Bài 10. Bài thơ về tiểu đội xe không kính

Tiết 48 - 49
BÀI THƠ VỀ TiỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNH
- Ph?m Ti?n Du?t -
I. Tìm hiểu chung
Không có kính không phải vì xe không có kính
Bom giật, bom rung kính vỡ đi rồi
Ung dung buồng lái ta ngồi,
Nhìn đất, nhìn trời, nhìn thẳng.

Nhìn thấy gió vào xoa mắt đắng
Nhìn thấy con đường chạy thẳng vào tim
Thấy sao trời và đột ngột cánh chim
Như sa, như ùa vào buồng lái

Không có kính, ừ thì có bụi,
Bụi phun tóc trắng như người già
Chưa cần rửa, phì phèo châm điếu thuốc
Nhìn nhau mặt lấm cười ha ha.

Không có kính, ừ thì ướt áo
Mưa tuôn, mưa xối như ngòai trời
Chưa cần thay, lái trăm cây số nữa
Mưa ngừng, gió lùa khô mau thôi.
Những chiếc xe từ trong bom rơi
Ðã về đây họp thành tiểu đội
Gặp bè bạn suốt dọc đường đi tới
Bắt tay qua cửa kính vỡ rồi.

Bếp Hoàng Cầm ta dựng giữa trời
Chung bát đũa nghĩa là gia đình đấy
Võng mắc chông chênh đường xe chạy
Lại đi, lại đi trời xanh thêm.

