Bài 10. Bài thơ về tiểu đội xe không kính

1
Nhiệt liệt chào mừng
các th?y cô giáo
đến dự tiết dạy tốt môn Ngữ văn
chào mừng ngày
Nhà giáo Việt Nam 20 - 11 !

GV Lê Văn Tuấn
2
Trường Sơn Đông nắng, Tây mưa
Ai chưa đến đó như chưa rõ mình.
3
Ngữ văn- Tiết 47
Bài thơ về tiểu đội xe không kính
Phạm Tiến Duật
4
Phạm Tiến Duật (1941-2007)
H: Hãy nêu những hiểu biết của em về cuộc đời và sự nghiệp của nhà thơ Phạm Tiến Duật?
I- Đọc - Chú thích.
Sự xuất hiện của Phạm Tiến Duật với giải nhất cuộc thi thơ báo văn nghệ (1969 - 1970) đã tạo đà cho sự khởi sắc của thơ hiện đại Việt Nam trong kháng chiến chống Mỹ.
Ông được coi là nhà thơ mặc áo lính tiêu biểu cho một thời oanh liệt.
5
H: Hãy nêu hoàn cảnh sáng tác của văn bản " Bài thơ về tiểu đội xe không kính" ?
Bài thơ được sáng tác năm 1969, lúc cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước đang vào giai đoạn ác liệt nhất, bài thơ được in trong tập thơ " Vầng trăng - quầng lửa".
6
II.Tìm hi?u van b?n:
1. Nhan đề bài thơ:
Tôi phải thêm “ Bài thơ về…”, để báo trước cho mọi người biết rằng là tôi viết thơ, chứ không phải một khúc văn xuôi. “Bài thơ về tiểu đội xe không kính” là cách đưa chất liệu văn xuôi vào thơ, những câu thơ “đặc” văn xuôi được kết hợp lại trong một cảm hứng chung.
( Ph¹m TiÕn DuËt )
H: Tại sao nhà thơ lại đặt tên bài thơ là "B�i thơ về tiểu đội xe không kính" ?
H: Những tiểu đội xe không kính như thế xuất hiện ở Trường Sơn để làm gì ?
7
2. Hình ảnh những chiếc xe không kính:
-…xe không có kính
Không có kính không phải vì xe không có kính
Bom giật bom rung kính vỡ đi rồi
 Phản ánh hiện thực khốc liệt của cuộc chiến tranh.
1. Nhan đề bài thơ:
H: Mở đầu văn bản, tác giả đã đưa ra những hình ảnh thơ độc đáo nào ?
H: Nguyên nhân nào khiến những chiếc xe không có kính ? Tìm những câu thơ, hình ảnh thơ lí giải cho tình trạng đó ?
H: Em h·y nhËn xÐt vÔ tõ ng÷, giäng ®iÖu ®­îc t¸c gi¶ sö dông trong nh÷ng ®o¹n th¬ nãi vÒ nh÷ng chiÕc xe kh«ng kÝnh ? Tõ ng÷, giäng ®iÖu Êy gîi lªn ®iÒu g× ?
- Các động từ mạnh.
- Giọng điệu thản nhiên.
8
không có đèn
không có mui
thùng xe có xước
H: Trải qua thời gian, cùng với sự khốc liệt của cuộc chiến, những chiếc xe ấy còn bị biến dạng như thế nào ?
9
10
3. Hình ảnh những chiến sĩ lái xe:
H: Trên những chiếc xe không kính ấy, người chiến sĩ lái xe xuất hiện như thế nào ?
Ung dung buồng lái ta ngồi
11
12
H: Từ trong những chiếc xe không kính ấy, họ đã nhìn thấy những gì ?
+ Nhìn: Đất, trời, nhìn thẳng.
+ Thấy: Gió, con đường, sao trời, cánh chim.
H: Nhận xét về cách sử dụng điệp từ " nhìn thấy"? Qua đó em có cảm nhận gì về cái "nhìn" của người chiến sĩ ?
=> Điệp từ "nhìn" làm cho người đọc cảm thấy như đang ngồi ngay trên xe cùng người lính lái xe. Qua đó ta thấy cái nhìn lãng mạn, chỉ có được ở những người can đảm, biết vượt lên mọi khó khăn, gian khổ.
H: Ngồi trên những chiếc xe không kính, người chiến sĩ lái xe phải đối diện với những khó khăn gì ? Hãy tìm những câu thơ nói lên điều đó?
13
Không có kính, ừ thì có bụi,
Bụi phun tóc trắng như người già.
Chưa cần.
Không có kính, ừ thì ướt áo
Mưa tuôn mưa xối như ngoài trời.
Chưa cần.
H: Những người lính đã đối diện với những khó khăn ấy với thái độ như thế nào ? Tác giả đã sử dụng biện pháp nghệ thuật gì để thể hiện điều đó?
Điệp cấu trúc câu:
+ ừ thì./ Chưa cần .
+ ừ thì./ Chưa cần.
- Sử dụng các động từ mạnh.
14
- Th¸i ®é bÊt chÊp khã kh¨n, gian khæ -> Tinh thÇn l¹c quan, søc chÞu ®ùng phi th­êng.
H: Thông qua việc sử dụng các biện pháp nghệ thuật ấy, chúng ta hiểu được điều gì ?
- Thiên nhiên khó khăn khắc nghiệt, chiến trường khốc kiệt.
