Bài 10. Bài thơ về tiểu đội xe không kính

Người thực hiện : Trần Thị Hà
Môn : Ngữ văn 9
Năm học : 2006 - 2007
Bài thơ về tiểu đội xe không kính
Phạm Tiến Duật
I. Đọc hiểu chú thích :
1. Tác giả :
2. Tác phẩm : 1969
Sự xuất hiện của Phạm Tiến Duật với giải nhất cuộc thi thơ báo văn nghệ (1969 - 1970) đã tạo đà cho sự khởi sắc của thơ hiện đại Việt Nam trong kháng chiến chống Mỹ. Ông được coi là nhà thơ mặc áo lính tiêu biểu cho một thời oanh liệt
Bài thơ về tiểu đội xe không kính
Phạm Tiến Duật
I. Đọc hiểu chú thích :
1. Tác giả :
2. Tác phẩm
II. Đọc hiểu văn bản :
1. Cấu trúc của văn bản :
Có ý kiến cho rằng : Nhan đề bài thơ rất độc đáo, ý kiến của em như thế nào ? Hãy lý giải ?
Đáp án :
- Nhan đề làm nổi bật hình ảnh toàn bài - hình ảnh những chiếc xe không kính. Đây là phát hiện lý thú của nhà thơ
- Thêm chữ "bài thơ" ? Cách khai thác hiện thực của tác giả độc đáo không chỉ viết về hiện thực gian khổ mà còn thể hiện chất thơ của hiện thực ấy
Bài thơ về tiểu đội xe không kính
Phạm Tiến Duật
I. Đọc hiểu chú thích :
II. Đọc hiểu văn bản :
1. Cấu trúc của văn bản :
2. Phân tích văn bản :
Trắc nghiệm :
Giọng điệu bài thơ thể hiện như thế nào ?
Trữ tình, tha thiết, sâu lắng
Ngang tàng, phóng khoáng pha chút tinh nghịch
Hào hùng, mạnh mẽ, sôi nổi
a. Hình ảnh những chiếc xe không kính :
Bài thơ về tiểu đội xe không kính
Phạm Tiến Duật
I. Đọc hiểu chú thích :
1. Cấu trúc của văn bản :
2. Phân tích văn bản :
a. Hình ảnh những chiếc xe không kính :
II. Đọc hiểu văn bản :
b. Hình ảnh người lính lái xe Trường Sơn :
Ung dung buồng lái ta ngồi
Nhìn đất nhìn trời nhìn thẳng
Bom đạn Mỹ điên cuồng dội xuống
? người lính ung dung, hiên ngang tập trung cao độ vào tay lái
/
/
/
/
/
/
Nhìn thấy gió vào xoa mắt đắng
Nhìn thấy con đường chạy thẳng vào tim
Thấy sao trời và đột ngột cánh chim
Như sa như ùa vào buồng lái
Bài thơ về tiểu đội xe không kính
Phạm Tiến Duật
Con đường ra trận cheo leo hiểm trở đầy hiểm nguy
Người lính tìm thấy niềm vui trong gian khổ
ý thức được nhiệm vụ quan trọng của mình
Trắc nghiệm
Em hiểu hình ảnh " Thấy con đường chạy thẳng vào tim" có ý nghĩa tượng trưng nào trong các ý sau ?
Người lính Trường Sơn rất yêu con đường ra trận
ý thức được tầm quan trọng của con đường như một mạch máu về tim đi nuôi cơ thể
Cảm thấy con đường ra trận thật đẹp
Không có kính, ừ thì có bụi,
Bụi phun tóc trắng như người già
Chưa cần rửa, phì phèo châm điếu thuốc
Nhìn nhau mặt lấm cười ha ha

