Bài 10. Bài thơ về tiểu đội xe không kính

Chiêm Hoá- Tuyên quang
Giáo viên: Vũ Thị Hương
Tiết 47:
Bài thơ về tiểu đội xe không kính.
( Phạm Tiến Duật)
I. Tác giả, tác phẩm:
1. Tác giả: Phạm Tiến Duật ( 1941- 2007)
2. Tác phẩm: Bài thơ về tiểu đội xe không kính.
- Sáng tác: 1969, in trong tập thơ " Vầng trăng quầng lửa``( 1970)
"Tôi làm bài thơ này ở khu Bốn. Hồi ấy xe trên đường Trường Sơn, đường sá gập ghềnh, bom đạn liên miên, một chiếc xe lành là không có, toàn xe rơi, vỡ kính."
(Phạm Tiến Duật)
II. Đọc tìm hiểu chung:
Giọng tự nhiên, hóm hỉnh, pha chút ngang tàng, đậm chất lính.
2. Chú thích: (sgk)
3. Phương thức biểu đạt: Tự sự+ miêu tả+ biểu cảm.
4. Thể loại: Thơ tự do.
III. Tìm hiểu văn bản:
1. Đọc:
Bài thơ về
Tiểu đội xe không kính
Chất thơ
Hiện thực gian khổ
1. Nhan đề bài thơ:
=> Độc đáo, khác lạ: cái thơ mộng nảy nở trong hiện thực gian khổ, ác liệt.
Trường Sơn Đông nắng, Tây mưa
Ai chưa đến đó như chưa rõ mình.


2. Hình ảnh những chiếc xe không kính:
-…xe không có kính
- không có đèn
- không có mui
- thïng xe cã x­íc
- Nguyên nhân: bom giật, bom rung..
- Giọng điệu thản nhiên
 Phản ánh hiện thực khốc liệt của cuộc chiến tranh.
- Hình ảnh thơ tăng tiến
- Chất liệu: hiện thực
-> Đoàn xe với nhiều thương tích ngày càng rụng rơi trơ trụi.
3. Hình ảnh những người chiến sĩ lái xe:
a. Hoàn cảnh:
Bom giật, bom rung
Gió vào xoa mắt đắng
Bụi phun tóc trắng như người già
Mưa tuôn, mưa xối như ngoài trời.
-> Hình ảnh hoán dụ: gió, mưa, bụi.. Tượng trưng cho những trở ngại, thách thức lớn đối với người lái xe? hoàn cảnh vô cùng khó khăn gian khổ, hiểm nguy.
b. Vẻ đẹp:
Hoạt động nhóm: ( 4 nhóm)
**/ Hãy tìm và phân tích các từ ngữ, hình ảnh, câu thơ thể hiện hình ảnh người chiến sĩ lái xe về:
Tư thế: ( Nhóm 1)
Tinh thần: + Thái độ, cử chỉ. ( Nhóm 2)
+ Suy nghĩ
Tình cảm đồng chí, đồng đội: ( Nhóm 3)
+ Cử chỉ
+ Cảnh sinh hoạt
- ý chí, lí tưởng chiến đấu: ( Nhóm 4)
**/ Thời gian hoạt động nhóm: 3 phút
*/ Tư thế:
Ung dung buồng lái ta ngồi
Nhìn đất/ nhìn trời/ nhìn thẳng
Phép đảo Ngữ, điệp từ nhìn, đại từ ``Ta``, nhịp thơ 2/2.
Nổi bật tư thế chủ động,ngạo nghễ, hiên ngang của người chiến sĩ.
Nhìn thấy gió vào xoa mắt đắng
Nhìn thấy con đường chạy thẳng vào tim
Thấy sao trời và đột ngột cánh chim
Như sa như ùa vào buồng lái
-> Điệp ngữ: nhìn, phép nhân hoá
->người lính nhận thức sâu sắc con đường mà mình đang đi tới
-> Mọi trở ngại đã biến thành sự thân mật giữa con người và thiên nhiên.
-> Đó là tư thế đường hoàng, bất khuất, nhìn thẳng vào gian khổ, hi sinh không hề run sợ, né tránh.
*/ Tinh thần:
- Thái độ, cử chỉ
…ừ thì có bụi /
…ừ thì ướt áo /
chưa cần rửa
chưa cần thay
.. Phì phèo châm điếu thuốc
. Nhìn nhau mặt lấm cười ha ha
-> Lặp cấu trúc câu
-> Bất chấp, ngang tàng, đầy thách thức
-> Thoải mái, vô tư, trẻ trung, đầy tinh nghịch
- Suy nghĩ:
. Mưa ngừng, gió lùa khô mau thôi
. Lái trăm cây số nữa
-> Mọi khó khăn đều không đáng để tâm.
=> Người lính có phẩm chất dũng cảm, Tinh thần lạc quan coi thường gian khổ. Họ luôn chiến thắng hoàn cảnh.
*/ Tình cảm đồng chí, đồng đội:
- Cử chỉ: Bắt tay qua của kính vỡ rồi
-> Cái bắt tay trong niềm vui ấm áp, thắm tình đồng chí, đồng đội
- Cảnh Sinh hoạt: bếp Hoàng Cầm, chung bát đũa, võng mắc chông chênh.
-> Rất khẩn trương mà không hề tạm bợ, ấm cúng như một gia đình.
Sự yêu thương gắn bó sẻ chia chính là sức mạnh giúp người lính vượt qua mọi khó khăn, gian khổ.

