Bài 10. Bài thơ về tiểu đội xe không kính

Bài thơ về tiểu đội xe không kính
Phạm Tiến Duật













Tiết 46:
I. TèM HI?U CHUNG:
Phạm Tiến Duật
BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNH
1. Tác giả v� ho�n c?nh sỏng tỏc:
Tốt nghiệp Trường Đại học sư phạm Hà Nội
năm 1964 nhưng sau đó ông lên đường
nhập ngũ, vào binh đoàn vận tải 500.
Ông sống và chiến đấu chủ yếu trên tuyến
du?ng Trường Sơn.
Phạm Tiến Duật sinh ngày 14 /1/1941 tại
Thanh Ba - Phú Thọ.
Ông qua đời vào ngày 4/12/2007 tại bệnh
viện Quân y 108 bởi bệnh ung thư phổi.
a. Tác giả:













Tiết 46:
BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNH
Phạm Tiến Duật
I. TèM HI?U CHUNG:
1. Tác giả v� ho�n c?nh sỏng tỏc
Phạm Tiến Duật (1941 - 2007) Quê Phú Thọ
Tham gia kháng chiến chống Mỹ, trực tiếp
chiến đấu trên tuyến du?ng Trường Sơn.
Ông thuộc lớp các nhà thơ trẻ trưởng thành
trong KCCM.
Năm 1970 ông được giải nhất cuộc thi thơ
của báo Văn nghệ.
Các tập thơ chính:
Vầng trăng quầng lửa
ở hai đầu núi
Vầng trăng và những quầng lửa
Thơ một chặng đường
Nhóm lửa
Tiếng bom và tiếng chuông chùa
Tuyển tập Phạm Tiến Duật
Với giọng điệu tự nhiên, tinh nghịch, sôi nổi,
tác giả góp phần làm sống mãi hình ảnh
thế hệ trẻ Việt Nam trong KCCM.
a. Tác giả:













Tiết 46:
BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNH
Phạm Tiến Duật
Tư liệu :
Ngày 19/11/2007, ông được tặng
Huân chương Lao động hạng Nhì
Anh ra đi trái tim xin ở lại
Đừng mang theo, khoảng trống lấp không đầy













Tiết 46:
BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNH
Phạm Tiến Duật
I. TÌM HIỂU CHUNG:
Tác giả v� ho�n c?nh sỏng tỏc:
a. Tỏc gi?: Sgk/129.
Sáng tác năm 1969, nằm trong số những
bài thơ được giải Nhất cuộc thi thơ của
Báo Văn Nghệ năm 1970.
In trong tập "Vầng trăng quầng lửa".
- Khi cuộc KCCM đang diễn ra ác liệt.
b. Hoàn cảnh sáng tác:Sgk/129.













Tiết 46:
BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNH
Phạm Tiến Duật
I. TÌM HIỂU CHUNG:
1. Tác giả v� ho�n c?nh sỏng tỏc:
a. Tác giả: Sgk/129.
Không có kính không phải vì xe không có kính
Bom giật, bom rung kính vỡ đi rồi
Ung dung buồng lái ta ngồi,
Nhìn đất, nhìn trời, nhìn thẳng.
Nhìn thấy gió vào xoa mắt đắng
Nhìn thấy con đường chạy thẳng vào tim
Thấy sao trời và đột ngột cánh chim
Như sa, như ùa vào buồng lái
Không có kính, ừ thì có bụi,
Bụi phun tóc trắng như người già
Chưa cần rửa, phì phèo châm điếu thuốc
Nhìn nhau mặt lấm cười ha ha.
Không có kính, ừ thì ướt áo
Mưa tuôn, mưa xối như ngoài trời
Chưa cần thay, lái trăm cây số nữa
Mưa ngừng, gió lùa khô mau thôi.
Những chiếc xe từ trong bom rơi
Ðã về đây họp thành tiểu đội
Gặp bè bạn suốt dọc đường đi tới
Bắt tay qua cửa kính vỡ rồi.
Bếp Hòang Cầm ta dựng giữa trời
Chung bát đũa nghĩa là gia đình đấy
Võng mắc chông chênh đường xe chạy
Lại đi, lại đi trời xanh thêm.
Không có kính, rồi xe không có đèn,
Không có mui xe, thùng xe có xước,
Xe vẫn chạy vì miền Nam phía trước:
Chỉ cần trong xe có một trái tim.
- Đề tài :
Người lính trong KCCM.
- Giọng điệu :
Trẻ trung, khoẻ khoắn, sôi nổi
- Nhan đề :
+ Dài
+ Lạ
+ ấn tượng
+ "Tiểu đội xe không kính"
-> Hiện thực sinh động của kháng chiến.
"Bài thơ"
-> Nhấn mạnh khai thác chất thơ trong
hiện thực.








