Bài 10. Bài thơ về tiểu đội xe không kính

Thứ bảy ngày 18 tháng 10 năm 2014
Kiểm tra bài cũ
Chọn những đáp án đúng
Câu 1: Bài thơ “Đồng chí” đề cập đến những nội dung nào ?
Hoàn cảnh xuất thân của những người lính .
Chiến tranh ác liệt, nguy hiểm.
Điều kiện sống thiếu thốn gian lao của những người lính.
Tình đồng đội thắm thiết sâu sắc.
Câu 2: Câu thơ“Đồng chí!”( Câu thơ thứ 7) trong bài thơ “Đồng chí” được tách thành một câu riêng để:
A. Khẳng định tình cảm của người lính trong 6 câu thơ đầu.
B. Nâng cao ý thơ của đoạn trước và mở ra ý thơ của đoạn sau.
C. Tạo nút thắt , điểm nhấn cho bài thơ.
D. Dùng ngắt nhịp cho dễ đọc.
A
C
D
A
B
C
Tiết 47: Văn bản : Bài thơ về tiểu đội xe không kính
( Phạm Tiến Duật)
- Phạm Tiến Duật sinh ngày 14 /1/1941 tại Thanh Ba – Phú Thọ.
-Tốt nghiệp Trường Đại học sư phạm Hà Nội năm 1964 nhưng sau đó ông lên đường nhập ngũ, vào binh đoàn vận tải 500 trên tuyến đường Trường Sơn.
- Ông sống và chiến đấu chủ yếu trên tuyến lửa Trường Sơn.
- Chiến tranh kết thúc ông về làm việc tại
Ban văn nghệ – Hội Nhà văn Việt Nam. Ông sống ở Hà Nội, là phó trưởng ban đối ngoại của Hội nhà văn Việt Nam.
-Ông qua đời vào ngày 4/12/2007 tại bệnh
viện Quân y 108 bởi bệnh ung thư phổi.
-Thơ ông có giọng điệu tự nhiên, ngang tàng,sôi nổi,nghịch ngợm đậm chất lính.
- Bài thơ được sáng tác năm 1969, lúc cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước đang vào giai đoạn ác liệt nhất.
- Bài thơ được in trong tập thơ " Vầng trăng - quầng lửa".
Tiết 47: Văn bản : Bài thơ về tiểu đội xe không kính
( Phạm Tiến Duật)
Hướng dẫn đọc: Thể hiện đúng giọng điệu và ngôn ngữ bài thơ:
Lời thơ gần với lời nói thông thường.Giọng điệu tự nhiên,có vẻ ngang tàng,sôi nổi,nghịch ngợm của tuổi trẻ lạc quan,dũng cảm.
Tiết 47: Văn bản : Bài thơ về tiểu đội xe không kính
( Phạm Tiến Duật)
Nhan đề dài, lạ và độc đáo.
- Hai chữ “bài thơ” cho thấy rõ hơn cách nhìn, cách khai thác hiện thực của tác giả, tác giả muốn nói về chất thơ của hiện thực khốc liệt thời chiến tranh, chất thơ của tuổi trẻ hiên ngang, dũng cảm.
Tôi phải thêm “ Bài thơ về…”, để báo trước
cho mọi người biết rằng là tôi viết thơ, chứ
không phải một khúc văn xuôi. Bài thơ về tiểu
đội xe không kính là cách đưa chất liệu văn
xuôi vào thơ, những câu thơ “đặc” văn xuôi
được kết hợp lại trong một cảm hứng chung.
(Phạm Tiến Duật)
Tiết 47: Văn bản : Bài thơ về tiểu đội xe không kính
( Phạm Tiến Duật)
Tiết 47: Văn bản : Bài thơ về tiểu đội xe không kính
( Phạm Tiến Duật)
Không có kính không phải vì xe không có kính
Bom giật, bom rung kính vỡ đi rồi ...
Cấu trúc hỏi đáp .
Ba từ phủ định liên tiếp.
Động từ mạnh, điệp từ.
Đường Trường Sơn huyền thoại
14
*Nhan đề bài thơ
Tiết 48: Bài thơ về tiểu đội xe không kính
- Cách khai thác hiện thực của tác giả độc đáo, không chỉ viết về hiện thực gian khổ mà còn thể hiện chất thơ của hiện thực ấy.
Tiết 47: Văn bản : Bài thơ về tiểu đội xe không kính
( Phạm Tiến Duật)
Những chiếc xe
“ ...Không có kính, rồi xe không có đèn
Không có mui xe ,thùng xe có xước...”
Điệp ngữ, liệt kê
Những chiếc xe bị phá hủy đến tang thương
Chiến trường càng ngày càng ác liệt
Tiết 47: Văn bản : Bài thơ về tiểu đội xe không kính
( Phạm Tiến Duật)
Ung dung buồng lái ta ngồi,
Nhìn đất, nhìn trời, nhìn thẳng.
Sử dụng đảo ngữ, điệp từ thể hiện tư thế của người chiến sĩ lái xe.
Tiết 47: Văn bản : Bài thơ về tiểu đội xe không kính
( Phạm Tiến Duật)
Nhìn thấy gió vào xoa mắt đắng
Nhìn thấy con đường chạy thẳng vào tim
Thấy sao trời và đột ngột cánh chim
Như sa như ùa vào buồng lái.
Điệp từ “nhìn” “thấy”
Động từ mạnh, so sánh
Cảm giác được tốc độ phi thường của chiếc xe đang lao nhanh trong bom đạn của kẻ thù.
=> Tinh thần vô cùng lạc quan của người chiến sĩ
Không có kính, ừ thì có bụi,
Bụi phun tóc trắng như người già
Chưa cần rửa, phì phèo châm điếu thuốc
Nhìn nhau mặt lấm cười ha ha.

