Bài 10. Bài thơ về tiểu đội xe không kính

Câu 1: Đọc thuộc lòng bµi thơ: Đồng chí!“ cña ChÝnh H÷u

Câu 2: Theo em từ "Đồng chí!"được tách riêng thành một dòng thơ ở giữa mạch bài thơ kh«ng có ý nghĩa nµo?
A. Là tên gọi của một mối quan hệ có ý nghĩa thời đại, có ý nghĩa thiêng liêng.
B. Là sự kết tinh của mọi cảm xúc, tình cảm (tình bạn,tình người).
C. Là cao trào của bài thơ, vừa kết lại một đoạn thơ, vừa như bản lề để mở ra mạch thơ mới.
D. §Ó bµi th¬ cã thªm phÇn triÕt lÝ.
Kiểm tra bài cũ
1Tác giả
- L� chi?n si Tru?ng Son, tiờu bi?u cho cỏc nh� tho tr? th?i ch?ng M?.
2.Tác phẩm


-Sáng tác năm1969, giai đoạn
ác liệt của chiến tranh.
Ngữ văn. Tiết 47,48
Phạm Tiến Duật
- Phạm Tiến Duật (1941 – 2007)
- Quê: Thanh Ba – Phú Thọ
- Là nhà thơ trưởng thành trong kháng chiến chống Mỹ.
- Thơ ông tập trung vào thế hệ trẻ trong kháng chiến trên đường Trường Sơn.
Vầng trăng
quầng lửa
- Bµi th¬ ra ®êi n¨m 1969, khi t¸c gi¶ ®ang ho¹t đéng trªn tuyÕn ®­êng Tr­êng S¬n.
Được in trong tập thơ
Vầng trăng - quầng lửa
*ThÓ th¬: tù do
*§Ò tµi: ng­êi lÝnh


Đường Trường Sơn hay đường mòn Hồ Chí Minh là mạng lưới giao thông quân sự chiến lược chạy từ lãnh thổ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa vào tới lãnh thổ Việt Nam Cộng hòa, đi qua miền Trung Việt Nam, hạ Lào, và Campuchia. Hệ thống này cung cấp binh lực, lương thực và vũ khí khí tài để chi viện cho Quân Giải phóng miền Nam và Quân đội Nhân dân Việt Nam trong 16 năm (1959–1975) của thời kỳ Chiến tranh Việt Nam. Binh đoàn Trường Sơn (đoàn 559) Quân đội Nhân dân Việt Nam là đơn vị triển khai các đơn vị công binh, hậu cần, y tế, bộ binh và phòng không để đảm bảo hoạt động của hệ thống đường này. Đường Trường sơn còn được những người lính trong cuộc chiến gọi là tuyến lửa.
Ở Việt Nam, hệ thống đường này đặt tên là Đường Trường Sơn, lấy tên của dãy Trường Sơn - dãy núi chạy dọc miền Trung Việt Nam, nơi hệ thống này đi qua. Về sau, hệ thống này có thêm tên gọi Đường mòn Hồ Chí Minh, tên gọi này (Ho Chi Minh trail) có nguồn gốc từ Mỹ. Đường mòn Hồ Chí Minh đi qua 20 tỉnh ở Việt Nam: Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế , Hà tỉnh, Quảng Nam , Quảng Ngãi, Nghệ An, Đà Nẵng, Bình Định, Khánh Hòa, Gia Lai, Lâm Đồng, Kon Tum, Đắk Lắk, Ninh Thuận, Bình Thuận, Bình Phước, Đồng Nai, Bình Dương. Kiên Giang.
Trong Chiến tranh Việt Nam, lực lượng quân sự Mỹ và Việt Nam Cộng hòa đã đánh phá hệ thống giao thông này bằng các chiến dịch bộ binh và không quân. Một hệ thống máy móc điện tử, thường được gọi là Hàng rào Điện tử McNamara, đã được sử dụng để giúp hướng dẫn máy bay ném bom. Ngoài ra, chất độc màu da cam cùng một số loại chất độc diệt cỏ khác đã được rải xuống nhiều vùng rừng trên đường Trường Sơn làm trụi lá cây, các dự án tạo mưa và các chất hóa học tạo bùn cũng được Mỹ sử dụng để phá đường.
    Đường Trường Sơn phải chịu đựng sự tấn công của 733.000 lượt chiếc máy bay của không quân Mỹ. Quãng đường mà người Mỹ bỏ ra để ngăn chặn con đường đó dài hơn cả con đường đến hàng triệu lần. Đó là chưa kể 4 triệu tấn bom đạn được trút xuống Đường Trường Sơn. Nếu “xếp hàng” tất cả số lượng đạn bom ấy - trung bình 1 km phải chịu 30 tấn sắt thép - chắc sẽ dài hơn nhiều lắm so với số đá, sỏi đã làm nên mặt đường(!).

