Bài 10. Bài thơ về tiểu đội xe không kính

NGỮ VĂN
9
Bài thơ về tiểu đội xe không kính
Phạm Tiến Duật













Tiết 41
A GIỚI THIỆU CHUNG
Phạm Tiến Duật
Bài thơ về tiểu đội xe không kính
1. Tác giả
Tốt nghiệp Trường Đại học sư phạm
Hà Nội năm 1964 sau đó lên đường
nhập ngũ, vào binh đoàn vận tải 500.
- Ông sống và chiến đấu chủ yếu trên tuyến lửa Trường Sơn.
Chiến tranh kết thúc ông về làm việc
tại Ban văn nghệ – Hội Nhà văn Việt
Nam. Ông sống ở Hà Nội, là phó trưởng
ban đối ngoại của Hội nhà văn Việt Nam
- Ông tham gia dẫn một số chương trình
truyền hình cho người cao tuổi của
Đài truyền hình Việt Nam.
- Phạm Tiến Duật sinh ngày 14 /1/1941
tại Thanh Ba – Phú Thọ.
- Ông qua đời vào ngày 4/12/2007 tại bệnh viện Quân y 108 .













Tiết 41
Bài thơ về tiểu đội xe không kính
Phạm Tiến Duật
A. GIỚI THIỆU CHUNG
1. Tác giả
- Phạm Tiến Duật (1941 - 2007) Quê Phú Thọ
Tham gia kháng chiến chống Mỹ, trực tiếp
chiến đấu trên tuyến lửa Trường Sơn
- Ông thuộc lớp các nhà thơ trẻ trưởng thành
trong kháng chiến chống Mĩ.
- Năm 1970 ông được giải nhất cuộc thi thơ
của báo Văn nghệ
Các tập thơ chính:
- Vầng trăng quầng lửa
- Ở hai đầu núi
- Vầng trăng và những quầng lửa
- Thơ một chặng đường
- Nhóm lửa
- Tiếng bom và tiếng chuông chùa
- Tuyển tập Phạm Tiến Duật
- Với giọng điệu tự nhiên, tinh nghịch, sôi nổi,
tác giả góp phần làm sống mãi hình ảnh
thế hệ trẻ Việt Nam trong kháng chiến chống
Mĩ.













Tiết 41
Bài thơ về tiểu đội xe không kính
Phạm Tiến Duật
Tư liệu :
Ông được ca tụng là "con chim lửa của Trường Sơn huyền thoại", "cây săng lẻ của rừng già”, "nhà thơ lớn nhất thời chống Mỹ”. Thơ ông thời chống Mỹ từng được đánh giá là "có sức mạnh của một sư đoàn"
Anh Duật là người đầu tiên đã đưa được cả Trường Sơn vào thơ, đưa được cả Trường Sơn đầy lửa khói bom đạn về thành phố, về Hà Nội, về Thủ đô
Phạm Tiến Duật được coi là viên ngọc Trường Sơn
Nếu Tố Hữu là cánh chim đầu đàn của thi ca cách mạng thì Phạm Tiến Duật chính là cánh chim đại bàng tung bay trên Trường Sơn rực lửa













Tiết 41
Bài thơ về tiểu đội xe không kính
Phạm Tiến Duật
Tư liệu :
Ngày 19/11/2007, ông được tặng
Huân chương Lao động hạng Nhì
Anh ra đi trái tim xin ở lại
Đừng mang theo, khoảng trống lấp không đầy













Tiết 41
Bài thơ về tiểu đội xe không kính
Phạm Tiến Duật
A/ GIỚI THIỆU CHUNG
1. Tác giả
2. Tác phẩm :
Sáng tác năm 1969, nằm trong số những
bài thơ được giải Nhất cuộc thi thơ của
Báo Văn Nghệ năm 1970
In trong tập “Vầng trăng quầng lửa”
Khi cuộc kháng chiến chống Mĩ đang diễn ra ác liệt













Tiết 41
Bài thơ về tiểu đội xe không kính
Phạm Tiến Duật
A. GIỚI THIỆU CHUNG
1. Tác giả
2. Tác phẩm :
B/. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN
1. Đọc, tìm hiểu chú thích
- Đề tài :
Người lính trong KCCM
- Thể thơ :
Tự do
- Giọng điệu :
Trẻ trung, khoẻ khoắn,
sôi nổi
- Nhan đề :
+ Dài
+ Lạ
+ Ấn tượng
+ “Tiểu đội xe không kính”
-> Hiện thực sinh động của kháng chiến
“Bài thơ”:mạch khai thác chất thơ trong
hiện thực”
-> Nhấn mạnh hiện thực








Tôi phải thêm “Bài thơ về...” để báo trước cho mọi người biết rằng là tôi viết thơ chứ không phải một khúc văn xuôi. “Bài thơ về tiểu đội xe không kính” là cách đưa chất liệu văn Xuôi vào thơ. Những câu thơ “đặc” văn xuôi được kết hợp lại trong một cảm hứng chung
(Tác giả nói về bài thơ của mình)
2. Kết cấu – bố cục.













