Bài 10. Bài thơ về tiểu đội xe không kính

1
Trường trung học cơ sở Bình khê
Lớp 9
Ngữ văn- Tiết 47
Nguyễn Thị Huyền
Chào mừng quý thầy, cô giáo và các em học sinh
2
Kiểm tra bài cũ:
? Nêu cảm nhận của em về về ba câu cuối bài thơ “Đồng chí” –Chính Hữu?
3
Phạm Tiến Duật
I. Tìm hiểu chung:
1. Tác giả:
-Phạm Tiến Duật(1941-2007),là chiến sĩ Trường Sơn, tiêu biểu cho các nhà thơ trẻ thời chống Mỹ.
Thơ Phạm Tiến Duật tập chung thể hiện hình ảnh thế hệ trẻ trong cuộc kháng chiến chống Mĩ qua các hình tượng người lính và cô thanh niên xung phong.

Bài thơ về tiểu đội xe không kính
- Thơ ông có giọng điệu sôi nổi, trẻ trung, tinh nghịch mà sâu sắc.
4
Phạm Tiến Duật
I. Tìm hiểu chung:
1. Tác giả:

2. Tác phẩm:
-Bài thơ được tặng giải nhất cuộc thi thơ báo Văn Nghệ năm 1969(giai đoạn ác liệt trên tuyến đường Trường Sơn), in trong tập Vầng trăng và quầng lửa

Bài thơ về tiểu đội xe không kính
5
II. Đọc hiểu văn bản:
Đọc, chú thích:
-Giọng đọc vui tươi, khoan khoái, dứt khoát, có chỗ tâm tình
6













Tiết 45
Bài thơ về tiểu đội xe không kính
Phạm Tiến Duật
I. GIỚI THIỆU CHUNG
1. Tác giả
2. Bài thơ :
II. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN
1. Đọc, tìm hiểu chung
Không có kính không phải vì xe không có kính
Bom giật, bom rung kính vỡ đi rồi
Ung dung buồng lái ta ngồi,
Nhìn đất, nhìn trời, nhìn thẳng.
Nhìn thấy gió vào xoa mắt đắng
Nhìn thấy con đường chạy thẳng vào tim
Thấy sao trời và đột ngột cánh chim
Như sa, như ùa vào buồng lái
Không có kính, ừ thì có bụi,
Bụi phun tóc trắng như người già
Chưa cần rửa, phì phèo châm điếu thuốc
Nhìn nhau mặt lấm cười ha ha.
Không có kính, ừ thì ướt áo
Mưa tuôn, mưa xối như ngòai trời
Chưa cần thay, lái trăm cây số nữa
Mưa ngừng, gió lùa khô mau thôi.
Những chiếc xe từ trong bom rơi
Ðã về đây họp thành tiểu đội
Gặp bè bạn suốt dọc đường đi tới
Bắt tay qua cửa kính vỡ rồi.
Bếp Hòang Cầm ta dựng giữa trời
Chung bát đũa nghĩa là gia đình đấy
Võng mắc chông chênh đường xe chạy
Lại đi, lại đi trời xanh thêm.
Không có kính, rồi xe không có đèn,
Không có mui xe, thùng xe có xước,
Xe vẫn chạy vì miền Nam phía trước:
Chỉ cần trong xe có một trái tim.
- Thể thơ :
Tự do
- Nhan đề :
+ Dài
+ Lạ
+ Ấn tượng
+ “Tiểu đội xe không kính”
-> Hiện thực sinh động của kháng chiến
“Bài thơ”
-> Nhấn mạnh khai thác chất thơ trong
hiện thực
7
II. Đọc hiểu văn bản:
Đọc, chú thích:
-Giọng đọc vui tươi, khoan khoái, dứt khoát, có chỗ tâm tình
2.Kết cấu bố cục: Chia theo hình ảnh thơ
- Hình ảnh những chiếc xe không kính
-Hình ảnh những người chiến sĩ lái xe

3.Phân tích
8
Tiết 45 - BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE
KHÔNG KÍNH ( TT)
(Phạm Tiến Duật)
I/ Tìm hiểu chung:
1. Tác giả:
2. Tác phẩm:
II/Đọc -hiểu văn bản:
1. Đọc, chú thích:
2.Kết cấu bố cục
3.Phân tích
a. Hình ảnh những chiếc xe không kính

9













Tiết 45
Bài thơ về tiểu đội xe không kính
Phạm Tiến Duật
I. GIỚI THIỆU CHUNG
II. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN
1. Đọc, tìm hiểu chung
2. Phân tích
a. Hình ảnh những chiếc xe không kính
Không có kính không phải vì xe không có kính

Không có kính, rồi xe không có đèn,
Không có mui xe, thùng xe có xước,
Giọng điệu ngang tàng lí sự, tự nhiên,
cách viết liệt kê
Không có kính, rồi xe không có đèn,
Không có mui xe, thùng xe có xước,
Không có kính không phải vì xe không có kính