Không có kính, ừ thì ướt áo
Mưa tuôn, mưa xối như ngoài trời
Chưa cần thay, lái trăm cây số nữa
Mưa ngừng, gió lùa khô mau thôi.
- So sánh.
- Điệp cấu trúc câu
- Động từ mạnh.
- Thiên nhiên khắc nghiệt, chiến trường khốc liệt.
- Lời thơ gần với lời nói thường ngày.
-Thái độ bất chấp khó khăn.
- Tinh thần lạc quan, sức chịu đựng phi thường,tâm hồn trẻ trung, sôi nổi.
Những chiếc xe từ trong bom rơi
Ðã về đây họp thành tiểu đội
Gặp bè bạn suốt dọc đường đi tới
Bắt tay qua cửa kính vỡ rồi.

Bếp Hoàng Cầm ta dựng giữa trời
Chung bát đũa nghĩa là gia đình đấy
Võng mắc chông chênh đường xe chạy
Lại đi, lại đi trời xanh thêm.
-Giọng thơ trầm lắng.
-Từ láy
-Điệp ngữ, hoán dụ.
Tình đồng đội keo sơn , gắn bó chân thành.
=>Tinh thần lạc quan , phơi phới niềm tin.
Những chiếc xe
“ ...Không có kính, rồi xe không có đèn
Không có mui xe ,thùng xe có xước...”
Điệp ngữ, liệt kê
Những chiếc xe bị phá hủy
Chiến trường càng ngày càng ác liệt
Hình ảnh người lính lái xe.
“… Xe vẫn chạy vì miền Nam phía trước
Chỉ cần trong xe có một trái tim.”
Hoán dụ, ẩn dụ, đối lập
Trái tim người lính còn đập thì chiếc xe vẫn có thể tiến về phía trước.
Ý chí quyết chiến, vì miền Nam thân yêu
Lòng yêu nước thiết tha.
Nhiệt huyết của tuổi trẻ.
=> Khát vọng thống nhất đất nước.
><
Tiết 47: Văn bản : Bài thơ về tiểu đội xe không kính
( Phạm Tiến Duật)
Nhà thơ Phạm Tiến Duật tâm sự:
“…Hình ảnh cuối cùng tỏa lên bài thơ, làm bài thơ lung linh một ý nghĩa, một tình yêu. Phải, chỉ cần có “một trái tim”, một trái tim yêu nước , một khát khao giải phóng miền Nam thì tất cả những cái thiếu kia đâu có hề gì. Vậy đó, khí phách ngang tàng mà vẫn tha thiết yêu thương …”
“Câu thơ muốn người đọc hướng đến một chân lí của thời đại chúng ta: Sức mạnh quyết định chiến thắng không phải là vũ khí, là công cụ…mà là con người- con người mang trái tim nồng nàn yêu thương, ý chí kiên cường, dũng cảm niềm lạc quan và một niềm tin vững chắc”.
(GS. Vũ Dương Quý )
"Ước mơ bây giờ là đánh thắng giặc Mĩ, là độc lập, tự do của đất nước. Mình cũng như những thanh niên khác đã lên đường ra tuyền tuyến và tuổi trẻ qua đi giữa tiếng bom rơi đạn nổ. Tuổi trẻ của mình đã
Ngày1.1.70
thấm đượm mồ hôi, nước mắt, của những người đang sống và những người đã chết. Tuổi trẻ của mình đã cứng cáp trong thử thách gian lao của chiến trường,tuổi trẻ của mình cũng đã nóng rực vì ngọn lửa căm thù đang ngày đêm hun đốt.Và gì nữa, phải chăng mùa xuân của tuổi trẻ cũng vẫn thắm đượm thêm vì màu sắc của mơ ước và yêu thương vẫn ánh lên trên đôi mắt..."
Trích “Mãi mãi tuổi hai mươi” của liệt sĩ Nguyễn Văn Thạc.
Tìm điểm giống và khác nhau về hình ảnh người lính ở hai bài thơ:
"Đồng chí" và "Bài thơ về tiểu đội xe không kính"?
IV. Luyện tập:
- Cựng ph?i ch?u nh?ng khú khan gian kh? ? chi?n tru?ng.
Đồng chí
Bài thơ về tiểu đội xe không kính
Xuất thân từ tầng lớp nông dân nghèo
Xuất thân từ nhiều tầng lớp
Trang bị thô sơ.
Trang bị hiện đại hơn
Tình cảm thầm lặng
Tình cảm trẻ trung, sôi nổi
- Tinh thần lạc quan, dũng cảm
- Có tình đồng đội sâu sắc.
-Lòng yêu nước tha thiết.
Đường Trường Sơn – Đường Hồ Chí Minh

Qua hai tác phẩm học về người lính trong hai cuộc kháng chiến em đã học tập được những điều gì ở họ ?
Hướng dẫn về nhà:
- Học thuộc lòng bài thơ, làm bài tập 2 - SGK, tr 133.
- Nêu cảm nghĩ của em về hình ảnh người chiến sĩ lái xe trong bài thơ?
- Sưu tầm, tìm đọc một số bài thơ khác viết về người lính trong kháng chiến chống Mỹ.
- Ôn tập phần Văn học trung đại để giờ sau kiểm tra 1 tiết.
- Đọc, chuẩn bị bài "Đoàn thuyền đánh cá".