Bài 10. Bài thơ về tiểu đội xe không kính

Chào mừng quý thầy cô về dự giờ thăm lớp
Môn: Ngữ văn
Lớp: 9B

BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNH
Phạm Tiến Duật
Nhà thơ Phạm Tiến Duật ( 1941 – 2008), quê ở huyện Thanh Ba, Phú Thọ.

Năm 1964, ông tốt nghiệp Đại học Sư phạm Hà Nội, rồi ra nhập quân đội, hoạt động trên tuyến đường Trường Sơn.

Ông là một trong những gương mặt tiêu biểu của thế hệ các nhà thơ trẻ thời chống Mĩ cứu nước.
- Thơ Phạm Tiến Duật Tập trung thể hiện hình ảnh thế hệ trẻ trong cuộc kháng chiến chống Mĩ qua hình tượng người lính và cô thanh niên xung phong trên tuyến đường Trường Sơn.

- Nhiều bài thơ của ông đi vào trí nhớ của công chúng như: Trường Sơn Đông, Trường Sơn Tây( Được phổ nhạc) Gửi em cô thanh niên xung phong; Lửa đèn...

- Thơ ông có giọng điệu tự nhiên, tinh nghịch, sôi nổi, trẻ trung.

BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNH
Phạm Tiến Duật


Bài thơ về tiểu đội xe không kính nằm trong chùm thơ Phạm Tiến Duật được tặng giải Nhất cuộc thi thơ của báo Văn nghệ năm 1969.
BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNH
Phạm Tiến Duật
Không có kính không phải vì xe không có kính
Bom giật bom rung kính vỡ đi rồi
Ung dung buồng lái ta ngồi,
Nhìn đất, nhìn trời, nhìn thẳng.

Nhìn thấy gió vào xoa mắt đắng
Nhìn thấy con đường chạy thẳng vào tim
Thấy sao trời và đột ngột cánh chim
Như sa như ùa vào buồng lái.

Không có kính, ừ thì có bụi,
Bụi phun tóc trắng như người già
Chưa cần rửa, phì phèo châm điếu thuốc
Nhìn nhau mặt lấm cười ha ha.

Không có kính, ừ thì ướt áo
Mưa tuôn mưa xối như ngoài trời
Chưa cần thay, lái trăm cây số nữa
Mưa ngừng, gió lùa khô mau thôi.

Những chiếc xe từ trong bom rơi
Đã về đây họp thành tiểu đội
Gặp bè bạn suốt dọc đường đi tới
Bắt tay qua cửa kính vỡ rồi.

Bếp Hoàng Cầm ta dựng giữa trời
Chung bát đũa nghĩa là gia đình đấy
Võng mắc chông chênh đường xe chạy
Lại đi, lại đi trời xanh thêm.

Không có kính, rồi xe không có đèn,
Không có mui xe, thùng xe có xước,
Xe vẫn chạy vì miền nam phía trước:
Chỉ cần trong xe có một trái tim.

BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNH
Phạm Tiến Duật
BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNH
Phạm Tiến Duật
Nhan đề độc đáo, giàu chất thơ, gây ấn tượng.

Chất thơ từ những chiếc xe không kính trần trụi, xấu xí để từ đó phát hiện ra chất thơ của những người lính lái xe hiên ngang, dũng cảm vượt lên biết bao gian khổ, hiểm nguy nơi chiến trường ác liệt.
Nhan đề:
Bài thơ về tiểu đội xe không kính
Không có kính không phải vì xe không có kính
Bom giật bom rung kính vỡ đi rồi.....
...Không có kính, rồi xe không có đèn,
Không có mui xe, thùng xe có xước,

1. Hình ảnh xe không kính
BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNH
Phạm Tiến Duật
- Câu thơ dài, tự nhiên như câu văn xuôi, giọng điệu thản nhiên.
- Nghệ thuật điệp ngữ: lí giải vì sao chiếc xe không còn kính
- Chiếc xe bị biến dạng trần trụi. => Hiện thực chiến trường ác liệt.
Không có kính không phải vì xe không có kính
Bom giật bom rung kính vỡ đi rồi
Ung dung buồng lái ta ngồi,
Nhìn đất, nhìn trời, nhìn thẳng.