Tôi phải thêm "Bài thơ về..." để báo trước cho mọi người biết rằng là tôi viết thơ chứ không phải một khúc
văn xuôi. "Bài thơ về tiểu đội xe không kính" là cách đưa chất liệu văn Xuôi vào thơ. Những câu thơ
"đặc" văn xuôi được kết hợp lại
trong một cảm hứng chung
(Tác giả nói về bài thơ của mình)
b. Hoàn cảnh sáng tác: Sgk/129.
2. Bố cục: 7 khổ thơ.













Tiết 46:
BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNH
Phạm Tiến Duật
I. TÌM HIỂU CHUNG:
II. PHÂN TÍCH:
1. Hình ảnh những chiếc xe không kính.
Không có kính không phải vì xe không có kính

Không có kính, rồi xe không có đèn,
Không có mui xe, thùng xe có xước,
Không có kính, rồi xe không có đèn,
Không có mui xe, thùng xe có xước,
Không có kính không phải vì xe không có kính

- Những chiếc xe tàn tạ trần trụi, mang trên
mình đầy thương tích.
- Một tiểu đội xe cụ thể trong vô số
những tiểu đội xe không kính lúc bấy giờ.
Bom giật bom rung kính vỡ đi rồi
-> Sự tàn phá khốc liệt của chiến tranh.
Tư liệu:
Mỹ trút xuống Việt nam 15.350 tấn bom đạn gấp 3,9 lần chiến tranh thế giới thứ 2. Lượng bom mìn chưa nổ đang vùi trong lòng đất còn nhiều ( khoảng 5- 10%). 6 tỉnh bị ô nhiễm nặng: Nghệ An, Hà Tình, Quảng Bình, Quảng Trị, Huế, Đà Nẵng. Nhiều nạn nhân chất độc màu da cam. Bom mìn còn sót lại ảnh hưởng đến tâm lí, sức khoẻ, kinh tế của đất nước, của người dân.













Tiết 46:
BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNH
Phạm Tiến Duật
I. TÌM HIỂU CHUNG:
II. PHÂN TÍCH:
1. Hình ảnh những chiếc xe không kính.
2. Hình ảnh những chiến sĩ lái xe.
* Hai câu cuối khổ 1
Ung dung buồng lái ta ngồi,
Nhìn đất, nhìn trời, nhìn thẳng.
Ngh? thu?t: điệp ng?, liệt kê, ngắt nhịp đều đặn.
-> Tư thế ung dung, chủ động, hiên ngang













Tiết 46:
BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNH
Phạm Tiến Duật
I. TÌM HIỂU CHUNG:
II. PHÂN TÍCH:
1. Hình ảnh những chiếc xe không kính.
2. Hình ảnh những chiến sĩ lái xe.
Nhìn thấy gió vào xoa mắt đắng
Nhìn thấy con đường chạy thẳng vào tim
Thấy sao trời và đột ngột cánh chim
Như sa như ùa vào buồng lái.
-> Ghi lại những cảm giác chân thực
khi ngồi trong buồng lái.
Nhìn thấy gió vào xoa mắt đắng
Ngh? thu?t: nhân hoá, chuyển đổi cảm giác.
* Khổ 2:
-> Gian khổ
Nhìn thấy con đường chạy thẳng vào tim
- Hình ảnh thơ chân thực, gợi nhiều liên tưởng.
-> Đích đến của trái tim người lính là con đường
cách mạng.
Thấy sao trời và đột ngột cánh chim
Như sa như ùa vào buồng lái
- Hình ảnh bình di, chọn lọc, so sánh, điệp ngữ.
-> Tình yêu thiên nhiên, tâm hồn rộng mở.