-> Những chiếc xe tàn tạ trần trụi, mang trên
mình đầy thương tích
Bom giật bom rung kính vỡ đi rồi
-> Sự tàn phá khốc liệt của chiến tranh
*Là một hình tượng thơ độc đáo, được miêu tả cụ thể , chân thực phẩn ánh sự khốc liệt của chiến tranh đồng thời là cơ sở để tác giả khắc hoạ và ca ngợi vẻ đẹp tinh thần của những người chiến sĩ lái xe.
10
Tiết 45 - BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE
KHÔNG KÍNH ( TT)
(Phạm Tiến Duật)
I/ Tìm hiểu chung:
1. Tác giả:
2. Tác phẩm:
II/Đọc -hiểu văn bản:
1. Đọc, chú thích:
2.Kết cấu bố cục
3.Phân tích
a. Hình ảnh những chiếc xe không kính
b.Hình ảnh những người chiến sĩ lái xe:

- Phẩm chất của người chiến sĩ lái xe:
*Tư thế:


Ung dung buồng lái ta ngồi
Nhìn đất, nhìn trời, nhìn thẳng
Nhìn thấy gió vào xoa mắt đắng
Nhìn thấy con đường chạy thẳng vào tim
Thấy sao trời và đột ngột cánh chim
Như sa như ùa vào buồng lái.
Ung dung, chủ động, hiên ngang anh dũng
11
Tiết 49 - BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE
KHÔNG KÍNH ( TT)
(Phạm Tiến Duật)
I/ Tìm hiểu chung:
1. Tác giả:
2. Tác phẩm:
II/Đọc -hiểu văn bản:
1. Đọc, chú thích:
2.Kết cấu bố cục
3.Phân tích
a. Hình ảnh những chiếc xe không kính:
b.Hình ảnh những người chiến sĩ lái xe:
- Phẩm chất của người chiến sĩ lái xe:
*Tư thế: ung dung chủ động, hiên ngang, anh dũng.
* Tinh thần:
Không có kính, ừ thì có bụi
Bụi phun tóc trắng như người già
Chưa cần rửa, phì phèo châm điếu thuốc
Nhìn nhau mặt lấm cười ha ha.
Không có kính, ừ thì ướt áo
Mưa tuôn mưa xối như ngoài trời
Chưa cần thay, lái trăm cây số nữa
Mưa ngừng, gió lùa khô mau thôi.
Anh dũng, lạc quan, bất chấp khó khăn, nguy hiểm.
12
Tiết 45 - BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE
KHÔNG KÍNH ( TT)
(Phạm Tiến Duật)
I/ Tìm hiểu chung:
1. Tác giả:
2. Tác phẩm:
II/Đọc -hiểu văn bản:
1. Đọc, chú thích:
2.Kết cấu bố cục
3.Phân tích
a. Hình ảnh những chiếc xe không kính:
b.Hình ảnh những người chiến sĩ lái xe:
- Phẩm chất của người chiến sĩ lái xe:
*Tư thế:
*Tinh thần:
Anh dũng, lạc quan, bất chấp khó khăn, nguy hiểm.
*Tình cảm đồng chí đồng đội:
Những chiếc xe từ trong bom rơi
Đã về đây họp thành tiểu đội
Gặp bè bạn suốt dọc đường đi tới
Bắt tay qua cửa kính vỡ rồi.
Bếp Hoàng Cầm ta dựng giữa trời
Chung bát đũa nghĩa là gia đình đấy
Võng mắc chông chênh đường xe chạy
13
Tiết 45 - BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE
KHÔNG KÍNH ( TT)
(Phạm Tiến Duật)
I/ Tìm hiểu chung:
1. Tác giả:
2. Tác phẩm:
II/Đọc -hiểu văn bản:
1. Đọc, chú thích:
2.Kết cấu bố cục
3.Phân tích
a. Hình ảnh những chiếc xe không kính:
b.Hình ảnh những người chiến sĩ lái xe:
- Phẩm chất của người chiến sĩ lái xe:
*Tư thế:
*Tinh thần:
Anh dũng, lạc quan, bất chấp khó khăn nguy hiểm
*Tình cảm đồng chí đồng đội:


Những chiếc xe từ trong bom rơi
Đã về đây họp thành tiểu đội
Gặp bè bạn suốt dọc đường đi tới
Bắt tay qua cửa kính vỡ rồi.
Bếp Hoàng Cầm ta dựng giữa trời
Chung bát đũa nghĩa là gia đình đấy
Võng mắc chông chênh đường xe chạy

Yêu thương, sôi nổi, gắn bó, sẻ chia
14
Tiết 49 - BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE
KHÔNG KÍNH ( TT)
(Phạm Tiến Duật)
I/ Đọc -tìm hiểu chung:
1. Tác giả:
2. Tác phẩm:
II/Đọc -hiểu văn bản:
1. Đọc, chú thích:
2.Kết cấu bố cục
3.Phân tích

a. Hình ảnh những chiếc xe không kính:
b.Hình ảnh những người chiến sĩ lái xe:

- Phẩm chất của người chiến sĩ lái xe:
*Tư thế:
*Tinh thần:
*Tình cảm đồng chí đồng đội:
Yêu thương, sôi nổi, gắn bó, sẻ chia.
*Ý chí chiến đấu:

Lại đi, lại đi trời xanh thêm.
Không có kính, rồi xe không có đèn,
Không có mui xe thùng xe có xước,
Xe vẫn chạy vì miền nam phía trước:
Chỉ cần trong xe có một trái tim.