Không có kính, rồi xe không có đèn,
Không có mui xe, thùng xe có xước,
Xe vẫn chạy vì miền Nam phía trước:
Chỉ cần trong xe có một trái tim.
1. Đọc
I. Tìm hiểu chung
2. Chú thích
a. Tác giả
1. Đọc
Phạm Tiến Duật (1941-2007), quê Thanh Ba, Phú Thọ.
1964, sau khi tốt nghiệp khoa Ngữ văn của trường Đại học Sư phạm Hà Nội, ông gia nhập binh đoàn vận tải Trường Sơn và hoạt động trên tuyến đường Trường Sơn trong những năm chống Mỹ.
Ông là một trong những gương mặt tiêu biểu của thế hệ các nhà thơ trẻ trưởng thành từ cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước.
Thơ Phạm Tiến Duật tập trung thể hiện hình ảnh thế hệ trẻ trong cuộc kháng chiến chống Mĩ qua các hình tượng người lính và cô thanh niên xung phong trên tuyến đường Trường Sơn.
Tác phẩm chính: Trường Sơn Đông Trường Sơn Tây, Gửi em cô thanh niên xung phong, Lửa đèn, Bài thơ về tiểu đội xe không kính…
Năm 2001, ông được tặng Giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật.
Phạm Tiến Duật (1941 - 2007)
I. Tìm hiểu chung
2. Chú thích
a. Tác giả
1. Đọc
b. Tác phẩm
- PTBĐ chính: Biểu cảm
- Thể thơ: Tự do
- Hoàn cảnh sáng tác: Sáng tác năm 1949, khi cuộc kháng chiến chống Mĩ ở giai đoạn ác liệt và in trong tập Vầng trăng quầng lửa, đoạt giải nhất cuộc thi thơ báo Văn nghệ (1969)
Bố cục: 3 phần
Tư thế hiên ngang ra trận của
những người lính lái xe tiểu đội xe
không kính.
Tinh thần dũng cảm, lạc quan của
những người lính
Ý chí quyết tâm chiến đấu vì miền
Nam
4 khổ tiếp theo
2 khổ đầu
Khổ cuối
Ý nghĩa nhan đề bài thơ
Bài thơ có một nhan đề khá dài, tưởng như có chỗ thừa nhưng chính nhan đề ấy lại thu hút người đọc ở cái vẻ lạ, độc đáo của nó. Nhan đề bài thơ đã làm nổi bật rõ hình ảnh của toàn bài: những chiếc xe không kính. Hình ảnh này là một sự phát hiện thú vị của tác giả, thể hiện sự gắn bó và am hiểu của nhà thơ về hiện thực đời sống chiến tranh trên tuyến đường Trường Sơn.Nhưng vì sao tác giả còn thêm vào nhan đề hai chữ “Bài thơ”? Hai chữ “bài thơ”nói lên cách nhìn, cách khai thác hiện thực của tác giả: không phải chỉ viết về những chiếc xe không kính hay là cái hiện thực khốc liệt của chiến tranh, mà chủ yếu là Phạm Tiến Duật muốn nói về chất thơ của hiện thực ấy, chất thơ của tuổi trẻ Việt Nam dũng cảm, hiên ngang, vượt lên những thiếu thốn, gian khổ,khắc nghiệt của chiến tranh. 
I. Tìm hiểu chung
II. Phân tích
1. Hình ảnh những chiếc xe không kính
Không có kính không phải vì xe không
có kính
Bom giật, bom rung kính vỡ đi rồi.
Không có kính, rồi xe không có đèn,
Không có mui xe, thùng xe có xước,
- xe không
kính
mui
đèn
- Vì: Bom giật, bom rung …
 Tả thực, điệp ngữ, liệt kê, giọng thản nhiên, lời thơ mang tính khẩu ngữ, hình ảnh độc đáo:
Đoàn xe trần trụi, biến dạng, gợi sự tàn phá khốc liệt của hiện thực chiến tranh.
I. Tìm hiểu chung
II. Phân tích
1. Hình ảnh những chiếc xe không kính
2. Hình ảnh những chiến sĩ lái xe
Hãy : Tìm và phân tích các từ ngữ, hình ảnh, câu thơ thể hiện hình ảnh người chiến sĩ lái xe:
NHÓM 1:
- Tư thế: từ " Ung dung -> "...vào buồng lái"
NHÓM 2:
-Tinh thần: từ " không có kính..." -> "...khô mau thôi"
( Chú ý về thái độ, suy nghĩ -> Tinh thần)
NHÓM 3:
-Tình cảm đồng chí, đồng đội: từ " Những chiếc xe từ..."-> chông chênh đường xe chạy"
NHÓM 4:
Ý chí chiến đấu vì miền Nam: còn lại
Thảo luận nhóm
(3 phút)
I. Tìm hiểu chung
II. Phân tích
1. Hình ảnh những chiếc xe không kính
2. Hình ảnh những chiến sĩ lái xe
a) Tư thế
- … ung dung …
- Nhìn ? d?t, tr?i, th?ng
gió … xoa mắt …
con đường …
sao trời, cánh chim
- Điệp ngữ, liệt kê, đảo ngữ.
Phong thái ung dung, hiên ngang đường hoàng, chủ động .
I. Tìm hiểu chung
II. Phân tích
1. Hình ảnh những chiếc xe không kính
2. Hình ảnh những chiến sĩ lái xe
a) Tư thế
b) Tinh thần, thái độ
- … ừ thì có bụi ...
- … cười ha ha.
- … ừ thì ướt áo..
- … gió lùa khô mau thôi.
- Điệp cấu trúc, giọng thơ ngang tàng, nghịch ngợm, hình ảnh độc đáo :
Tinh thần lạc quan, dũng cảm, bất chấp khó khăn, coi thường gian khổ, hiểm nguy.
+ Gặp bè bạn suốt dọc đường đi tới
Bắt tay qua cửa kính vỡ rồi …
+ Bếp Hoàng Cầm ta dựng giữa trời
Chung bát đũa nghĩa là gia đình đấy
+ Võng mắc chông chênh đường xe chạy...
I. Tìm hiểu chung
II. Phân tích
1. Hình ảnh những chiếc xe không kính
2. Hình ảnh những chiến sĩ lái xe
a) Tư thế
b) Tinh thần, thái độ
c) Tình đồng đội
 Tình đồng chí gắn bó keo sơn, yêu thương, chia sẻ, cùng chung lí tưởng.
I. Tìm hiểu chung
II. Phân tích
1. Hình ảnh những chiếc xe không kính
2. Hình ảnh những chiến sĩ lái xe
a) Tư thế
b) Tinh thần, thái độ
c) Tình đồng đội
d) Ý chí chiến đấu
Xe vẫn chạy vì miền Nam phía trước:
Chỉ cần trong xe có một trái tim.
- “ …một trái tim” là một biểu tượng đa nghĩa, sử dụng phép hoán dụ .
 Khát vọng giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.
I. Tìm hiểu chung
II. Phân tích
1. Hình ảnh những chiếc xe không kính
2. Hình ảnh những chiến sĩ lái xe
a) Tư thế
b) Tinh thần, thái độ
c) Tình đồng đội
d) Ý chí chiến đấu
III. Tổng kết
BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNH
Hình ảnh những
chiếc xe không kính
Hình ảnh những
người chiến sĩ lái xe
Tư thế
ung
dung
hiên
ngang
Tinh thần
bất chấp
hiểm nguy
dũng
cảm
lạc quan
Tình cảm
đồng đội
gắn bó,
yêu
thương
sôi nổi
Ý chí
quyết
tâm
vì miền
Nam
Nghệ thuật
Đậm chất hiện
thực, nhiều câu
văn xuôi, giọng
điệu ngang tàng,
tinh nghịch,
hình ảnh
thơ độc đáo
I. Tìm hiểu chung
II. Phân tích
1. Hình ảnh những chiếc xe không kính
2. Hình ảnh những chiến sĩ lái xe
a) Tư thế
b) Tinh thần, thái độ
c) Tình đồng đội
d) Ý chí chiến đấu
III. Tổng kết
IV. Luyện tập
1/ Hai tác phẩm Đồng chí và Bài thơ tiểu đội xe không kính giống nhau ở điểm nào?
A/ Cùng viết về đề tài người lính.
B/ Cùng viết theo thể thơ tự do.
C/ Cả A và B đều đúng.
2/ Những chiến sĩ lái xe Trường Sơn có phẩm chất gì?
A/ Lạc quan, dũng cảm,tinh thần đồng đội sâu sắc
B/ Lạc quan, coi thường hiểm nguy, liều lĩnh
C/ Vui nhộn ,tinh nghịch, dũng cảm
BÀI TẬP TRẮC NGHIỆM
3/ Nghệ thuật đặc sắc của bài thơ trên là gì?
A/ Ngôn ngữ chân thực, tÝnh khẩu ngữ, nhiều hình ảnh thơ đẹp
B/ Giọng điệu trẻ trung, sôi nổi
C/ Bao gồm cả A và B
4/Hình ảnh Những chiếc xe không kính nói lên điều gì?
A/ Tinh thần bất chấp khó khăn của người chiến sĩ lái xe
B/ Sự khó khăn, thiếu thốn của bộ đội ta thời chống Mỹ
C/ Sự khốc liệt của chiến trường thời chống Mỹ
BÀI TẬP TRẮC NGHIỆM