Tiết 46:
BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNH
Phạm Tiến Duật
I. TÌM HIỂU CHUNG:
II. PHÂN TÍCH:
1. Hình ảnh những chiếc xe không kính.
2. Hình ảnh những chiến sĩ lái xe.
* Khổ 3, 4:
Không có kính, ừ thì có bụi,
Bụi phun tóc trắng như người già

Không có kính, ừ thì ướt áo
Mưa tuôn mưa xối như ngoài trời
- Nhấn mạnh, cực tả những gian khổ, khó khăn.
- ừ thì.
Chưa cần rửa, phì phèo châm điếu thuốc
Nhìn nhau mặt lấm cười ha ha.

Chưa cần thay, lái trăm cây số nữa
Mưa ngừng gió lùa mau khô thôi.
- Tinh thần lạc quan sôi nổi, dũng cảm, bất chấp
gian khổ, hiểm nguy.
- Dậm tính khẩu ngữ.
-> Chất anh hùng, phi thường nằm ngay trong
cái bình dị, giản đơn.













Tiết 46:
BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNH
Phạm Tiến Duật
I. TÌM HIỂU CHUNG:
II. PHÂN TÍCH:
1. Hình ảnh những chiếc xe không kính.
2. Hình ảnh những chiến sĩ lái xe.
* Khổ 5,6:
Những chiếc xe từ trong bom rơi
Đã về đây họp thành tiểu đội
Gặp bạn bè suốt dọc đường đi tới
Bắt tay nhau qua cửa kính vỡ rồi.
Bếp Hoàng Cầm ta dựng giữa trời
Chung bát đũa nghĩa là gia đình đấy
Võng mắc chông chênh đường xe chạy
Lại đi, lại đi trời xanh thêm.
Bếp Hoàng Cầm ta dựng giữa trời
Chung bát đũa nghĩa là gia đình đấy
Võng mắc chông chênh đường xe chạy
Lại đi, lại đi trời xanh thêm.
Những chiếc xe từ trong bom rơi
Đã về đây họp thành tiểu đội
Gặp bạn bè suốt dọc đường đi tới
Bắt tay nhau qua cửa kính vỡ rồi.
-> Tình đồng đội gắn bó, sẻ chia, cuộc sống dã
chiến còn gian khổ nhưng ấm áp tình người.
Lại đi, lại đi trời xanh thêm.
- Điệp ngữ, giọng thơ thư thái, nghệ thuật ẩn dụ.
-> Tình đồng chí tiếp thêm sức mạnh.
-> Niềm tin vào tương lai tươi sáng, thanh bình của
Dân tộc.
Anh nuôi Hoàng Cầm













Tiết 46:
BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNH
Phạm Tiến Duật
I. TÌM HIỂU CHUNG:
II. PHÂN TÍCH:
1. Hình ảnh những chiếc xe không kính.
2. Hình ảnh những chiến sĩ lái xe.
* Khổ cuối
Không có kính ,rồi xe không có đèn,
Không có mui xe, thùng xe có xước,
Xe vẫn chạy vì miền Nam phía trước:
Chỉ cần trong xe có một trái tim.
Hàng loạt từ "Không" khẳng định một từ "Có"
Cặp từ hô ứng "vẫn - chỉ cần" -> Câu thơ vang
lên như một lời thề.
Không có kính ,rồi xe không có đèn,
Không có mui xe, thùng xe có xước,
Xe vẫn chạy vì miền Nam phía trước:
Chỉ cần trong xe có một trái tim.
vẫn
Chỉ cần
một trái tim
- Một trái tim
Hoán dụ chỉ người lính
?n dụ chỉ tình yêu nước nồng nàn
-> Hành trang người lính mang theo ra trận là trái
tim yêu nước.
-> ý chí quyết tâm giải phóng miền Nam.
-> Triết lý : Trong chiến tranh, yếu tố quyết định
không phải là phương tiện, vũ khí mà chính là
con người.
Câu thơ cuối là linh hồn của cả Bài - Khắc tạc
hình tượng người lính mang tầm vóc thời đại.













