Bài 10. Bài thơ về tiểu đội xe không kính

Bài thơ về tiểu đội xe không kính
Tiết 47
Phạm Tiến Duật
- Phạm Tiến Duật (1941 - 2007)
- Quê quán: Thanh Ba, Phú Thọ.
- Tiêu biểu cho thế hệ nhà thơ thời chống Mỹ.
- Đề tài: người lính và thanh niên xung phong trên tuyến đường Trường Sơn.
- Phong cách thơ : sôi nổi, trẻ trung, tinh nghị mà sâu sắc.
I. Đọc - hiểu khái quát văn bản
Tác giả:

- Sáng tác năm 1969
- Được giải nhất cuộc thi thơ báo Văn nghệ .
- In trong tập "Vầng trăng quầng lửa"
b. Đọc
- Giọng vui tươi khoẻ khoắn, ngang tàng, trẻ trung sôi nổi
c. Giải thích từ khó
- Tiểu đội:
- Chông chênh:
- Tự do, giọng điệu linh hoạt, ít vần, 4 câu một khổ
2. Tác phẩm:
a. Hoàn cảnh sáng tác
Đơn vị gồm 12 người
Đu đưa, không vững chắc, không yên ổn.
d. Thể thơ
Nhan đề bài thơ
Bài thơ về tiểu đội xe không kính
"Tôi phải thêm "Bài thơ về tiểu đội xe không kính" để báo trước cho mọi người biết rằng là tôi viết thơ chứ không phải một khúc văn xuôi. Bài thơ về tiểu đội xe không kính là cách đưa chất liệu văn xuôi vào thơ, những câu thơ "đặc" văn xuôi được kết hợp lại trong một cảm hứng chung".
(Tác giả nói về tác phẩm)
1. Hình ảnh những chiếc xe không kính
Xe không kính không phải vì xe không có kính
Bom giật bom rung kính vỡ đi rồi...
*Nghệ thuật:
Sử dụng điệp từ, ngữ: Không, không phải
Động từ mạnh: Giật, rung
Giọng điệu ngôn ngữ: Thản nhiên như khẩu ngữ hàng ngày.
II. Đọc - hiểu chi tiết văn bản
Tìm những câu thơ lí giải vì sao những chiếc xe không kính?
=> Vẻ ngoài: Trần trụi đến biến dạng, mang trên mình đầy thương tích.
Không có kính rồi xe không có đèn
Không có mui thùng xe có xước

=> Hiện thực: Dữ dội, ác liệt, tàn khốc
2. Hình ảnh những chiến sĩ lái xe
a. Hoàn cảnh
Nghệ thuật:
Động từ mạnh: giật, rung, phun, tuôn, xối
BPTT: So sánh: "...như người già", "như ngoài trời"
Bom giật bom rung kính vỡ đi rồi
Nhìn thấy gió vào xoa mắt đắng
Bụi phun tóc trắng như người già
Mưa tuôn mưa xối như ngoài trời
=> Chiến tranh ác liệt, Thiên nhiên khắc nghiệt
Khó khăn, gian khổ, hiểm nguy
b. Phẩm chất của người lính
* Tư thế:
Ung dung buồng lái ta ngồi
Nhìn đất/ nhìn trời/ nhìn thẳng
Nhìn thấy gió vào xoa mắt đắng
Nhìn thấy con đường chạy thẳng vào tim
Thấy sao trời và đột ngột cánh chim
Như sa,/ như ùa/ vào buồng lái
=> Ung dung, hiên ngang bình tĩnh tập trung cao độ
Nghệ thuật: Đảo ngữ: ung dung...
Điệp từ ngữ: Nhìn, nhìn thấy...
Nhân hoá: Xoa, chạy, sa, ùa..
* Tinh thần
Dũng cảm, bất chấp khó khăn nguy hiểm
Sảng khoái, trẻ trung, ngang tàng, đầy thách thức.
Không có kính ừ thì có bụi
Bụi phun tóc trắng như người già
Chưa cần rửa phì phèo châm điếu thuốc
Nhìn nhau mặt lấm cười ha ha
Không có kính ừ thì ướt áo
Mưa tuôn, mưa xối như ngoài trời
Chưa cần thay lái trăm cây số nữa
Mưa ngừng, gió lùa khô mau thôi
Nghệ thuật:
- So sánh: như..
- Điệp ngữ, điệp cấu trúc: chưa cần, không có , không có kính ừ thì...
- Khẩu khí ngang tàng: ừ thì...
* Tình đồng chí đồng đội:
Những chiếc xe từ trong bom rơi
Đã về đây họp thành tiểu đội
gặp bạn bè suốt chặng đường đi tới
Bắt tay qua cửa kính vỡ rồi
Bếp Hoàng Cầm ta dựng giữa trời
Chung bát đũa nghĩa là gia đình đấy
Võng mắc chông chênh đường xe chạy
Lại đi, lại đi trời xanh thêm
=> Tình cảm sôi nổi thắm thiết, niềm yêu thương gắn bó xẻ chia -> lạc quan yêu đời
Nghệ thuật:
Điệp ngữ "lại đi" nhịp sống chiến đấu -> lạc quan
* ý chí chiến đấu:
Xe không kính rồi xe không có đèn
Không có mui, thùng xe có xước
Xe vẫn chạy vì miền Nam phía trước:
Chỉ cần trong xe có một trái tim.
Nghệ thuật:
Liệt kê:
Đối lập: không Có
(kính, đèn, mui, thùng xe xước) > < Có trái tim

Hoán dụ: Trái tim người lính nồng nàn yêu nước, sôi trào ý chí chiến đấu giải phóng miền Nam

Quyết tâm cao độ, niềm tin sắt đá, chiến đấu vì miền Nam thân yêu ...
III. Tổng kết
1. Nghệ thuật:
2. Nội dung:
Ngôn ngữ : giản dị, khẩu khí gần với văn xuôi
Hình ảnh : độc đáo, gây ấn tượng
Giọng điệu trẻ trung, tinh nghịch pha chút ngang tàng
Qua hình ảnh chiếc xe không kính ca ngợi vẻ đẹp người lính lái xe Trường Sơn hiên ngang, dũng cảm, lạc quan yêu đời có ý chí quyết tâm chiến đấu vì miền Nam ruột thịt ? Hình ảnh tiêu biểu của lớp trẻ anh hùng trong kháng chiến chống Mỹ
IV. Luyện tập
Giống nhau:
Vượt qua khó khăn
Tình đồng đội keo sơn gắn bó
ýchí chiến đấu và tinh thần lạc quan
So sánh hình ảnh người lính trong "Bài thơvề tiểu đội xe không kính" với người lính trong bài thơ "Đồng chí" (Chính Hữu)
b. Khác nhau:
"Đồng chí": Những người nông dân mặc áo lính giản dị, chân thành, chất phác.
`Bài thơ về tiểu đội xe không kính": Những chiến sĩ trẻ hồn nhiên, hóm hỉnh, tươi tắn, trẻ trung
Củng cố dặn dò
1. Học thuộc lòng bài thơ
2. Soạn bài: Đoàn thuyền đánh cá
Trường Sơn Đông, Trường Sơn Tây

Thơ : Phạm Tiến Duật
Nhạc: Hoàng Hiệp
Trân trọng cảm ơn các thầy cô
đã đến dự giờ thăm lớp !