So sỏnh hai b�i tho
D?ng chớ v� B�i tho v? ti?u d?i xe khụng kớnh

- Cùng phải chịu những khó khăn gian khổ ở chiến trường.
- Cùng có ý chí, nghị lực, niềm tin, lí tưởng và tinh thần yêu nước; có tình đồng chí, đồng đội gắn bó, keo sơn.
Điểm chung
Nét riêng
Đồng chí
Những người nông dân mặc áo lính, thời kì đầu cuộc kháng chiến chống pháp với vẻ đẹp, giản dị, tình cảm chân thành, chất phác, mà sâu sắc.
Bài thơ về tiểu đội xe không kính
Những chiến sĩ lái xe trong thời kì chống Mĩ, trẻ trung hồn nhiên, hóm hỉnh, tươi tắn, ngang tàng, dũng cảm
I. Tìm hiểu chung
II. Phân tích
1. Hình ảnh những chiếc xe không kính
2. Hình ảnh những chiến sĩ lái xe
a) Tư thế
b) Tinh thần, thái độ
c) Tình đồng đội
d) Ý chí chiến đấu
III. Tổng kết
IV. Luyện tập
V. Giao bài và hướng dẫn bài tập về nhà
1. Học thuộc lòng bài thơ. Nắm nội dung, nghệ thuật, ý nghĩa bài thơ.
2. Chuẩn bị bài mới: Soạn bài Đoàn thuyền đánh cá.
+ Tìm hiểu về tác giả, đọc bài thơ, giải thích từ khó, trả lời các câu hỏi tìm hiểu bài, …
+ Sưu tầm các tài liệu liên quan đến bài thơ...
CHÚC CÁC EM VUI KHOẺ, HỌC GIỎI
CẢM ƠN CÁC EM ĐÃ CÙNG CÔ HOÀN THÀNH TIẾT HỌC NÀY