Bài 10. Biến trở - Điện trở dùng trong kĩ thuật

PHÒNG GD& ĐT HUYỆN GIỒNG RIỀNG
TRƯỜNG THCS NGỌC CHÚC
BÀI DỰ THI GAĐT
Năm học : 2009 - 2010
Người thực hiện :
Tiêu Vũ Phương
Bài 10
BIẾN TRỞ - ĐIỆN TRỞ DÙNG TRONG KĨ THUẬT
1/. Ổn định lớp :
2/. Kiểm tra bài cũ :
Hoặc thay đổi tiết diện của dây.
Điện trở của dây dẫn phụ thuộc
vào những yếu tố nào của dây dẫn ?
Phụ thuộc như thế nào ?
Viết công thức biểu diễn sự phụ thuộc đó.
Điện trở của dây dẫn phụ thuộc vào chiều dài, tiết diện và vật liệu làm nên dây dẫn.
Điện trở của dây dẫn tỉ lệ thuận với chiều dài, tỉ lệ thuận với tiết diện và vật liệu làm nên dây dẫn.
Công thức biểu diễn :
Dựa vào công thức trên ,theo em
có mấy cách làm thay đổi điện trở của dây dẫn ?
Thay đổi chiều dài dây dẫn
Theo công thức trên, muốn thay đổi điện trở ta có hai cách sau:
Hai dây dẫn bằng đồng có cùng tiết diện.
Nếu giảm chiều dài của dây thứ nhất đi một nữa
thì dây nào có điện trở nhỏ hơn và nhỏ hơn bao nhiêu lần ?
Dây thứ nhất có điện trở nhỏ hơn và nhỏ hơn hai lần.
Quan sát hiện tượng dưới đây
Trong thực tế, dựa vào việc thay đổi chiều dài của dây dẫn mà người ta đã tạo ra được một dụng cụ có thể làm thay đổi độ sáng tối của đèn
Dụng cụ đó được gọi là
biến trở.
Vậy biến trở có cấu tạo và
hoạt động như thế nào ?
BIẾN TRỞ - ĐIỆN TRỞ DÙNG TRONG KĨ THUẬT
Bài 10
Bài 10
BIẾN TRỞ - ĐIỆN TRỞ DÙNG TRONG KĨ THUẬT
I/. BIẾN TRỞ
1/. Tìm hiểu cấu tạo và hoạt động
của biến trở
Quan sát ảnh chụp (biến trở thật) để nhận dạng các loại biến trở
Biến trở con chạy
Biến trở tay quay
Biến trở than(chiết áp)
N
A
B
C
A
B
C
A
B
C
Bài 10
BIẾN TRỞ - ĐIỆN TRỞ DÙNG TRONG KĨ THUẬT
1/. Tìm hiểu cấu tạo và hoạt động
của biến trở
a/. Cấu tạo
I/. BIẾN TRỞ
Bài 10
BIẾN TRỞ - ĐIỆN TRỞ DÙNG TRONG KĨ THUẬT
1/. Tìm hiểu cấu tạo và hoạt động
của biến trở
a/. Cấu tạo
I/. BIẾN TRỞ
Bài 10
BIẾN TRỞ - ĐIỆN TRỞ DÙNG TRONG KĨ THUẬT
Nếu mắc hai đầu A, B của cuộn dây này
nối tiếp vào mạch điện
thì khi dịch chuyển con chạy C
biến trở có tác dụng
thay đổi điện trở không ? Vì sao ?
Không có tác dụng làm thay đổi điện trở. Vì khi đó
dòng điện vẫn đi qua toàn bộ cuộn dây của biến trở.
Đối với biến trở con chạy
1/. Tìm hiểu cấu tạo và hoạt động
của biến trở
a/. Cấu tạo
Cuộn dây dẫn bằng
hợp kim có điện trở suất
lớn (nikêlin hay nicrom)
quấn trên một lõi bằng sứ.
b/. Hoạt động
I/. BIẾN TRỞ
Bài 10
BIẾN TRỞ - ĐIỆN TRỞ DÙNG TRONG KĨ THUẬT
Nếu mắc hai đầu A, B của cuộn dây này
nối tiếp vào mạch điện
thì khi dịch chuyển con chạy C
biến trở có tác dụng
thay đổi điện trở không ? Vì sao ?
Không có tác dụng làm thay đổi điện trở. Vì khi đó
dòng điện vẫn đi qua toàn bộ cuộn dây của biến trở.
