Bài 10. Đồng chí

Trong số các tác phẩm văn học trung đại đã học em thích nhất tác phẩm( nhân vật) nào? Vì sao ? Nêu đặc sắc về nghệ thuật, nội dung của tác phẩm đó?
KIỂM TRA BÀI CŨ
Tên thật là Trần Đình Đắc(1926- 2007) quê ở huyện Can Lộc, tỉnh Hà Tĩnh.

- Năm 1946, ông gia nhập Trung
đoàn Thủ đô và hoạt động trong quân đội suốt hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ.

Ông bắt đầu làm thơ năm 1947, thơ ông hầu như chỉ viết về người lính và chiến tranh.

- Ông được nhà nước trao tặng giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật năm 2000.
TÁC PHẨM CỦA CHÍNH HỮU
Sáng tác vào đầu năm 1948, in trong tập "Đầu súng trăng treo”
- Thể thơ: Tự do
- Phương thức biểu đạt: Tự sự, miêu tả, biểu cảm

Vận dụng kiến thức môn Lịch sử để làm rõ thời điểm và hoàn cảnh ra đời của bài thơ.
Lược đồ chiến dịch Việt Bắc Thu – Đông 1947.
* Chính Hữu nói về sự ra đời của bài thơ “Đồng chí”
“ …Cuối năm 1947, tôi tham gia chiến dịch chiến dịch Việt Bắc -Thu đông (1947). Chúng tôi phục kích từng chặng đánh…, phải nói là gian khổ.Bản thân tôi phong phanh trên người một bộ áo cánh, đầu không mũ, chân không giày. Đêm ngủ phải rải lá khô để nằm, không chăn, màn….Sau đó tôi ốm, phải nằm lại điều trị; đơn vị cử một đồng chí ở lại săn sóc tôi. Trong khi ốm, nằm tại nhà sàn heo hút, tôi làm bài thơ “ Đồng chí”
…Trong bài thơ, có những chi tiết không phải là của tôi, mà là của bạn, nhưng cơ bản thì là của tôi. Tất cả những hình ảnh gian khổ của đời lính thiếu ăn, thiếu mặc, sốt rét, bệnh tật… bạn và tôi đều cùng trải qua. Trong những hoàn cảnh đó,chúng tôi là một, gắn bó trong tình đồng đội….”
Bố cục của bài thơ
7câu đầu: cơ sở của tình đồng chí
10 câu tiếp: biểu hiện của tình đồng chí
3 câu còn lại: biểu tượng đẹp về người lính
“ Quê hương anh nước mặn đồng chua
Làng tôi nghèo đất cày lên sỏi đá
Anh với tôi đôi người xa lạ
Tự phương trời chẳng hẹn quen nhau”

HĐCĐ– 3’ báo cáo, chia sẻ – dựa vào bốn câu thơ đầu – trả lời câu hỏi
H1. H×nh ¶nh n­íc mÆn ®ång chua, ®Êt cµy lªn sái ®¸ gîi em liªn t­ëng ®Õn nh÷ng vùng miền nµo của nước ta ? Điểm chung của những miền quê đó ?
H2. Em có nhận xét gì về ngôn ngữ và biện pháp nghệ thuật được tác giả sử dụng trong 4 câu thơ đầu ?
H3. Qua lời giới thiệu chúng ta biết gì về hoàn cảnh xuất thân của người lính?
- Nước mặn đồng chua : Miền đồng bằng ven biển quanh năm nhiễm phèn nhiễm mặn.
- Đất cày lên sỏi đá : vùng đồi núi trung du đất bạc màu, khô cằn.
-> Vùng quê nghèo khổ, khó canh tác.

