Bài 10. Biến trở - Điện trở dùng trong kĩ thuật

V
Â
T
L
Ý
9
TRƯỜNG THCS CÁT HANH
TRƯỜNG THCS CÁT HANH
PHÒNG GD HUYỆN PHÙ CÁT * TRƯỜNG THCS CÁT HANH *
GD
PHÙ CÁT
* NIÊN KHOÁ 2012-2013*
BÀI GIẢNG
Các em hãy cố gắng học thật tốt
* Thương số U/I cho biết gì? Ý nghĩa của điện trở?
Câu 1
Câu 2
*Đối với một vật dẫn nhất định thì thương số U/I là không đổi, do vậy đặt U/I = R là điện trở của dây dẫn( đặt trưng cho sự cản trở dòng điện của dây dẫn).

* Viết công thức, phát biểu định luật Ôm và chú thích đầy đủ?

Trong đó : U là hiệu điện thế (V) , I là cường độ dòng điện (A), R là điện trở dây dẫn ( )
Phát biểu định luật : Cường độ chạy qua dây dẫn tỉ lệ thuận với hiệu điện thế đặt vào hai đầu dây dẫn và tỉ lệ nghịch với điện trở của dây.
Sử dụng biến trở có thể làm cho đèn từ từ sáng dần lên hoặc từ từ tối dần đi. Cũng nhờ biến trở mà ta có thể điều chỉnh tiếng của rađiô hay của tivi to dần lên hay nhỏ dần đi…Vậy biến trở có cấu tạo và hoạt động như thế nào ?
Đó là nội dung tìm hiểu của bài học hôm nay:
Câu 1: Trong số các kim loại sau loại nào dẫn điện kém nhất ?
A. Vonfram
B. Sắt
C. Nhôm
D. Đồng
Câu trả lời đúng là :
Câu 2: Một sợi dây đồng dài 100m có tiết diện 2mm2. Tính điện trở của sợi dây đồng này, biết điện trở suất của đồng là 1,7.10-8 ôm.mét.
Giải:
Áp dụng công thức điện trở ta có:
Đổi đơn vị : S = 2mm2 = 2x10-6m2
Các em sẽ cố gắng học tốt
Tập thể lớp kính chào quý thầy cô.
Tiết 10
ĐIỆN TRỞ
BIẾN TRỞ