Bài thơ về tiểu đội xe không kính
Không có kính không phải vì xe không có kính
Bom giật bom rung kính vỡ đi rồi
Ung dung buồng lái ta ngồi
Nhìn đất, nhìn trời, nhìn thẳng.

Nhìn thấy gió vào xoa mắt đắng
Thấy con đường chạy thẳng vào tim
Thấy sao trời và đột ngột cánh chim
Như sa như ùa vào buồng lái.

Không có kính, ừ thì có bụi
Bụi phun tóc trắng như người già
Chưa cần rửa, phì phèo châm điếu thuốc
Nhìn nhau mặt lấm cười ha ha.

Không có kính ừ thì ướt áo
Mưa tuôn, mưa xối như ngoài trời
Chưa cần thay lái trăm cây số nữa
Mưa ngừng gió lùa khô mau thôi.
Không có kính rồi xe không có đèn,
Không có mui xe, thùng xe có xước
Xe vẫn chạy vì miền Nam phía trước :
Chỉ cần trong xe có một trái tim.
Những chiếc xe từ trong bom rơi
Đã về đây họp thành tiểu đội
Gặp bè bạn suốt dọc đường đi tới
Bắt tay qua cửa kính vỡ rồi

Bếp Hoàng Cầm ta dựng giữa trời
Chung bát đũa nghĩa là gia đình đấy
Võng mắc chông chênh đường xe chạy
Lại đi lại đi trời xanh thêm
Bếp Hoàng Cầm
Là loại bếp dã chiến, mang tên đồng chí Hoàng Cầm (1916-1996), quê ở thị trấn Tam Đảo, huyện Tam Đảo, tỉnh Vĩnh Phúc, nguyên là Tiểu đội trưởng nuôi quân thuộc Đội điều trị 8 Sư đoàn 308, sáng tạo ra từ chiến dịch Hoà Bình năm 1951.
Anh nuôi Hoàng Cầm
ý nghĩa nhan đề bài thơ

- Nhan đề dài, tưởng như có chỗ thừa nhưng thu hút người đọc ở cái vẻ lạ độc đáo của nó.
- Làm nổi bật hình ảnh toàn bài : những chiếc xe không kính.
- Hai chữ “bài thơ” cho thấy rõ hơn cách nhìn, cách khai thác hiện thực của tác giả, tác giả muốn nói về chất thơ của hiện thực khốc liệt thời chiến tranh, chất thơ của tuổi trẻ hiên ngang, dũng cảm.
:
II. §äc - hiÓu v¨n b¶n :
1. Hình ảnh những chiếc xe không kính:
Không có kính không phải vì xe không có kính
….không có đèn
Bom giật bom rung kÝnh vì ®i råi
- Giọng điệu thản nhiên, ®iÖp ng÷.
? Phản ánh hiện thực khốc liệt của cuộc chiến tranh đã tàn phá, hủy diệt môi sinh.
- Bót ph¸p t¶ thùc.
…không có mui xe
thùng xe có xước
Đường bị đánh lở loét, màu đất đỏ, trắng lẫn lộn. Hai bên đường
không có lá xanh . Chỉ có những thân cây bị tước khô cháy.Một
vài cái thùng xăng hoặc thành ô tô méo mó, han gỉ nằm trong đất.
( Những ngôi sao xa xôi- Lê Minh Khuê)
2. Hình ảnh những chiến sĩ lái xe.
Ung dung buồng lái ta ngồi
Nhìn đất, nhìn trời, nhìn thẳng.