Nhìn thấy gió vào xoa mắt đắng
Nhìn thấy con đường chạy thẳng vào tim
Thấy sao trời và đột ngột cánh chim
Như sa như ùa vào buồng lái.
BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNH
Phạm Tiến Duật
2. Hình ảnh người lính lái xe.
BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNH
Phạm Tiến Duật
Ung dung buồng lái ta ngồi
Nhìn đất, nhìn trời, nhìn thẳng.
Nhìn – thấy
gió vào xoa mắt đắng

con đường chạy thẳng vào tim

sao trời và đột ngột cánh chim

như sa như ùa vào buồng lái
Miêu tả rất thực những ấn tượng, những cảm giác của người lính lái xe không kính khi trực tiếp tiếp xúc với thế giới bên ngoài.
Tư thế ung dung, đàng hoàng, hiên ngang.
* Tư thế:
BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNH
Phạm Tiến Duật
2. Hình ảnh người lính lái xe.
Không có kính, ừ thì có bụi,
Bụi phun tóc trắng như người già
Chưa cần rửa, phì phèo châm điếu thuốc
Nhìn nhau mặt lấm cười ha ha

Không có kính, ừ thì ướt áo
Mưa tuôn mưa xối như ngoài trời.
Chưa cần thay, lái trăm cây số nữa
Mưa ngừng, gió lùa khô mau thôi.

.
- Cấu trúc lặp lại, nghệ thuật so sánh, giọng thơ bình thản, ngang tàng, những khẩu ngữ mộc mạc, tự nhiên

- Thái độ vững vàng, coi thường gian khổ.
Những chiếc xe từ trong bom rơi
Đã về đây họp thành tiểu đội
Gặp bè bạn suốt dọc đường đi tới
Bắt tay qua cửa kính vỡ rồi.

Bếp Hoàng Cầm ta dựng giữa trời
Chung bát đũa nghĩa là gia đình đấy
Võng mắc chông chênh đường xe chạy
Lại đi, lại đi trời xanh thêm.
BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNH
Phạm Tiến Duật
Tiểu đội: Đơn vị gồm 12 người.
Chông chênh: không vững chắc
Bếp Hoàng Cầm:
Đây là loại bếp dã chiến, mang tên
đồng chí Hoàng Cầm , một chiến sĩ
nuôi quân ( anh nuôi) ở sư đoàn
308 sáng tạo ra từ chiến dịch Hòa
Bình 1951, sau đó được sử dụng
rộng rãi trong kháng chiến chống
Mĩ. Anh đào những đường rãnh
thoát khói dưới lòng đất, nối liền
với bếp lò, bên trên rãnh đặt những
cành cây và phủ một lớp đất mỏng
được tưới nước để giữ độ ẩm. Khói
từ bếp bốc lên qua đường rãnh chỉ
còn lại một dải hơi nước, tan nhanh
khi rời khỏi mặt đất. Từ đó anh
nuôi có thể náu ăn ban ngày, ngay
cả khi máy bay trinh sát của địch
trên đầu.
Những chiếc xe từ trong bom rơi
Đã về đây họp thành tiểu đội
Gặp bè bạn suốt dọc đường đi tới
Bắt tay qua cửa kính vỡ rồi.

Bếp Hoàng Cầm ta dựng giữa trời
Chung bát đũa nghĩa là gia đình đấy
Võng mắc chông chênh đường xe chạy
Lại đi, lại đi trời xanh thêm.
BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNH
Phạm Tiến Duật
- Chi tiết chân thực, chọn lọc, giọng thơ nhịp nhàng.

=> Cuộc sống dã chiến của người lính gian khổ, thiếu thốn nhưng đàng hoàng.