“ Quê hương anh nước mặn đồng chua
Làng tôi nghèo đất cày lên sỏi đá
Anh với tôi đôi người xa lạ
Tự phương trời chẳng hẹn quen nhau”
- Cấu trúc song hành đối xứng ( câu 1- câu 2),
- Sử dụng sáng tạo thành ngữ ( nước mặn đồng chua, đất cày lên sỏi đá)

“ Súng bên súng đầu sát bên đầu
Đêm rét chung chăn thành đôi tri kỉ”

“ Súng bên súng đầu sát bên đầu
Đêm rét chung chăn thành đôi tri kỉ”
HĐCN – 2’ báo cáo, chia sẻ - thực hiện yêu cầu
H1. Chỉ rõ biện pháp nghệ thuật tác giả sử dụng trong hai câu thơ trên?
( Gợi ý: Chú ý những từ ngữ in đậm)
H: Qua đó khẳng định, cơ sở tiếp theo của tình đồng chí là gì?
“ Đồng chí”

Cơ sở của tình đồng chí.
Đồng cảnh
(Chung cảnh ngộ)
Đồng ngũ
(Chung nhiệm vụ, lí tưởng)
Đồng cảm
(Chung khó khăn, thiếu thốn)


Đồng chí

CƠ SỞ HÌNH THÀNH TÌNH ĐỒNG CHÍ
Cùng chung Hoàn cảnh xuất thân
Cùng chung nhiệm vụ, lí tưởng
Cùng chung khó khăn, thiếu thốn
Xa lạ quen nhau tri kỉ Đồng chí: Cơ sở vững chắc, thiêng liêng, cao đẹp
hướng dẫn về nhà
1. Học thuộc lòng bài thơ.
2. Viết một đoạn văn 10 đến 15 dòng cảm nhận cơ sở hình thành tình đồng chí qua bảy câu đầu.
3. Tìm hiểu tiếp nội dung :
- Biểu hiện và sức mạnh tình đồng chí (10 câu tiếp)
- Bức tranh về tình đồng chí (3 câu cuối)
4. Sưu tầm thơ viết về người lính trong kháng chiến chống Pháp.
Tiết 46: Văn bản Đồng chí ( Chính Hữu)
I: Đọc hiểu văn bản.
1: Tác giả.
2: Văn bản.
II: Phân tích văn bản.
1:Cơ sở hình thành tình đồng chí.
2: Biểu hiện của tình đồng chí.
Ruộng nương anh gửi bạn thân cày
Gian nhà không mặc kệ gió lung lay
Giếng nước gốc đa nhớ người ra lính.
Nhân hóa , hoán dụ
=> Quyết tâm hi sinh quyền lợi của bản thân vì lợi ích của tập thể.
Cảm thông sâu xa tâm tư hoàn cảnh của nhau. Chia sẻ nỗi nhớ quê hương.
Xa lạ Cùng chung mục đích Tri kỉ Đồng chí
Tiết 46: Văn bản Đồng chí ( Chính Hữu)
Tiết 46: Văn bản Đồng chí ( Chính Hữu)
I: Đọc hiểu văn bản.
1: Tác giả.
2: Văn bản.
II: Phân tích văn bản.
1:Cơ sở hình thành tình đồng chí.
2: Biểu hiện của tình đồng chí.
Anh với tôi biết từng cơn ớn lạnh
Sốt run người vầng trán ướt mồ hôi
Áo anh rách vai
Quần tôi có vài mảnh vá
Miệng cười buốt giá
Chân không giày
Thương nhau tay nắm lấy bàn tay.
Những câu thơ sóng đôi đối xứng, hình ảnh thơ chân thực gợi cảm.
Cùng phải trải qua khó khăn thiếu thốn.
Truyền hơi ấm cho nhau. Động viên nhau=> Thể hiện tinh thần đoàn kết.
-Cùng phải chịu đựng bệnh tật.
- Xem thường gian khổ, thiếu thốn.=> Lạc quan
Tiết 46: Văn bản Đồng chí ( Chính Hữu)
