình đồng chí.
Tiết 41 Đọc văn ĐỒNG CHÍ
III. Tổng kết
I. Tìm hiểu chung
II. Phân tích
Em hãy khái quát lại những giá trị về mặt nghệ thuật và nội dung trong bài thơ “Đồng chí” của Chính Hữu?
1. Nghệ thuật
Từ ngữ, hình ảnh chân thực.
Hình ảnh biểu trưng.
Nghệ thuật nhân hóa, ẩn dụ, sử dụng thành ngữ.
Câu thơ sóng đôi…
2. Nội dung
Bài thơ ca ngợi tình đồng chí, đồng đội keo sơn, gắn bó, ấm áp của các anh bộ đội Cụ Hồ trong những năm đầu của cuộc kháng chiến chống Pháp.
BÀI TẬP CỦNG CỐ
Hãy khoanh tròn các đáp án đúng sau đây:
Câu 1: Bài thơ “Đồng chí” viết về đề tài gì?
A. Tình đồng đội B. Tình quân dân
C. Tình anh em D. Tình bạn bè
Câu 2: Bài thơ “Đồng chí” được viết theo thể thơ nào?
Thể thơ lục bát B. Thể thơ tự do
C. Thể thơ tứ tuyệt D. Thể thơ song thất lục bát
Câu 3: Hình ảnh người lính được tác giả khắc họa qua những phương diện nào?
Hoàn cảnh xuất thân
Điều kiện sống thiếu thốn, gian lao, vất vả.
Tình cảm đồng đội thắm thiết, sâu sắc.
Cả A, B, C đều đúng.
Hướng dẫn tự học và chuẩn bị bài
Học thuộc bài thơ “Đồng chí”. Nắm được cơ sở, biểu hiện, biểu tượng của tình đồng chí.
Sưu tầm một số bài thơ viết về người lính.
Soạn bài: Tổng kết từ vựng