=> Tình đồng chí, đồng đội gắn bó.
CÂU HỎI THẢO LUẬN
Hãy chỉ ra những đặc sắc nghệ thuật trong khổ
thơ cuối và cho biết tác dụng của những biện pháp nghệ thuật ấy?
CÂU HỎI THẢO LUẬN
Hãy chỉ ra những đặc sắc nghệ thuật trong khổ
thơ cuối và cho biết tác dụng của những biện pháp nghệ thuật ấy?
Chiếc xe
Người lính
Không có kính, rồi xe không có đèn,
Không có mui xe, thùng xe có xước,
Xe vẫn chạy vì miền nam phía trước:
Chỉ cần trong xe có một trái tim.
Điệp ngữ, liệt kê
Những chiếc xe bị phá hủy đến tan thương
Chiến trường càng lúc càng ác liệt
Sức mạnh tinh thần.
Ý chí quyết chiến, quyết thắng.
Lòng yêu nước thiết tha.
Nhiệt huyết của tuổi trẻ.
Hình ảnh biểu tượng
Trái tim người lính còn đập thì
chiếc xe vẫn còn tiến về phía trước
Khát vọng thống nhất đất nước.
Nhà thơ Phạm Tiến Duật tâm sự:
“ … Hình ảnh cuối cùng tỏa lên bài thơ, làm bài thơ lung linh một ý nghĩa, một tình yêu. Phải, chỉ cần có “ một trái tim”, một trái tim yêu yêu nước, một lòng khao khát giải phóng miền Nam thì tất cả những cái thiếu kia đâu có hề gì. Vậy đó, khí phách ngang tàng mà vẫn tha thiết yêu thương…”

( Văn lớp 9 không khó như bạn nghĩ/ nhiều tác giả)
BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNH
Phạm Tiến Duật
Nhà thơ Phạm Tiến Duật tâm sự:
“ … Bài thơ là một trong những hình mẫu, tiêu biểu cho thơ ca tôi. Ngắn, khoảng trong chừng ba mươi dòng; ngôn ngữ mộc mạc; những hình ảnh khỏe khoắn, chân thực, như đời sống chân phương ùa vào thơ, sinh động mà không kém phần lôi cuốn. Tôi thích bài thơ, thích cái vẻ ngang tàng khí phách, thích cái chất kiêu hùng trong vẻ giản dị của nhân vật. Tứ
“ không có kính” là cách để làm bật lên tình yêu lớn của người lính lái xe đối với tổ quốc, với miền Nam.”
( Văn lớp 9 không khó như bạn nghĩ/ nhiều tác giả)
BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNH
Phạm Tiến Duật
III. Tổng kết
- Bài thơ của Phạm Tiến Duật đã khắc họa một hình ảnh độc đáo: Những chiếc xe không kính. Qua đó, tác giả khắc họa nổi bật hình ảnh những người lính lái xe ở Trường Sơn trong thời chống Mĩ, với tư thế hiên ngang, tinh thần lạc quan, dũng cảm, bất chấp khó khăn nguy hiểm và ý chí chiến đấu giải phóng miền Nam.

- Tác giả đã đưa vào bài thơ chất liệu hiện thực sinh động của cuộc sống ở chiến trường, ngôn ngữ và giọng điệu giàu tính khẩu ngữ, tự nhiên, khỏe khoắn.
BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNH
Phạm Tiến Duật
2. Những chiến sĩ lái xe Trường Sơn có phẩm chất gì?
A/ Lạc quan, dũng cảm, tinh thần đồng đội gắn bó, ý
chiến đấu sắt đá.
B/ Lạc quan, coi thường hiểm nguy, liều lĩnh.
C/ Vui nhộn, tinh nghịch, dũng cảm.
D/ Lạc quan, cuộc sống.
1. Hai tác phẩm Đồng chí và Bài thơ về tiểu đội xe không kính giống nhau ở điểm nào?
A/ Cùng viết về đề tài người lính.
B/ Cùng viết trong thời kì kháng chiến chống Pháp.
C/ Cùng viết về đề tài người lính, theo thể thơ tự do.
D/ Cùng viết về cuộc đời lính của chính mình.
IV. Luyện tập
Đề: So sánh hình ảnh người lính trong hai tác phẩm: Đồng chí của Chính Hữu và Bài thơ về tiểu đội xe không kính của Phạm Tiến Duật

BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNH
Phạm Tiến Duật
Giống nhau:
Vượt qua khó khan, gian kh?, thi?u th?n
Tỡnh đồng đội keo sơn gắn bó
ý chí chiến đấu và tinh thần lạc quan
b. Khác nhau:
" D?ng chí": Nh?ng người nông dân mặc áo lính giản dị, chân thành, chất phác.
`Bài thơ về tiểu đội xe không kính": Nh?ng chiến sĩ trẻ hồn nhiên, hóm hỉnh, trẻ trung