I: Đọc hiểu văn bản.
1: Tác giả.
2: Văn bản.
II: Phân tích văn bản.
1:Cơ sở hình thành tình đồng chí.
2: Biểu hiện của tình đồng chí.
3: Sức mạnh của tình đồng chí.
Đêm nay rừng hoang sương muối
Đứng cạnh bên nhau chờ giặc tới
Đầu súng trăng treo.
Khí hậu: Tuy nằm trong vùng khí hậu cận nhiệt đới ẩm nhưng vì địa hình cao, lại có nhiều dãy núi hình cánh cung mở ra ở phía bắc, chụm đầu về Tam Đảo, vào mùa Đông có gió Bắc thổi mạnh, rất lạnh, còn mùa hè mát mẻ, do đó vùng này có đặc khí hậu ôn đới. Vùng núi ở Lào Cai, Hà Giang, Cao Bằng, Lạng Sơn có thể có lúc nhiệt độ xuống dưới 0°C và có băng giá, đôi khi có tuyết rơi. Các vùng ở đuôi các dãy núi cánh cung cũng rất lạnh do gió. Nhà thơ Tố Hữu trong bài "Phá đường" từng nhắc đến cái rét ở đây: "Rét Thái Nguyên rét về Yên Thế".
Tiết 46: Văn bản Đồng chí ( Chính Hữu)
I: Đọc hiểu văn bản.
1: Tác giả.
2: Văn bản.
II: Phân tích văn bản.
1:Cơ sở hình thành tình đồng chí.
2: Biểu hiện của tình đồng chí.
3: Sức mạnh của tình đồng chí.
Đêm nay rừng hoang sương muối
Đứng cạnh bên nhau chờ giặc tới
-Thời tiết khắc nghiệt
-Tư thế sẵn sàng chiến đấu.
-Sát cánh bên nhau, vượt qua khó khăn để hoàn thành nhiệm vụ.
Đầu súng trăng treo
Trăng
Súng
hòa bình
(mơ mộng, mang
tính chất trữ tình)
chiến tranh
(thực tại, mang tính
chất chiến đấu )
><
? Hình ảnh đẹp thể hiện tâm hồn thi sĩ trong con
người chiến sĩ (tâm hồn lãng mạn của người lính)
III/ Tổng kết
Nghệ thuật:
Thể thơ tự do, lời thơ giản dị, mộc mạc. Chi tiết hình ảnh chân thực , cô đọng , gợi tả , gợi cảm .
Vẻ đẹp chân thực của tình đồng chí, đồng đội và hình ảnh anh bộ đội Cụ Hồ với những phẩm chất tốt đẹp của người chiến sĩ cách mạng thời kì đầu kháng chiến chống Pháp .
Nội dung:
* Ghi nhớ ( sgk/ tr. 131 )
Tiết 46: Văn bản Đồng chí ( Chính Hữu)
Câu hỏi thảo luận:
- Nhóm 1: Bài thơ thành công bởi những biện pháp nghệ thuật nào?
Nhóm 2, 3: Khái quát nội dung bài học bằng sơ đồ tư duy?
Nhóm 4: Qua bài thơ “Đồng chí” em có cảm nhận gì về hình ảnh anh bộ đội cụ Hồ thời kháng chiến chống Pháp.

Ca ngợi vẻ đẹp của người lính cụ Hồ thời chống Pháp







mạn
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ:
- H?c thu?c lũng b�i tho.
- Vi?t m?t do?n van t?ng phõn h?p t? 8 d?n 10 cõu trỡnh b�y c?m nh?n c?a em v? do?n cu?i b�i tho.
- Suu t?m nh?ng b�i tho vi?t v? ngu?i lớnh trong khỏng chi?n ch?ng Phỏp, M?.
- ễn t?p van h?c trung d?i, ti?t sau ki?m tra m?t ti?t.
CHÂN THÀNH CẢM ƠN BAN GIÁM KHẢO
CẢM ƠN CÁC EM HỌC SINH