Đối với biến trở tay quay
C
1/. Tìm hiểu cấu tạo và hoạt động
của biến trở
a/. Cấu tạo
Cuộn dây dẫn bằng
hợp kim có điện trở suất
lớn (nikêlin hay nicrom)
quấn trên một lõi bằng sứ.
b/. Hoạt động
I/. BIẾN TRỞ
Bài 10
BIẾN TRỞ - ĐIỆN TRỞ DÙNG TRONG KĨ THUẬT
N
Nếu mắc biến trở nối tiếp vào mạch điện
tại hai điển A và N thì khi dịch chuyển
con chạy C biến trở có tác dụng
thay đổi điện trở không ? Vì sao ?
Điện trở của mạch điện có thay đổi. Vì khi dịch chuyển con chạy hoặc tay quay sẽ làm thay đổi chiều dài phần cuộn dây có dòng điện chạy qua do đó làm thay đổi điện trở của biến trở.
A
C
M
1/. Tìm hiểu cấu tạo và hoạt động
của biến trở
a/. Cấu tạo
Cuộn dây dẫn bằng
hợp kim có điện trở suất
lớn (nikêlin hay nicrom)
quấn trên một lõi bằng sứ.
b/. Hoạt động
I/. BIẾN TRỞ
Bài 10
BIẾN TRỞ - ĐIỆN TRỞ DÙNG TRONG KĨ THUẬT
N
A
M
B
Vậy khi sử dụng biến trở ta
phải mắc nối tiếp biến trở vào
mạch điện ở chốt nối với một đầu
cuộn dây và chốt nối với con chạy
( hoặc tay quay )
B
N
A
1/. Tìm hiểu cấu tạo và hoạt động
của biến trở
a/. Cấu tạo
Cuộn dây dẫn bằng
hợp kim có điện trở suất
lớn (nikêlin hay nicrom)
quấn trên một lõi bằng sứ.
b/. Hoạt động
I/. BIẾN TRỞ
Bài 10
BIẾN TRỞ - ĐIỆN TRỞ DÙNG TRONG KĨ THUẬT
Kí hiệu của biến trở được dùng trong sơ đồ mạch điện
Hãy mô tả hoạt động của biến trở có kí hiệu trên
1/. Tìm hiểu cấu tạo và hoạt động
của biến trở
a/. Cấu tạo
Cuộn dây dẫn bằng
hợp kim có điện trở suất
lớn (nikêlin hay nicrom)
quấn trên một lõi bằng sứ.
Khi dịch chuyển con chạy thì sẽ làm thay đổi chiều dài của phần cuộn dây có dòng điện chạy qua và do đó làm thay đổi điện trở của biến trở.
b/. Hoạt động
I/. BIẾN TRỞ
Bài 10
BIẾN TRỞ - ĐIỆN TRỞ DÙNG TRONG KĨ THUẬT
Khi dịch chuyển con chạy thì sẽ làm thay đổi chiều dài của phần cuộn dây có dòng điện chạy qua và do đó làm thay đổi điện trở của biến trở.
1/. Tìm hiểu cấu tạo và hoạt động
của biến trở
a/. Cấu tạo
Cuộn dây dẫn bằng
hợp kim có điện trở suất
lớn (nikêlin hay nicrom)
quấn trên một lõi bằng sứ.
Kí hiệu của biến trở được dùng trong sơ đồ mạch điện
Khi dịch chuyển con chạy thì sẽ làm thay đổi chiều dài của phần cuộn dây có dòng điện chạy qua và do đó làm thay đổi điện trở của biến trở.
b/. Hoạt động
I/. BIẾN TRỞ
Bài 10
BIẾN TRỞ - ĐIỆN TRỞ DÙNG TRONG KĨ THUẬT
Trong thực tế biến trở có nhiều hình dạng và kích thước khác nhau
Vậy biến trở được dùng để làm gì và sử dụng như thế nào ?
2/. Sử dụng biến trở để điều chỉnh cường độ dòng điện
1/. Tìm hiểu cấu tạo và hoạt động
của biến trở
a/. Cấu tạo
Cuộn dây dẫn bằng
hợp kim có điện trở suất
lớn (nikêlin hay nicrom)
quấn trên một lõi bằng sứ.
