Bài 10. Đồng chí

ĐỒNG CHÍ
(Chính Hữu)
ĐỒNG CHÍ
(Chính Hữu)
1) Tác giả- tác phẩm:
a) Tác giả: Chính Hữu (1926-2007)
- Là thi sĩ đồng thời cũng là chiến sĩ.
- Thơ ông hầu như chỉ viết về người lính và chiến tranh.


ĐỒNG CHÍ
(Chính Hữu)
b) Tác phẩm:
- Bài thơ được sáng tác vào đầu năm 1948, sau khi tác giả cùng đồng đội tham gia chiến dịch Việt Bắc
- Là một trong những tác phẩm tiêu biểu viết về người lính cách mạng của văn học thời kì kháng chiến chống Pháp.
2) Đọc – hiểu văn bản
- Thể thơ tự do.
- Bố cục: 3 phần
+ 7 câu thơ đầu: cơ sở để hình thành tình đồng chí.
+ 3 câu thơ cuối: hình tượng người chiến sĩ cách mạng
+ 10 câu tiếp: những biểu hiện của tình đồng chí
3) Phân tích
“Quê hương anh nước mặn, đồng chua
Làng tôi nghèo đất cày lên sỏi đá.
Anh với tôi đôi người xa lạ
Tự phương trời chẳng hẹn quen nhau,
Súng bên súng, đầu sát bên đầu,
Đêm rét chung chăn thành đôi tri kỉ
Đồng chí!”
a) Cơ sở hình thành tình đồng chí
Quê hương anh nước mặn, đồng chua
Làng tôi nghèo, đất cày lên sỏi đá
Họ đều xuất thân tư tầng lớp nông dân nghèo khó
Em hiểu như thế nào về thành ngữ “nước mặn đồng chua”?
3.a) Cơ sở hình thành tình đồng chí.
- Quê anh: nước mặn đồng chua
Làng tôi: đất cày lên sỏi đá
 Sử dụng thành ngữ
Câu thơ chỉ có một từ (hai tiếng) đột ngột tách riêng một dòng như khép lại tình ý của sáu câu thơ đầu, tạo nên một âm vang như tiếng gọi thiêng liêng của đồng đội.
- Súng bên súng, đầu sát bên đầu
Đêm rét chung chăn thành đôi tri kỉ
Đồng chí!

Em có suy nghĩ gì về dòng thơ thứ bảy: “Đồng chí!”?
 Khi cùng nhiệm vụ, cùng lí tưởng, cùng sẻ chia những gian lao thiếu thốn; họ sẽ trở thành đồng chí của nhau.
Ruộng nương anh gửi bạn thân cày 
Gian nhà không mặc kệ gió lung lay 
Giếng nước gốc đa nhớ người ra lính. 
Anh với tôi biết từng cơn ớn lạnh, 
Sốt run người, vừng trán ướt mồ hôi. 
Áo anh rách vai 
Quần tôi có vài mảnh vá 
Miệng cười buốt giá 
Chân không giày 
Thương nhau tay nắm lấy bàn tay! 
3.b) Những biểu hiện của tình đồng chí.
Em hiểu “mặc kệ” nghĩa là thế nào?

- Ruộng nương anh gửi…..
Gian nhà không mặc kệ …..
Giếng nước gốc đa nhớ …….

3.b) những biểu hiện của tình đồng chí.
Ruộng nương, nhà cửa là những tài sản quý giá của người nông dân. Thế nhưng, khi nghe tiếng gọi thiêng liêng của Tổ Quốc, họ sẵn sàng “gửi bạn thân”, “mặc kệ”; và nơi ấy còn có cả bóng dáng mẹ già, vợ trẻ, người yêu, bao nỗi nhớ thương lưu luyến, nhưng họ tạm gác lại phía sau để ra đi vì nghĩa lớn.


 Họ thấu hiểu những tâm tư tình cảm, nỗi lòng của nhau, sẵn sàng gác lại tất cả những gì quý giá nhất, thân thương nhất để ra đi vì nghĩa lớn: cứu nước, cứu nhà.





 Hình ảnh cụ thể, chân thực có sức khái quát.



- Miệng cười……
Thương nhau tay nắm lấy bàn tay

- Anh với tôi biết từng cơn ớn lạnh
Áo anh rách…quần tôi vá
Chân không giày

 Họ cùng sẻ chia những gian lao thiếu thốn trong cuộc đời người lính.
Phân tích hình ảnh “thương nhau tay nắm lấy bàn tay”
Cái nắm tay ấy thay cho bao lời nói, ý nghĩ. Đó là sự cảm thông, sẻ chia, thấu hiểu. Họ đang truyền hơi ấm cho nhau, hơi ấm của tình đồng đội đã tiếp thêm sức mạnh để vượt qua mọi khó khăn gian khổ.
 Tinh thần lạc quan, tình thương đồng đội như tiếp thêm sức mạnh để người chiến sĩ vượt qua mọi khó khăn gian khổ
Đêm nay rừng hoang sương muối 
Đứng cạnh bên nhau chờ giặc tới 
Đầu súng trăng treo.
3.c) Hình tượng người chiến sĩ cách mạng.
Hãy phân tích vẻ đẹp và ý nghĩa của hình ảnh trong 3 câu thơ trên?
Đêm nay rừng hoang sương muối 
Đứng cạnh bên nhau chờ giặc tới 
Đầu súng trăng treo.
3.c) Hình tượng người chiến sĩ cách mạng.
Trong bức tranh, nổi bật lên giữa cảnh rừng đêm giá rét là ba hình ảnh gắn kết với nhau: người lính, khẩu súng và vầng trăng. Giữa cảnh “rừng hoang sương muối”: họ vẫn trong tư thế chủ động tấn công. Tình đồng đội đã tiếp thêm sức mạnh để họ chiến thắng hoàn cảnh.



 Những người lính đang trong tư thế chủ động tiến công, hình ảnh đẹp: vừa hiện thực vừa lãng mạn







 Bức tượng đài sừng sững về người chiến sĩ cách mạng trong những năm đầu của cuộc kháng chiến chống Pháp





Hình ảnh “Đầu súng trăng treo”gợi cho em cảm nghĩ gì?


- Hình ảnh thực: phục kích chờ giặc trong đêm trăng sáng, đêm khuya trăng như xuống thấp treo lơ lửng trên đầu súng.
- Hình ảnh thơ: trăng và người lính cùng đồng hành, cùng chứng kiến, cùng sẻ chia những vất vả gian lao, trở thành đôi bạn tri kỉ. Con người và thiên nhiên lúc này dường như không còn khoảng cách mà nó đã hòa quyện vào nhau thật đẹp, thật lãng mạn. Trăng như nói hộ các anh mục đích cao đẹp của cuộc kháng chiến mà các anh đang thực hiện đó là vì cuộc sống bình yên của mọi người.

4) Tổng kết

- Ngôn ngữ giản dị, cô đọng, hình ảnh chân thực có sức khái quát cao.
 
- Bài thơ thể hiện hình tượng người lính cách mạng, tình đồng chí, đồng đội gắn bó keo sơn.