Bài 10. Đồng chí

Tiết 43
ĐỒNG CHÍ
- Chớnh H?u -
I. Đọc – Hiểu chú thích
Tác giả :
- Chính Hữu (1926-2007)
- Ông là nhà thơ quân đội.
- Được trao giải thưởng HCM năm 2000.
I. Đọc – Hiểu chú thích
Tác giả :
Tác phẩm:

-Hoàn cảnh: sáng tác 1948 (qua chiến dịch Việt Bắc thu đông 1947).
-Thể thơ : tự do
-Đại ý: Tình đồng chí đồng đội keo sơn, gắn bó sâu sắc.
-Bố cục: 3 đoạn.
Hãy trình bày hoản cảnh sáng tác, thể thơ, nội dung chính và bố cục của bài thơ?
I. Đọc – Hiểu chú thích
Bố cục: 3 phần
Phần 1 : 7 câu thơ đầu:

Quê hương anh nước mặn đồng chua
Làng tôi nghèo đất cày lên sỏi đá
Anh với tôi đôi người xa lạ
Tự phương trời chẳng hẹn quen nhau.
Súng bên súng, đầu sát bên đầu
Đêm rét chung chăn thành đôi tri kỷ
Đồng chí!

=> Cơ sở hình thành tình đồng chí
I. Đọc – Hiểu chú thích

Phần 2 : 10 câu tiếp theo :

Ruộng nương anh gửi bạn thân cày
Gian nhà không mặc kệ gió lung lay
Giếng nước gốc đa nhớ người ra lính.
Anh với tôi biết từng cơn ớn lạnh,
Sốt run người, vừng trán ướt mồ hôi.

Áo anh rách vai
Quần tôi có vài mảnh vá
Miệng cười buốt giá
Chân không giày
Thương nhau tay nắm lấy bàn tay!

=> Những biểu hiện của tình đồng chí
I. Đọc – Hiểu chú thích
Phần 3 : Còn lại :

Đêm nay rừng hoang sương muối
Đứng cạnh bên nhau chờ giặc tới
Đầu súng trăng treo.


=>Vẻ đẹp của tình đồng chí trong chiến đấu.
Quê hương anh nước mặn đồng chua
Làng tôi nghèo đất cày lên sỏi đá
Anh với tôi đôi người xa lạ
Tự phương trời chẳng hẹn quen nhau.
Súng bên súng, đầu sát bên đầu
Đêm rét chung chăn thành đôi tri kỷ
Đồng chí!

Ruộng nương anh gửi bạn thân cày
Gian nhà không mặc kệ gió lung lay
Giếng nước gốc đa nhớ người ra lính.

Anh với tôi biết từng cơn ớn lạnh,
Sốt run người, vừng trán ướt mồ hôi.

Áo anh rách vai
Quần tôi có vài mảnh vá
Miệng cười buốt giá
Chân không giày
Thương nhau tay nắm lấy bàn tay!

Đêm nay rừng hoang sương muối
Đứng cạnh bên nhau chờ giặc tới
Đầu súng trăng treo.

ĐỒNG CHÍ
1. Cơ sở hình thành tình đồng chí :
Quê hương anh nước mặn đồng chua
Làng tôi nghèo đất cày lên sỏi đá
Anh với tôi đôi người xa lạ
Tự phương trời chẳng hẹn quen nhau.
Súng bên súng, đầu sát bên đầu
Đêm rét chung chăn thành đôi tri kỷ
Đồng chí!
II.Đọc – Hiểu văn bản
1. Cơ sở hình thành tình đồng chí :
- Chung hoàn cảnh, nguồn gốc xuất thân.

- Chung mục đích, lý tưởng cách mạng.

- Chung những khó khăn gian khổ.
Bảy câu thơ đầu nói về cơ sở hình thành đồng chí. Cơ sở đó là gì?
II.Đọc – Hiểu văn bản
1. Cơ sở hình thành tình đồng chí :
-Thành ngữ: nước mặn đồng chua” là một cách nói dân gian miêu tả vùng chiêm trũng ngấm phèn ngấm mặn.
-Cụm từ: đất cày lên sỏi đá” -> gợi tả vùng đồi núi trung du đất đai trồng trọt khô cằn.
-Lời thơ mộc mạc, giản dị thự nhiên chân chất , đậm chất quê.
=> Tất cả các anh đều có chung hoàn cảnh, nguồn gốc xuất thân
Để nói về hoàn cảnh nguồn gốc xuất thân của những người lính, ở hai câu thơ đầu tác giả đã sử dụng biện pháp nghệ thuật gì? Tác dụng?
II.Đọc – Hiểu văn bản
1. Cơ sở hình thành tình đồng chí :
“ súng”=> tượng trưng cho chiến đấu.
“đầu”=> tượng trưng cho lý tưởng.

- Nghệ thuật đối đã chia câu thơ thành hai vế sóng đôi.