Kí hiệu của biến trở được dùng trong sơ đồ mạch điện
Khi dịch chuyển con chạy thì sẽ làm thay đổi chiều dài của phần cuộn dây có dòng điện chạy qua và do đó làm thay đổi điện trở của biến trở.
b/. Hoạt động
I/. BIẾN TRỞ
Bài 10
BIẾN TRỞ - ĐIỆN TRỞ DÙNG TRONG KĨ THUẬT
Vẽ sơ đồ mạch điện cho hình dưới đây
SƠ ĐỒ MẠCH ĐIỆN
A
N
C
Tìm hiểu trị số điện trở lớn nhất và cường độ
lớn nhất của dòng diện cho phép chạy qua biến trở đó
Số ghi đó có ý nghĩa như thế nào ?
Biến trở này có giá trị điện trở lớn nhất là 20? và chỉ sử dụng với dòng điện không quá 1A
2/. Sử dụng biến trở để điều chỉnh cường độ dòng điện
1/. Tìm hiểu cấu tạo và hoạt động
của biến trở
a/. Cấu tạo
Cuộn dây dẫn bằng
hợp kim có điện trở suất
lớn (nikêlin hay nicrom)
quấn trên một lõi bằng sứ.
Kí hiệu của biến trở được dùng trong sơ đồ mạch điện
Khi dịch chuyển con chạy thì sẽ làm thay đổi chiều dài của phần cuộn dây có dòng điện chạy qua và do đó làm thay đổi điện trở của biến trở.
b/. Hoạt động
I/. BIẾN TRỞ
Bài 10
BIẾN TRỞ - ĐIỆN TRỞ DÙNG TRONG KĨ THUẬT
Mắc mạch điện theo hình dưới đây
Về sát điểm N
Để đèn sáng mạnh nhất phải dịch chuyển
con chạy về phía nào ? Vì sao ?
Để biến trở có điện trở lớn nhất thì phải đẩy con chạy C về phía nào ?
Vì khi dịch chuyển con chạy đã làm giảm chiều dài phần cuộn dây có dòng điện chạy qua
Đóng công tắc rồi dịch chuyển con chạy C để đèn sáng hơn ? Tại sao ?
Để đèn sáng mạnh nhất ta phải dịch chuyển con chạy về sát điểm M để làm giảm tối đa chiều dài cuộn dây của biến trở
2/. Sử dụng biến trở để điều chỉnh cường độ dòng điện
1/. Tìm hiểu cấu tạo và hoạt động
của biến trở
a/. Cấu tạo
Cuộn dây dẫn bằng
hợp kim có điện trở suất
lớn (nikêlin hay nicrom)
quấn trên một lõi bằng sứ.
Kí hiệu của biến trở được dùng trong sơ đồ mạch điện
Khi dịch chuyển con chạy thì sẽ làm thay đổi chiều dài của phần cuộn dây có dòng điện chạy qua và do đó làm thay đổi điện trở của biến trở.
b/. Hoạt động
I/. BIẾN TRỞ
Khi dịch chuyển con chạy thì sẽ làm thay đổi chiều dài của phần cuộn dây có dòng điện chạy qua và do đó làm thay đổi điện trở của biến trở.
Bài 10
BIẾN TRỞ - ĐIỆN TRỞ DÙNG TRONG KĨ THUẬT
Khi dịch chuyển con chạy của
biến trở để làm thay đổi trị số của nó
thì độ sáng của đèn cũng thay đổi...
Điều đó chứng tỏ cường độ dòng điện trong mạch có thay đổi không ?
Khi trị số điện trở của niến trở
thay đổi thì cường độ dòng điện
trong mạch cũng thay đổi
Bài 10
BIẾN TRỞ - ĐIỆN TRỞ DÙNG TRONG KĨ THUẬT
Bài 10
BIẾN TRỞ - ĐIỆN TRỞ DÙNG TRONG KĨ THUẬT
3/. Kết luận
Biến trở có thể được dùng để
điều chỉnh cường độ dòng điện trong mạch
khi thay đổi trị số điện trở của nó
2/. Sử dụng biến trở để điều chỉnh cường độ dòng điện
1/. Tìm hiểu cấu tạo và hoạt động
của biến trở
a/. Cấu tạo
Cuộn dây dẫn bằng
hợp kim có điện trở suất
lớn (nikêlin hay nicrom)
quấn trên một lõi bằng sứ.
Kí hiệu của biến trở được dùng trong sơ đồ mạch điện
Khi dịch chuyển con chạy thì sẽ làm thay đổi chiều dài của phần cuộn dây có dòng điện chạy qua và do đó làm thay đổi điện trở của biến trở.
b/. Hoạt động
I/. BIẾN TRỞ
Khi dịch chuyển con chạy thì sẽ làm thay đổi chiều dài của phần cuộn dây có dòng điện chạy qua và do đó làm thay đổi điện trở của biến trở.