Tiết 46:
BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNH
Phạm Tiến Duật
I. TÌM HIỂU CHUNG:
II. PHÂN TÍCH:
1. Hình ảnh những chiếc xe không kính.
2. Hình ảnh những chiến sĩ lái xe.
* Khổ 5,6
* Khổ cuối
* Khổ 3, 4
* Khổ 2
* Hai câu cuối khổ 1
iii. Tổng kết:
1. Nghệ thuật
Hãy làm bài tập sau:













Tiết 46:
BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNH
Phạm Tiến Duật
Hãy lựa chọn những đáp án đúng nhận xét về nghệ thuật của bài thơ?
A. Bài thơ sử dụng chất liệu hiện thực sinh động của cuộc sống chiến đấu.
B. Bút pháp lãng mạn ch?p cánh cho hiện thực bay bổng.
C. Giọng thơ trữ tình nhẹ nhàng sâu lắng.
D. Giọng thơ ngang tàng, phóng khoáng, pha chút tinh nghịch đậm tính khẩu ngữ, tự nhiên, khoẻ khoắn.
A
D













Tiết 46:
BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNH
Phạm Tiến Duật
I. TÌM HIỂU CHUNG:
II. PHÂN TÍCH:
1. Hình ảnh những chiếc xe không kính.
2. Hình ảnh những chiến sĩ lái xe.
* Khổ 5,6
* Khổ cuối
* Khổ 3, 4
* Khổ 2
* Hai câu cuối khổ 1
iii. Tổng kết:
1. Nghệ thuật
2. Nội dung
Hãy làm bài tập sau:













Tiết 46:
BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNH
Phạm Tiến Duật

A. Hình ảnh những chiếc xe không kính
được sáng tạo để nhấn mạnh tội ác của giặc Mỹ
trong việc tàn phá đất nước ta

Hãy lựa chọn đáp án sai nhận xét về nội dung bài thơ:


B. Việc sáng tạo hình ảnh những chi?c xe không kính
đã làm nổi bật v? d?p v? hình ảnh những người lính lái xe
hiên ngang dũng cảm, lạc quan, sôi nổi trẻ trung v� cú m?t ý chớ kiờn d?nh.

A
* Bài tập:













Tiết 46:
BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNH
Phạm Tiến Duật
I. TÌM HIỂU CHUNG:
II. PHÂN TÍCH:
1. Hình ảnh những chiếc xe không kính.
2. Hình ảnh những chiến sĩ lái xe.
* Khổ 5,6
* Khổ cuối
* Khổ 3, 4
* Khổ 2
* Hai câu cuối khổ 1
iii. Tổng kết:
1. Nghệ thuật
2. Nội dung
Iv. Luyện tập:
Bài tập 1:
Hãy so sánh hai bài thơ "Đồng chí" của Chính Hữu và "Bài thơ về tiểu đội xe không kính" của Phạm Tiến Duật? Điểm giống nhau? Điểm khác nhau?
Bài tập 2:
Cảm nhận của em về người chiến sĩ cách mạng Việt Nam qua hai bài thơ?













Tiết 46:
BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNH
Phạm Tiến Duật
Hướng dẫn về nhà:
Học thuộc lòng bài thơ.
Làm bài tập phần Luyện tập.
Chuẩn bị bài ti?t ti?p theo: "T?ng k?t v? t? v?ng" (ti?p theo).
CHÚC CÁC EM VUI KHOẺ, HỌC GIỎI