-Điệp từ: súng, đầu, bên, sát.
Em hãy phân tích cái hay của câu thơ “súng bên súng đầu sát bên đầu”?
II.Đọc – Hiểu văn bản
1. Cơ sở hình thành tình đồng chí :
- Chịu giá rét, thiếu thốn về vật chất.
Càng gần gũi hơn nữa khi các anh có chung những khó khăn gian khổ. Đó là khó khăn gì?
II.Đọc – Hiểu văn bản
1. Cơ sở hình thành tình đồng chí :
-“ Tri kỉ”

=> Đôi bạn thân thiết, hiểu bạn như hiểu mình.
Tác giả đã dùng từ ngữ nào để nói về tình bạn của các anh?Em hiểu từ đó có nghĩa là gì?
II.Đọc – Hiểu văn bản
1. Cơ sở hình thành tình đồng chí :
Chỉ có một từ cùng với dấu chấm than.
Nó là nhan đề của bài thơ, thể hiện chủ đề của toàn bài.
-Như là một bản lề khép lại ý thơ ở trên mở ra ý thơ ở dưới.
-Là tiếng gọi thiết tha cất lên từ trái tim của những người cùng chung chí hướng, chung lý tưởng.
Theo em câu thơ “Đồng chí” có gì đặc biệt?
II.Đọc – Hiểu văn bản
1. Cơ sở hình thành tình đồng chí :
Kết lại đoạn thơ ta thấy quá trình của việc hình thành tình đồng chí. Em hãy chỉ ra quá trình ấy?
xa
lạ
quen
nhau
tri
kỉ
đồng
chí
II.Đọc – Hiểu văn bản
Cơ sở hình thành tình đồng chí :
Những biểu hiện của tình đồng chí và sức mạnh của tình cảm ấy :
Nỗi nhớ quê hương, gia đình, kỉ niệm …Những thứ đã gắn bó từ thưở ấu thơ đến lúc trưởng thành.
Nhưng vì cuộc kháng chiến các anh gửi lại tất cả để lên đường đánh giặc cứu nước.
Ba câu thơ “Ruộng nương anh ... lay” cho ta biết được gì về tình cảm của người lính ?
II.Đọc – Hiểu văn bản
Cơ sở hình thành tình đồng chí :
Những biểu hiện của tình đồng chí và sức mạnh của tình cảm ấy :
“Mặc kệ”  sự dứt khoát, quết tâm ra đi của những người lính.
Tinh thần sẵn sàng hy sinh cho cuộc chiến đấu của dân tộc.
Biết đặt quyền lợi đất nước lên trên lợi ích cá nhân.
Hai từ “mặc kệ” đã cho ta biết được gì về thái độ của người lính ? Qua đó ta nhận ra vẻ đẹp của các anh đó là vẻ đẹp gì?
II.Đọc – Hiểu văn bản
Cơ sở hình thành tình đồng chí :
Những biểu hiện của tình đồng chí và sức mạnh của tình cảm ấy :
- hoán dụ, nhân hóa.

=>Tâm sự, cảm thông và thấu hiểu những tâm tư nỗi lòng của nhau.
Câu thơ “Giếngnước gốc đa nhớ người ra lính” tác giả đã sử dụng nghệ thuật gì ? Cho biết tác dụng của biện pháp nghệ thuật ấy
II.Đọc – Hiểu văn bản
Cơ sở hình thành tình đồng chí :
Những biểu hiện của tình đồng chí và sức mạnh của tình cảm ấy :
+ Căn bệnh sốt rét =>Thiếu thuốc men:” cơn ớn lạnh”;” sốt run người.”
+ Trang phục: “áo rách”, “quần vài mảnh vá”, “chân không giày”.

(Hình ảnh chọn lọc, chân thực, sóng đôi)
Người lính thời kỳ này đã trải qua những khó khăn thiếu thốn gì? Được thể hiện qua hình ảnh nào? Nêu nhận xét của em về những hình ảnh ấy ?
II.Đọc – Hiểu văn bản
Cơ sở hình thành tình đồng chí :
Những biểu hiện của tình đồng chí và sức mạnh của tình cảm ấy :
“Thương nhau tay nắm lấy bàn tay”
Câu thơ nào thể hiện tình cảm của các anh dành cho nhau?
Nhận xét về hình ảnh trong câu thơ ấy?
3. Hình tượng người lính:

Thảo luận
Đoạn thơ cuối của bài thơ đã gợi cho em suy nghĩ gì về người lính và cuộc chiến đấu. Hãy phân tích vẻ đẹp và ý nghĩa của hình ảnh trong những câu thơ ấy?
III. Tổng kết
Vì sao tác giả lại đặt tên cho bài thơ là “Đồng chí”?
Ca ngợi vẻ đẹp của người lính cụ Hồ thời chống Pháp
Học bài, thuộc lòng bài thơ
Học ghi nhớ SGK/131.
Soạn bài: "Bài thơ về tiểu đội xe không kính" .
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