3/. Kết luận
Bài 10
BIẾN TRỞ - ĐIỆN TRỞ DÙNG TRONG KĨ THUẬT
Ô xem này ! Đây là cái gì vậy ? ? ?
Đây là một trong những điện trở dùng trong kĩ thuật đấy...
Vậy nó được cấu tạo như thế nào nhỉ ?!...
Bài 10
BIẾN TRỞ - ĐIỆN TRỞ DÙNG TRONG KĨ THUẬT
III/. CÁC ĐIỆN TRỞ DÙNG TRONG KĨ THUẬT
6
Trong kĩ thuật, người ta cần sử dụng các điện trở có kích thước nhỏ với các trị số khác nhau.
Có thể lớn tới vài trăm mê ga ôm ( 1M? = 10 ? )
Các điện trở này được chế tạo bằng một lớp than hay lớp kim loại mỏng phủ ngoài một lõi cách điện
Bài 10
BIẾN TRỞ - ĐIỆN TRỞ DÙNG TRONG KĨ THUẬT
III/. CÁC ĐIỆN TRỞ DÙNG TRONG KĨ THUẬT
Vì sao lớp than
hay lớp kim loại mỏng đó
lại có điện trở lớn ?
Lớp than hay lớp kim loại mỏng có điện trở lớn vì tiết diện S của chúng rất nhỏ, theo công thức thì khi S rất nhỏ R có thể rất lớn.(R t? l? ngh?ch v?i S )
Bài 10
BIẾN TRỞ - ĐIỆN TRỞ DÙNG TRONG KĨ THUẬT
II/. CÁC ĐIỆN TRỞ DÙNG TRONG KĨ THUẬT

Cách 1: Trị số được ghi trên điện trở.
Cách 2: Trị số được thể hiện bằng các vòng màu sơn trên điện trở
Hãy nhận dạng hai cách ghi trị số các điện trở kỹ thuật dưới đây.
Bài 10
BIẾN TRỞ - ĐIỆN TRỞ DÙNG TRONG KĨ THUẬT
Đọc trị số của các điện trở mà
nhóm em đang có
III/. VẬN DỤNG
Bài 10
BIẾN TRỞ - ĐIỆN TRỞ DÙNG TRONG KĨ THUẬT
III/. VẬN DỤNG
Một biến trở con chạy có điện trở lớn nhất là 20Ω. Dây điện trở của biến trở là dây hợp kim nicrom có tiết diện 0,5mm2 và được quấn đều xung quanh một lõi sứ tròn đường kính 2cm. Tính số vòng dây của biến trở này.
Hoạt động nhóm
Bài 10
BIẾN TRỞ - ĐIỆN TRỞ DÙNG TRONG KĨ THUẬT
III/. VẬN DỤNG
Bài giải
Cho biết
R = 20Ω ; S = 0,5.10-6m2; d = 0,02m. ;
Tính soá vòng dây N?
ĐS: 145 vòng
Chiều dài của dây hợp kim nỉcôm là:
Số vòng dây của biến trở là:
Vòng
Bài 10
BIẾN TRỞ - ĐIỆN TRỞ DÙNG TRONG KĨ THUẬT
Ghi nhớ
* Bộ phận chính của biến trở gồm con chạy (hoặc tay quay) C và cuộn dây dẫn bằng hợp kim có điện trở suất lớn ( nikêlin hay nicrôm ) được quấn đều đặn dọc theo một lõi bằng sứ.
Kí hiệu sơ đồ: hoặc
* Khi dịch chuyển con chạy thì sẽ làm thay đổi chiều dài của phần cuộn dây có dòng điện chạy qua và do đó làm thay đổi điện trở của biến trở.
* Biến trở là điện trở có thể thay đổi trị số và có thể được dùng để điều chỉnh cường độ dòng diện trong mạch.
1.Học thuộc:
-Nêu được biến trở là gì? và nguyên tắc hoạt động của biến trở
-Cách mắc biến trở vào mạch điện để điều chỉnh cường độ dòng điện (kí hiệu trên sơ đồ mạch điện).
-Đọc được trị số được ghi trên biến trở theo hai cách
2.Hướng dẫn làm bài tâp:
- Đọc có thể em chưa biết
-BTVN: BT 10.1, 10.3,10.5, 10.6 SBT.
-Xem trước bài 11. Lưu ý học ôn lại các công thức có liên quan đến bài học, như định luật Ôm, công thức tính điện trở, biến trở
Hướng dẫn về nhà