Tiết 41
Bài thơ về tiểu đội xe không kính
Phạm Tiến Duật
3. Phân tích
a. Hình ảnh những chiếc xe không kính
Không có kính không phải vì xe không có kính

Không có kính, rồi xe không có đèn,
Không có mui xe, thùng xe có xước,
Giọng điệu ngang tàng lí sự, tự nhiên mang tính khẩu ngữ
- Cách viết liệt kê, điệp từ ngữ.
-> Những chiếc xe tàn tạ trần trụi, mang
trên mình đầy thương tích
Bom giật bom rung kính vỡ đi rồi
-> Sự tàn phá khốc liệt của chiến
tranh
-> Xe không kính vẫn băng ra
chiến trường
Là hình ảnh thơ độc đáo.
Tư liệu:
Mỹ trút xuống Việt nam 15.350 tấn bom đạn gấp 3,9 lần chiến tranh thế giới thứ 2. Lượng bom mìn chưa nổ đang vùi trong lòng đất còn nhiều ( khoảng 5- 10%). Ở Việt Nam 64 tỉnh, thành phố đều bị ảnh hưởng do hậu quả của bom mìn. Nhưng 6 tỉnh bị ô nhiễm nặng: Nghệ An, Hà Tình, Quảng Bình, Quảng Trị, Huế, Đà Nẵng. Nhiều nạn nhân chất độc màu da cam. Bom mìn còn sót lại ảnh hưởng đến tâm lí, sức khoẻ, kinh tế của đất nước, của người dân.













Tiết 41
Bài thơ về tiểu đội xe không kính
Phạm Tiến Duật
2. Phân tích
Hình ảnh những chiếc xe
không kính.
b. Hình ảnh những chiến sĩ lái xe.
Ung dung buồng lái ta ngồi,
Nhìn đất, nhìn trời, nhìn thẳng.
Nt: đảo, điệp, liệt kê, ngắt nhịp đều đặn
-> Tư thế ung dung, chủ động, hiên ngang













Tiết 41
Bài thơ về tiểu đội xe không kính
Phạm Tiến Duật
2. Phân tích
a. Hình ảnh những chiếc xe không kính
b. Hình ảnh những chiến sĩ lái xe
Nhìn thấy gió vào xoa mắt đắng
Nhìn thấy con đường chạy thẳng vào tim
Thấy sao trời và đột ngột cánh chim
Như sa như ùa vào buồng lái.
-> Ghi lại những cảm giác chân thực khi ngồi trong buồng lái
Nt: điệp từ, liệt kê, nhân hoá, chuyển đổi cảm giác, so sánh.
-> Gian khổ
- Hình ảnh thơ chân thực, gợi nhiều liên tưởng
->Người chiến sĩ gắn bó với chiếc xe, với công
việc, có cảm giác sảng khoái được hoà hợp với
vũ trụ, được giao cảm với thế giới bên ngoài, được
tự do chiêm ngưỡng vẻ đẹp của thiên nhiên.
-> Đích đến của trái tim người lính là con đường
cách mạng
- Hình ảnh bình di, chọn lọc,
-> Tình yêu thiên nhiên, tâm hồn rộng mở, tinh
thần lạc quan, dũng cảm.













Tiết 41
Bài thơ về tiểu đội xe không kính
Phạm Tiến Duật
2. Phân tích
a. Hình ảnh những chiếc xe không kính
b. Hình ảnh những chiến sĩ lái xe
Không có kính, ừ thì có bụi,
Bụi phun tóc trắng như người già

Không có kính, ừ thì ướt áo
Mưa tuôn mưa xối như ngoài trời
- Động từ mạnh, so sánh, hình ảnh thơ chân thực
-> Nhấn mạnh, cực tả những gian khổ, khó khăn
- Ừ thì…
Chưa cần rửa, phì phèo châm điếu thuốc
Nhìn nhau mặt lấm cười ha ha.

Chưa cần thay, lái trăm cây số nữa
Mưa ngừng gió lùa mau khô thôi.
-> Tinh thần lạc quan sôi nổi, dũng cảm,
bất chấp gian khổ, hiểm nguy.
- Cấu trúc cân đối, giọng điệu tự nhiên trẻ trung,
đậm tính khẩu ngữ
-> Chất anh hùng, phi thường nằm ngay trong
cái bình dị, giản đơn













Tiết 41
Bài thơ về tiểu đội xe không kính
Phạm Tiến Duật
2. Phân tích
Hình ảnh những chiếc xe không kính
b. Hình ảnh những chiến sĩ lái xe
Những chiếc xe từ trong bom rơi
Đã về đây họp thành tiểu đội
Gặp bạn bè suốt dọc đường đi tới
Bắt tay qua cửa kính vỡ rồi.
Bếp Hoàng Cầm ta dựng giữa trời
Chung bát đũa nghĩa là gia đình đấy
Võng mắc chông chênh đường xe chạy
Lại đi, lại đi trời xanh thêm.
-> Tình đồng đội gắn bó, sẻ chia cuộc sống
giã chiến còn gian khổ nhưng ấm áp tình
người
Lại đi, lại đi trời xanh thêm.
- Điệp ngữ, giọng thơ thư thái, nghệ thuật ẩn dụ
-> Tình đồng chí tiếp thêm sức mạnh
-> Niềm tin vào tương lai tươi sáng, thanh
bình của Dân tộc