Hình ảnh một trái tim sử dụng phép
tu từ gì, cho biết tác dụng của nó ?
Hình ảnh trái tim sử dụng phép tu
từ hoán dụ, giàu nhiệt huyết, say mê
lý tưởng cách mạng. Sống hiên ngang,
coi thường gian khổ, vui tươi, ý chí
chiến đấu vì miền Nam .



15
Tiết 45 - BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE
KHÔNG KÍNH ( TT)
(Phạm Tiến Duật)
I/ Tìm hiểu chung:
1. Tác giả:
2. Tác phẩm:
II/Đọc -hiểu văn bản:
1. Đọc, chú thích:
2.Kết cấu bố cục
3.Phân tích
a. Hình ảnh những chiếc xe không kính:
b.Hình ảnh những người chiến sĩ lái xe:
- Phẩm chất của người chiến sĩ lái xe:
*Tư thế:
*Tinh thần:
*Tình cảm đồng chí đồng đội:
Yêu thương, sôi nổi, gắn bó, sẻ chia.
*Ý chí chiến đấu :

Lại đi, lại đi trời xanh thêm.
Không có kính, rồi xe không có đèn,
Không có mui xe thùng xe có xước,
Xe vẫn chạy vì miền nam phía trước:
Chỉ cần trong xe có một trái tim.



Hàng loạt cái “không” thuộc về vật
chất được nhấn mạnh để làm nổi bật
cái “có”duy nhất. Đó là trái tim yêu
nước, ý chí quyết tâm, luôn hướng về
miền nam ruột thịt.
Câu thơ cuối là linh hồn của cả bài
thơ, làm tỏa sáng hình tượng người
chiến sĩ lái xe .

16
Tiết 45 - BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE
KHÔNG KÍNH ( TT)
(Phạm Tiến Duật)
I/ Tìm hiểu chung:
1. Tác giả:
2. Tác phẩm:
II/Đọc -hiểu văn bản:
1. Đọc, chú thích:
2.Kết cấu bố cục
3.Phân tích
a. Hình ảnh những chiếc xe không kính:
b.Hình ảnh những người chiến sĩ lái xe:
- Phẩm chất của người chiến sĩ lái xe:
*Tư thế:
*Tinh thần:
*Tình cảm đồng chí đồng đội:
*Ý chí chiến đấu vì miền nam:
Hàng loạt cái“không” thuộc về vật chất
được nhấn mạnh để làm nổi cái“có”duy
nhất. Đó là trái tim yêu nước ý chí quyết
tâm, luôn hướng về miền Nam ruột thịt. Câu thơ cuối là linh hồn của cả bài thơ,
làm tỏa sáng hình tượng người chiến sĩ lái
xe.
4. Tổng kết:
4.1.Nghệ thuật:
Ngôn ngữ tự nhiên như lời nói bình
thường, giọng điệu ngang tàng, tinh nghịch
của lính, hình ảnh thơ độc đáothể hiện cái
lạ đầy sáng tạo.
4.2.Nội dung:
Bài thơ khắc họa một hình ảnh độc đáo:
Những chiếc xe không kính, qua đó tác giả
làm nổi bật hình ảnh những chiến sĩ lái xe
ở Trường Sơn thời chống Mĩ, với tư thế
hiên ngang, tinh thần lạc quan, dũng cảm
bất chấp khó khăn nguy hiểm và ý chí
chiến đấu giải phóng miền Nam.

4.3.Ghi nhớ/sgk


17
18
IV. Luyện tập:
1. Hai tác phẩm Đồng chí và Bài thơ tiểu đội xe không kính giống nhau ở điểm nào?
- Cùng viết về đề tài người lính.
- Cùng viết theo thể thơ tự do.

2. Phân tích khổ thơ thứ hai để thấy rõ cảm giác, ấn tượng của người lính lái xe trên đường ra trận?
Gợi ý : + Về từ ngữ: “ùa”,” nhìn” …
+ Chi tiết tưởng tượng: - con đường chạy thẳng
- chạy thẳng vào tim
19
Xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước
Mà lòng phơi phới dậy tương lai.
20
Tôi phải thêm “ Bài thơ về…”, để báo trước cho mọi người biết rằng là tôi viết thơ, chứ không phải một khúc văn xuôi. Bài thơ về tiểu đội xe không kính là cách đưa chất liệu văn xuôi vào thơ, những câu thơ “đặc” văn xuôi được kết hợp lại trong một cảm hứng chung.
(Tác giả nói về tác phẩm.)