C1. Quan sát ảnh chụp, hình 10.1 SGK và hình dưới để nhận dạng các loại biến trở.
a. Biến trở con chạy
b. Biến trở tay quay
c. Biến trở than (chiết áp)
1. Tìm hiểu cấu tạo và hoạt động của biến trở:
Tiết10: BIẾN TRỞ-ĐIỆN TRỞ DÙNG TRONG KỶ THUẬT
I. BIẾN TRỞ:
TLC2. Biến trở không có tác dụng thay đổi điện trở. Vì con chạy C không dịch chuyển thì dòng điện lúc nào cũng chạy qua toàn bộ cuộn dây của biến trở và như vậy con chạy sẽ không có tác dụng làm thay đổi chiều dài của phần cuộn dây khi có dòng điện chạy qua.
a. Bi?n tr? con ch?y
b. Bi?n tr? tay quay
C
M
N
A
B
1. Tìm hiểu cấu tạo và hoạt động của biến trở:
I. BIẾN TRỞ:
Tiết10: BIẾN TRỞ-ĐIỆN TRỞ DÙNG TRONG KỶ THUẬT
C
A
N
B
C2. Bộ phận chính của biến trở trên các hình 10.1 a, b (SGK) hoặc hình dưới gồm con chạy (hoặc tay quay) C và cuộn dây dẫn bằng hợp kim có điện trở suất lớn (nikêlin hoặc nicrom), được quấn đều đặn theo dọc theo một lõi bằng sứ. Nếu mắc hai đầu A, B của cuộn dây này nối tiếp vào mạch điện thì khi không dịch chuyển con chạy C, biến trở có tác dụng thay đổi cường độ dòng điện không ? Vì sao ?
C3. Biến trở được mắc nối tiếp vào mạch điện, chẳng hạn với hai điểm A và N của các biến trở hình 10.1 a và b. Khi đó dịch chuyển con chạy hoặc tay quay C thì điện trở của mạch điện có thay đổi không ? Vì sao ?
C
M
N
A
B
C
A
N
B
TLC3. Điện trở của mạch điện có thay đổi. Vì khi đó nếu dịch chuyển con chạy hoặc tay quay C sẽ làm thay đổi chiều dài của phần cuộn dây có dòng điện chạy qua, làm thay đổi điện trở của biến trở và mạch điện.
1. Tìm hiểu cấu tạo và hoạt động của biến trở:
I. BIẾN TRỞ:
Tiết10: BIẾN TRỞ-ĐIỆN TRỞ DÙNG TRONG KỶ THUẬT
C4. Trên hình 10.2 (SGK) hoặc hình bên vẽ các ký hiệu sơ đồ của biến trở hãy mô tả hoạt động của biến trở có ký hiệu sơ đồ a, b, c,d
TLC4. Khi dịch chuyển con chạy thì sẽ làm thay đổi chiều dài phần cuộn dây có dòng điện chạy qua và do đó làm thay đổi điện trở của biến trở.
d.
Tiết10: BIẾN TRỞ-ĐIỆN TRỞ DÙNG TRONG KỶ THUẬT
1. Tìm hiểu cấu tạo và hoạt động của biến trở:
I. BIẾN TRỞ:
C5. Vẽ sơ đồ hình 10.3 (SGK) hay sơ đồ hình bên.
2. Sử dụng biến trở để điều chỉnh cường độ dòng điện:
1. Tìm hiểu cấu tạo và hoạt động của biến trở:
I. BIẾN TRỞ:
Tiết10: BIẾN TRỞ-ĐIỆN TRỞ DÙNG TRONG KỶ THUẬT
C6. Tìm hiểu trị số điện trở lớn nhất của biến trở được sử dụng và cường độ lớn nhất của dòng điện cho phép chạy qua biến trở đó.
+ Đẩy con chạy C về sát điểm N để biến trở có trị số lớn nhất.
+ Đóng công tắc rồi dịch chuyển con chạy C để đèn sáng hơn.
+ Để đèn sáng mạnh nhất thì phải dịch chuyển con chạy tới vị trí nào ? Vì sao ?
2. Sử dụng biến trở để điều chỉnh cường độ dòng điện:
1. Tìm hiểu cấu tạo và hoạt động của biến trở:
I. BIẾN TRỞ:
Tiết10: BIẾN TRỞ-ĐIỆN TRỞ DÙNG TRONG KỶ THUẬT
C
M
N
A
B
K
+ Đẩy con chạy C về sát điểm N để biến trở có trị số lớn nhất.
Vì lúc này dòng điện qua toàn bộ cuộn dây.
2. Sử dụng biến trở để điều chỉnh cường độ dòng điện:
1. Tìm hiểu cấu tạo và hoạt động của biến trở:
I. BIẾN TRỞ:
Tiết10: BIẾN TRỞ-ĐIỆN TRỞ DÙNG TRONG KỶ THUẬT
C
M
N
A
B
K
+ Đóng công tắc rồi dịch chuyển con chạy C để đèn sáng hơn.


Vì phần cuộn dây có dòng điện đi qua ngắn lại nên điện trở giảm, cường độ dòng điện tăng dần nên đèn sáng dần.
2. Sử dụng biến trở để điều chỉnh cường độ dòng điện:
1. Tìm hiểu cấu tạo và hoạt động của biến trở:
I. BIẾN TRỞ:
Tiết10: BIẾN TRỞ-ĐIỆN TRỞ DÙNG TRONG KỶ THUẬT
A
B
K
+ Để đèn sáng mạnh nhất thì phải dịch chuyển con chạy tới vị trí M.. Vì điện trở của biến trở nhỏ nhất (Rb = 0)


C
M
N
+ Để đèn sáng mạnh nhất thì phải dịch chuyển con chạy tới vị trí nào ? Vì sao ?
2. Sử dụng biến trở để điều chỉnh cường độ dòng điện:
1. Tìm hiểu cấu tạo và hoạt động của biến trở:
I. BIẾN TRỞ:
Tiết10: BIẾN TRỞ-ĐIỆN TRỞ DÙNG TRONG KỶ THUẬT
C
M
N
A
B
K
Biến trở có thể dùng để điều chỉnh cường độ dòng điện trong mạch khi thay đổi trị số điện trở của nó.