Tiết 41
Bài thơ về tiểu đội xe không kính
Phạm Tiến Duật
2. Phân tích
a. Hình ảnh những chiếc xe không kính
b. Hình ảnh những chiến sĩ lái xe
Không có kính ,rồi xe không có đèn,
Không có mui xe, thùng xe có xước,
Xe vẫn chạy vì miền Nam phía trước:
Chỉ cần trong xe có một trái tim.
Hàng loạt từ “Không” khẳng định một từ
“Có”
Cặp từ hô ứng “vẫn – chỉ cần” -> Câu thơ
vang lên như một lời thề
Không có kính ,rồi xe không có đèn,
Không có mui xe, thùng xe có xước,
Xe vẫn chạy vì miền Nam phía trước:
Chỉ cần trong xe có một trái tim.
vẫn
Chỉ cần
một trái tim
- Một trái tim
Hoán dụ chỉ người lính
Ẩn dụ chỉ tình yêu nước
nồng nàn
-> Hành trang người lính mang theo ra trận
là trái tim yêu nước
-> Ý chí quyết tâm giải phóng miền Nam
-> Triết lý : Trong chiến tranh, yếu tố quyết
định không phải là phương tiện, vũ khí mà
chính là con người.
Câu thơ cuối là linh hồn của cả Bài – Khắc
tạc hình tượng người lính mang tầm vóc
thời đại.













Tiết 41
Bài thơ về tiểu đội xe không kính
Phạm Tiến Duật

A. Hình ảnh những chiếc xe không kính
được sáng tạo để nhấn mạnh tội ác của giặc Mỹ
trong việc tàn phá đất nước ta

Hãy lựa chọn đáp án sai nhận xét về nội dung bài thơ:


B. Việc sáng tạo hình ảnh những chiếc xe không kính
đã làm nổi bật vẻ đẹp về hình ảnh những người lính lái xe
hiên ngang dũng cảm, lạc quan, sôi nổi trẻ trung và cú một ý chí kiên định.

A
Bài tập 1
4.1 / Nội dung
4. Tổng kết













Tiết 41
Bài thơ về tiểu đội xe không kính
Phạm Tiến Duật
A. Bài thơ sử dụng chất liệu hiện thực sinh động của cuộc sống chiến đấu.
B. Bút pháp lãng mạn chắp cánh cho hiện thực bay bổng.
C. Giọng thơ trữ tình nhẹ nhàng sâu lắng.
D. Giọng thơ ngang tàng, phóng khoáng, pha chút tinh nghịch đậm tính khẩu ngữ, tự nhiên, khoẻ khoắn.
A
D
Hãy lựa chọn những đáp án đúng nhận xét về nghệ thuật của bài thơ?
4. Tổng kết.
4.2/ Nghệ thuật













Tiết 41
Bài thơ về tiểu đội xe không kính
Phạm Tiến Duật
“Bài thơ về tiểu đội xe không kính” khắc hoạ những hình ảnh nào? Những hình ảnh đó có gì nổi bật?
Bài thơ về tiểu đội xe không kính
Hình ảnh những chiếc xe
không kính
Người chiến sĩ lái xe
Hình ảnh
thơ độc
đáo, không
kính vẫn
băng ra
chiến
trường
Ung dung,
chủ động,
hiên ngang.
Yêu thiên
nhiên, tâm
hồn rộng
mở, dũng
cảm, lạc
quan.
Sôi nổi, trẻ
trung, tếu
táo, tinh
nghịch
Tình đồng
đội gắn bó,
ấm áp tình
người
Ýchí quyết
tâm giải
phóng
Miền Nam

í













Tiết 41
Bài thơ về tiểu đội xe không kính
Phạm Tiến Duật
C. LUYỆN TẬP
Bài tập 1
Hãy so sánh hai bài thơ “Đồng chí” của
Chính Hữu và “Bài thơ về tiểu đội xe
không kính” của Phạm Tiến Duật?
Điểm giống nhau? Điểm khác nhau?
Bài tập 2
Cảm nhận của em về người chiến sĩ cách
mạng Việt Nam qua hai bài thơ?













Tiết 41
Bài thơ về tiểu đội xe không kính
Phạm Tiến Duật
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
Học thuộc lòng bài thơ
Làm bài tập phần Luyện tập
Chuẩn bị bài “Đoàn thuyền đánh cá”
CHÚC CÁC EM VUI KHOẺ, HỌC GIỎI
XIN CHÂN THÀNH CẢM ƠN QUÍ THẦY CÔ GIÁO ĐÃ THAM DỰ
Chân thành cảm ơn các thầy cô !












Tiết 41
Bài thơ về tiểu đội xe không kính