Không có kính / ừ thì ướt áo
Mưa tuôn mưa xối như ngoài trời
Chưa cần thay lái trăm cây số nữa
Mưa ngừng, gió lùa khô mau thôi
Thời tiết Trường Sơn vô cùng khắc nghiệt
Người lính bất chấp gian khổ không thèm để ý
Trẻ trung, sôi nổi, lạc quan pha chút ngang tàng
/
/
/
Lại đi, lại đi trời xanh thêm
Bắt tay nhau qua cửa kính vỡ rồi
Võng mắc chông chênh đường xe chạy
Bếp Hoàng Cầm ta dựng giữa trời
Chung bát đũa nghĩa là gia đình đấy
Quan niệm mới về tình đồng đội
Tình đồng đội gắn bó keo sơn tạo nên sức mạnh
Không có kính, rồi xe không có đèn,
Không có mui xe, thùng xe có xước,
Xe vẫn chạy vì miền Nam phía trước :
Chỉ cần trong xe có một trái tim.
Thảo luận nhóm :
Nhóm 1+2 : Nhà thơ trở lại tả hình dáng chiếc xe không kính ở khổ cuối nhằm mục đích gì ?
Nhóm 1+2 : Em hiểu như thế nào về hình ảnh "trái tim" trong đoạn thơ ? Tác giả đã sử dụng nghệ thuật gì?
Nhóm 3+4 : Phát hiện hình ảnh đối lập trong đoạn thơ và chỉ ra tác dụng nghệ thuật đó ?
Nhóm 3+4 : Em hiểu nét đặc sắc của câu thơ kết bài : "Chỉ cần trong xe có một trái tim" như thế nào ?
Hình ảnh trái tim cầm lái có sức toả
sáng cả bài thơ, là cái chân đế để nâng toàn bộ bài thơ lên. Hình ảnh này mang chiều sâu triết lý: sức mạnh không phải ở phương tiện kỹ thuật hiện đại mà chính là sức mạnh tinh thần của con người.
Bài thơ về tiểu đội xe không kính
Phạm Tiến Duật
I. Đọc hiểu chú thích :
a. Hình ảnh những chiếc xe không kính :
b. Hình ảnh người lính lái xe Trường Sơn :
II. Đọc hiểu văn bản :
Hoàn cảnh chiến đấu
Thái độ tình cảm của người lính
Bom đạn ác liệt
Địa hình hiểm trở
Thời tiết khắc nghiệt

Phương tiện kỹ thuật thiếu thốn
Khó khăn chồng chất
Ung dung, hiên ngang, tự tin vào tay lái
Tìm thấy niềm vui trong gian khổ
Không thèm để ý không chút bận tâm đến khó khăn, lạc quan phơi phới
Có tình đồng chí gắn bó keo sơn
ý chí quyết tâm chiến đấu nhiệt tình yêu nước cháy bỏng
Hình ảnh anh hùng cao cả
III. Đọc hiểu ý nghĩa văn bản :
Bài tập : Chọn từ điền vào bảng sau cho hợp lý : Giản dị, độc đáo, khẩu khí, tếu táo, trẻ trung, ấn tượng, ngang tàng
A : Ngôn ngữ
B : Hình ảnh
C : Giọng điệu
...............................................
...............................................
giản dị, khẩu khí
độc đáo, ấn tượng
tếu táo trẻ trung, ngang tàng
............................................
III. Đọc hiểu ý nghĩa văn bản :
Nghệ thuật :
Ngôn ngữ : giản dị, khẩu khí gần với văn xuôi
Hình ảnh : độc đáo, gây ấn tượng
Giọng điệu trẻ trung, tinh nghịch pha chút ngang tàng
2. Nội dung : Qua hình ảnh chiếc xe không kính ca ngợi vẻ đẹp người lính lái xe Trường Sơn hiên ngang, dũng cảm, lạc quan yêu đời có ý chí quyết tâm chiến đấu vì miền Nam ruột thịt ? Hình ảnh tiêu biểu của lớp trẻ anh hùng trong kháng chiến chống Mỹ
Bài tập vận dụng : So sánh hình ảnh người lính trong hai cuộc kháng chiến qua "Đồng chí" của Chính Hữu và "Bài thơ về tiểu đội xe không kính " của Phạm Tiến Duật
Chúc các thầy cô giáo và các em mạnh khoẻ, hạnh phúc.