15
H: Em có suy nghĩ gì trước cái "bắt tay qua cửa kính vỡ rồi" của những người lính lái xe?
=> Tình đồng đội thắm thiết, keo sơn.
H: Những người lính đã quây quần, tụ hội qua hình ảnh thơ cụ thể nào? Những hình ảnh đó cho thấy điều gì?
=> Cái bắt tay thay cho lời chào, lời thề quyết chiến, quyết thắng.
Bếp Hoàng Cầm ta dựng giữa trời
Chung bát đũa nghĩa là gia đình đấy
Bếp Hoàng Cầm ta dựng giữa trời
Chung bát đũa nghĩa là gia đình đấy
16
H: Qua việc tìm hiểu trên, em hãy nêu cảm nhận của mình về hình ảnh những người chiến sĩ lái xe ?
 Hình ảnh những người lính lái xe dũng cảm, trẻ trung, sôi nổi.
17
18
19
Xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước
Mà lòng phơi phới dậy tương lai!
20
“Xe vẫn chạy vì miền Nam phía trước
Chỉ cần trong xe có một
Hình ảnh hoán dụ => Trái tim yêu nước, trái tim của lí tưởng tuổi trẻ có sức sống mạnh mẽ và bất diệt.
trái tim”?
H: Nêu cảm nhận của em về hình ảnh "trái tim" trong câu thơ:
? Họ l� những người lính sống có lý tưởng cao đẹp - mang tầm vóc thời đại, thời đại Hồ Chí Minh.
21
"Câu thơ muốn người đọc hướng đến một chân lí của thời đại chúng ta: Sức mạnh quyết định chiến thắng không phải là vũ khí, là công cụ.mà là con người- con người mang trái tim nồng nàn yêu thương, ý chí kiên cường, dũng cảm niềm lạc quan và một niềm tin vững chắc".
(GS. Vũ Dương Quý )
"Xe vẫn chạy vì miền Nam phía trước
Ch? cần trong xe có một trái tim".
22
III - GHI NHớ
Bài thơ của Phạm Tiến Duật đã khắc hoạ một hình ảnh độc đáo: những chiếc xe không kính. Qua đó, tác giả khắc hoạ nổi bật hình ảnh những người lính lái xe ở Trường Sơn trong thời kì chống Mĩ, với tư thế hiên ngang, tinh thần lạc quan, dũng cảm, bất chấp khó khăn nguy hiểm và ý chí chiến đấu giải phóng miền Nam.
- Tác giả đưa vào thơ chất liệu hiện thực của cuộc sống ở chiến trường, ngôn ngữ và giọng điệu giàu tính khẩu ngữ, tự nhiên, khoẻ khoắn.
23
III - GHI NHớ
- Chất hiện thực - chất thơ / Khả năng tái tạo những trang sử hào hùng của một thế hệ, một thời kỳ.
- Giọng điệu, ngôn ngữ thơ thể hiện phong cách thơ Phạm Tiến Duật.
2. Nội dung:
1. Nghệ thuật :
H: Hãy nêu những nét đặc sắc về nghệ thuật và nội dung của bài thơ ?
- Hình ảnh Những người lính lái xe ở Trường Sơn trong những năm đánh Mĩ, với tư thế hiên ngang, tinh thần lạc quan, dũng cảm, bất chấp khó khăn nguy hiểm và ý chí chiến đấu giải phóng miền Nam.
24
IV. Luyện tập:
Bµi tËp2: Hai tác phẩm Đồng chí và Bài thơ vÒ tiểu đội xe không kính giống nhau ở điểm nào?
a. Cùng viết về đề tài người lính.
b. Cùng viết theo thể thơ tự do.
c. Cả a và b đều đúng.
Bài tập 1: Giọng điệu bài thơ được thể hiện như thế nào ?
a- Trữ tình, tha thiết, sâu lắng.
b- Ngang tàng, phóng khoáng pha chút tinh nghịch.
c- Hào hùng, mạnh mẽ, sôi nổi.
b
c
25
Gợi ý :
+ Về từ ngữ: “ùa”,” nhìn” …
+ Chi tiết tưởng tượng: Con đường chạy thẳng vào tim...
Bài tập 3: Viết đoạn văn phân tích khổ thơ thứ hai để thấy rõ cảm giác, ấn tượng của người lính lái xe trên đường ra trận?
26
Bài thơ về tiểu đội xe không kính.
Hình ảnh những
chiếc xe không kính.
Hình ảnh
người chiến sĩ láI xe.
Tư thế
ung dung,
hiên ngang
Tinh thần
dũng cảm,
lạc quan
Tình cảm
đồng đội
yêu thương
sôI nổi.
ý chí
quyết tâm
vì
miền nam.
27
Hướng dẫn học bài và làm bài ở nhà:
- Học thuộc lòng bài thơ và ghi nhớ ở SGK.
Hoàn thiện các bài tập ở Vở bài tập ngữ văn.
Sưu tầm những câu thơ viết về những người chiến sĩ trên tuyến đường Trường Sơn những năm đánh Mĩ.
- Chuẩn bị tiết 48: Kiểm tra truyện trung đại: Lập bảng ôn tập theo mẫu:

28
Xin chân thành cảm ơn !
Chúc các thầy cô giáo và các em Mạnh khoẻ Hạnh phúc !