Nhìn thấy gió vào xoa mắt đắng
Thấy con đường chạy thẳng vào tim
Thấy sao trời và đột ngột cánh chim
Như sa như ùa vào buồng lái.
?Tư thế ung dung, hiên ngang, bình tĩnh
?Hình ảnh cụ thể, sinh động, cảm giác chân thực
?Nghệ thuật so sánh, nhân hóa, điệp ngữ
? Đối mặt với bao khó khăn gian khổ, nguy hiểm
?Tư thế ung dung, hiên ngang, bình tĩnh
?Hình ảnh cụ thể, sinh động, cảm giác chân thực
?Nghệ thuật so sánh, nhân hóa, điệp ngữ
?Tư thế ung dung, hiên ngang, bình tĩnh
?Hình ảnh cụ thể, sinh động, cảm giác chân thực
? Đối mặt với bao khó khăn gian khổ, nguy hiểm
?Nghệ thuật so sánh, nhân hóa, điệp ngữ
?Tư thế ung dung, hiên ngang, bình tĩnh
?Hình ảnh cụ thể, sinh động, cảm giác chân thực
Không có kính ừ thì ướt áo
Mưa tuôn, mưa xối như ngoài trời
Chưa cần thay lái trăm cây số nữa
Mưa ngừng gió lùa khô mau thôi.


Không có kính, ừ thì có bụi
Bụi phun tóc trắng như người già
Chưa cần rửa, phì phèo châm điếu thuốc
Nhìn nhau mặt lấm cười ha ha.
Không có kính, ừ thì ướt áo
Mưa tuôn mưa xối như ngoài trời
Chưa cần thay, lái trăm cây số nữa.
Mưa ngừng, gió lùa khô mau thôi."
... "Không có kính, ừ thì có bụi
Bụi phun tóc trắng như người già
Chưa cần rửa, phì phèo châm điếu thuốc
Nhìn nhau mặt lấm cười ha ha
... ừ thì có bụi/ chưa cần rửa
.... ừ thì ướt áo / chưa cần thay
... cười ha ha
->Hình ảnh những chiến sĩ lái xe trẻ trung, lạc quan, yêu đời bất chấp mọi khó khăn gian khổ.
-> lÆp cÊu tróc c©u, giäng ngang tµng, gÇn víi khÈu ng÷
Những chiếc xe từ trong bom rơi
Đã về đây họp thành tiểu đội
Gặp bè bạn suốt dọc đường đi tới
Bắt tay qua cửa kính vỡ rồi
Chung bát đũa nghĩa là gia đình đấy
Võng mắc chông chênh đường xe chạy
Lại đi lại đi trời xanh thêm
?Tình đồng đội thắm thiết, keo sơn, niềm tin chiến thắng.
Bắt tay qua cửa kính vỡ rồi
Lại đi lại đi trời xanh thêm
? Những người lính gặp nhau trong khó khăn, gian khổ, giữa ranh giới mong manh của sự sống và cái chết nhưng có chung nhiệm vụ chiến đấu đã gắn bó keo sơn như anh em ruột thịt trong gia đình
Niềm tin vào ngày mai chiến thắng
Con đường của chiến thắng, con đường giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.
->Những chiến sĩ lái xe Trường Sơn là những người có phẩm chất vô cùng cao đẹp - mang tầm vóc thời đại : dũng cảm, bất chấp khó khăn gian khổ.
Không có kính rồi xe không có đèn,
Không có mui xe, thùng xe có xước
Xe vẫn chạy vì miền Nam phía trước :
Chỉ cần trong xe có một trái tim.
Gợi ý : Em hãy chỉ ra đặc sắc nghệ thuật trong khổ thơ cuối và cho biết tác dụng của các biện pháp nghệ thuật ấy?
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
110
120
Có ý kiến cho rằng những câu thơ cuối tập trung thể hiện tư tưởng chủ đề của bài thơ. Em có đồng ý không ? Vì sao ?
Em đồng ý:
Liệt kê: Không kính, không đèn, không có mui
Điệp ngữ : Không có
Đối lập: không Có
(kính, đèn, mui, thùng xe xước) > < Có trái tim
(Vật chất) (Tinh thần)