*/ ý chí chiến đấu vì Miền Nam:
.Lại đi, lại đi trời xanh thêm
-> Điệp ngữ, hình ảnh hoán dụ
-> Niềm lạc quan, niềm tin và quyết tâm cao độ
Xe vẫn chạy vì miền Nam phía trước
Chỉ cần trong xe có một
trái tim
- Hoán dụ: ``Trái tim``- biểu tượng cho ý chí, tình cảm, niềm tin.
- Triết lí: Sức mạnh của tình yêu Tổ quốc sẽ làm nên tất cả.
Tình yêu đất nước quê hương.
Coi thường gian khổ
Hiểm nguy
Lãng mạn, yêu đời
tin tưởng, vững
vàng, hiên ngang
ấm tình đồng đội
Hình ảnh thơ mộc mạc, chân thực mang đậm hơi thở chiến trường
Đoàn xe nhiều thương tính, ngày càng rụng rơi trơ trụi.
Hiện thực giữ dội, ác liệt của chiến trường.
Chất thơ ở trong hiên thực giữ dội.Người lính giản dị có vẻ đẹp lí tưởng mang tầm vóc thời đại
b. Hình ảnh người lính
a. Hình ảnh đoàn xe
Hình ảnh thơ đối lập
VI.Tổng kết:

- Chất hiện thực - chất thơ.
- Giọng điệu, ngôn ngữ thơ thể hiện phong cách thơ Phạm Tiến Duật: TrÎ trung, tinh nghÞch…
2. Nội dung:
1. Nghệ thuật :
Bài thơ miêu tả nổi bật nét độc đáo của hình tượng những chiếc xe không kính cùng hình ảnh những chiến sĩ lái xe Trường Sơn hiên ngang,dũng cảm và tràn đầy niềm lạc quan.

Bài tập:
1. Hai tỏc ph?m D?ng chớ v� B�i tho ti?u d?i xe khụng kớnh gi?ng nhau ? di?m n�o?

a. Cựng vi?t v? d? t�i ngu?i lớnh.
b. Cựng vi?t theo th? tho t? do.
c. C? a v� b d?u dỳng.
Xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước
Mà lòng phơi phới dậy tương lai.
V. Củng cố, dặn dò:
Học bài cũ
Chuẩn bị bài mới: Ôn tập văn học Trung Đại