3. Kết luận:
Biến trở có tác dụng gì ?
2. Sử dụng biến trở để điều chỉnh cường độ dòng điện:
1. Tìm hiểu cấu tạo và hoạt động của biến trở:
I. BIẾN TRỞ:
Tiết10: BIẾN TRỞ-ĐIỆN TRỞ DÙNG TRONG KỶ THUẬT
II. C�C DI?N TR? D�NG TRONG K? THU?T:
Tìm hiểu cấu tạo và nhận biết các điện trở trong kĩ thuật
Biến trở có thể dùng để điều chỉnh cường độ dòng điện trong mạch khi thay đổi trị số điện trở của nó.
I. BIẾN TRỞ:
Tiết10: BIẾN TRỞ-ĐIỆN TRỞ DÙNG TRONG KỶ THUẬT
Than mỏng phủ ngoài
TLC7 Lớp than hay lớp kim loại mỏng đó có thể có điện trở lớn vì tiết diện S của chúng có thể rất nhỏ, theo công thức:
Vì S rất nhỏ nên R có thể rất lớn.
C7 Trong kỹ thuật chẳng hạn trong mạch điên rađiô, tivi … người ta cần sử dụng các điện trở có kích thước rất nhỏ với các trị số khác nhau, có thể lớn tới vài trăm mêgaôm (1M =106) .Các điện trở này được chế tạo bằng một lớp than hay lớp kim loại mỏng phủ ngoài một lõi cách điện (thường bằng sứ) .Hãy giải thích vì sao lớp than hay lớp kim loại mỏng có điện trở rất lớn?
II. C�C DI?N TR? D�NG TRONG K? THU?T:
Biến trở có thể dùng để điều chỉnh cường độ dòng điện trong mạch khi thay đổi trị số điện trở của nó.
I. BIẾN TRỞ:
Tiết10: BIẾN TRỞ-ĐIỆN TRỞ DÙNG TRONG KỶ THUẬT
C8 Hãy nhận dạng hai cách ghi trị số các điện trở kỹ thuật nêu dưới đây:
Cách 1: Trị số được ghi trên điện trở.
Cách 2: Trị số được thể hiện bằng các vòng màu sơn trên điện trở.
Vòng mầu thứ năm
II. C�C DI?N TR? D�NG TRONG K? THU?T:
Biến trở có thể dùng để điều chỉnh cường độ dòng điện trong mạch khi thay đổi trị số điện trở của nó.
I. BIẾN TRỞ:
Tiết10: BIẾN TRỞ-ĐIỆN TRỞ DÙNG TRONG KỶ THUẬT
C9 Đọc trị số các điện trở kỹ thuật sau:
III. V?N D?NG:
II. C�C DI?N TR? D�NG TRONG K? THU?T:
Biến trở có thể dùng để điều chỉnh cường độ dòng điện trong mạch khi thay đổi trị số điện trở của nó.
I. BIẾN TRỞ:
Tiết10: BIẾN TRỞ-ĐIỆN TRỞ DÙNG TRONG KỶ THUẬT
C10 Một biến trở con chạy có điện trở lớn nhất là 20  . Dây điện trở của biến trở là dây hợp kim nicrom có tiết diện 0,5 mm2 và được quấn đều xung quanh một lõi sứ tròn đường kính 2 cm.Tính số vòng dây của biến trở này.

Chi?u d�i c?a dõy h?p kim l�:
Số vòng dây của biến trở là:
Giải:
III. V?N D?NG:
II. C�C DI?N TR? D�NG TRONG K? THU?T:
Biến trở có thể dùng để điều chỉnh cường độ dòng điện trong mạch khi thay đổi trị số điện trở của nó.
I. BIẾN TRỞ:
Tiết10: BIẾN TRỞ-ĐIỆN TRỞ DÙNG TRONG KỶ THUẬT
Biến trở là điện trở có thể thay đổi trị số và có thể sử dụng để điều chỉnh cường độ dòng điện trong mạch.
DẶN DÒ:
Học thuộc ghi nhớ của bài
Đọc “Có thể em chưa biết”
Làm bài tập 10.1–10.14 SBT
Chuẩn trước bài:Bài tập định luật Ôm (Làm trước 3 bài tập sgk).
Các em hãy cố gắng học tốt
Hãy yêu thích việc mình làm
bạn sẽ cảm thấy thú vị hơn
và việc mình làm sẽ có hiệu quả hơn.

TRƯỜNG THCS CÁT HANH
TRƯỜNG THCS CÁT HANH