Hoán dụ, tượng trưng: Trái tim người lính nồng nàn yêu nước, sôi trào lòng căm thù giặc, ý chí chiến đấu giải phóng miền Nam

Quyết tâm cao độ, niềm tin sắt đá, chiến chiến đấu vì miền Nam thân yêu, khát vọng giải phóng Miền Nam thống nhất đất nước.
“Cho dù tát cạn biển Đông
Cho dù đếm được chim muông trên rừng
Cho dù san phẳng Trường Sơn
Bác ơi cháu chỉ sắt son một lòng
Đấu tranh thống nhất non sông”
Nội dung
Bài thơ về tiểu đội xe không kính
Nghệ thuật

- Giọng điệu ngang tàng.
- Đảo ngữ, điệp ngữ, nhân hóa, hoán dụ.
- Ngôn ngữ tự nhiên, gần với khẩu ngữ.
Hình ảnh độc đáo: những chiếc xe không kính.
Khắc họa hình ảnh những chiến sĩ lái xe trên tuyến đường Trường Sơn thời kì đánh Mỹ với tư thế hiên ngang, lạc quan dũng cảm, khát vọng cao đẹp. Ca ngợi chủ nghĩa anh hùng cách mạng Việt Nam.
Xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước
Mà lòng phơi phới dậy tương lai.
Trường Sơn đông nắng tây mưa
Ai chưa đến đó như chưa hiểu mình
a.Giống nhau:
Vượt qua khó khăn
Tình đồng đội keo sơn gắn bó, lòng yêu nước nồng nàn.
ý chí chiến đấu và tinh thần lạc quan

So sánh hình ảnh người lính trong "Bài thơ về tiểu đội xe không kính" với người lính trong bài thơ "Đồng chí" (Chính Hữu)
b. Khác nhau:
"Đồng chí": Những người nông dân mặc áo lính giản dị, chân thành, chất phác.
`Bài thơ về tiểu đội xe không kính": Những chiến sĩ trẻ hồn nhiên, hóm hỉnh, tươi tắn, trẻ trung.

III. Luyện tập:
Bài tập 1:
Hãy lựa chọn những đáp án đúng nhận xét về nghệ thuật của bài thơ:
A. Bài thơ sử dụng chất liệu hiện thực sinh động của cuộc sống chiến đấu.
B. Bút pháp lãng mạn chắp cánh cho hiện thực bay bổng.
C. Giọng thơ trữ tình nhẹ nhàng sâu lắng.
D. Giọng thơ ngang tàng, phóng khoáng, pha chút tinh nghịch đậm tính khẩu ngữ, tự nhiên, khoẻ khoắn.
Bài tập 2: Dòng nào sau đây không đúng với nội dung văn bản " Bài thơ về tiểu đội xe không kính"?

a. Văn bản khắc họa một hình ảnh thơ độc đáo: Những chiếc xe không kính bằng nghệ thuật sử dụng những chi tiết hiện thực; ngôn ngữ hàm súc, cô đọng.
b. Văn bản chỉ tập trung khắc họa hình ảnh những chiếc xe không kính và hoàn cảnh khốc liệt của chiến tranh.
c. Văn bản xây dựng thành công hình ảnh thơ độc đáo; những chiếc xe không kính và khắc họa nổi bật hình ảnh những người lính lái xe Trường Sơn với tư thế hiên ngang, tinh thần lạc quan, dũng cảm và khát vọng cháy bỏng giải phóng miền Nam.
Học thuộc lòng bài thơ
Phát biểu suy nghĩ về hình ảnh người lính lái xe Trường Sơn.
Soạn bài : Tổng kết từ vựng (tiếp theo : tập vẽ bản đồ tư duy theo nội dung bài tổng kết)
Chuẩn bị kiểm tra 45` truyện trung đại (ôn tất cả các tác phẩm VH trung đại)
Xin chân thành cảm ơn !
Giờ HọC KếT THúC CHúC SứC KHOẻ CáC TH?Y Cễ Và ToàN THể CáC EM.