Bài 1. Tôi đi học

TÌM HIỂU
Văn bản:







(Thanh Tịnh)




1. Tác giả: Thanh Tịnh (1911-1988) tên khai sinh là Trần Văn Ninh, quê ở ngoại ô thành phố Huế.
Thanh Tịnh có đóng góp trong nhiều lĩnh vực: Truyện ngắn, truyện dài, thơ, bút kí.. Song thành công hơn cả là thơ và truyện ngắn.
Sáng tác của Thanh Tịnh nhìn chung đều toát lên vẻ đẹp đằm thắm, tình cảm êm dịu trong trẻo.
2. Tác phẩm: Truyện ngắn “Tôi đi học” in trong tập truyện ngắn “Quê mẹ”(1941)
I. Đọc và tìm hiểu chung văn bản:
I. Đọc và tìm hiểu chung văn bản:
3. Đọc - chú thích:
4. Bố cục: 4 phần
Đoạn 1: "Từ đầu ... rộn rã": Khơi nguồn nỗi nhớ.
Đoạn 2: "Buổi mai hôm ấy ... ngọn núi": Tâm trạng nhân vật tôi trên đường cùng mẹ tới trường.
Đoạn 3: "Trước sân trường ... rộn ràng trong các lớp": Tâm trạng tôi khi đứng giữa sân trường, khi nhìn mọi người và các bạn.
Đoạn 4: Còn lại: Tâm trạng tôi khi nghe gọi tên và rời mẹ vào lớp
5. Nhân vật và ngôi kể:
Nhân vật chính: Tôi
Ngôi kể: Ngôi thứ nhất

I. Đọc – tìm hiểu chi tiết văn bản
1. Đoạn 1: Khơi nguồn nỗi nhớ
Thời điểm gợi nhớ:
Thời gian: Cuối thu.
Khung cảnh: - Lá ngoài đường rụng nhiều, trên không có những đám mây bàng bạc.
- Mấy em bé rụt rè cùng mẹ đến trường.
 Thời điểm khai giảng hàng năm.
Tâm trạng tôi khi nhớ về kỉ niệm xưa:
Lòng tôi lại náo nức những kỉ niệm mơn man.
Lòng tôi lại tưng bừng, rộn rã.
Những cảm giác trong sáng ấy nảy nở trong lòng tôi như mấy cánh hoa mỉm cười giữa bầu trời quang đãng.
 Dùng từ láy, hình ảnh so sánh đặc sắc Diễn tả tâm trạng xúc động chân thành khi nhớ về kỉ niệm xưa.
I. Đọc – tìm hiểu chi tiết văn bản
2. Đoạn 2: Tâm trạng nhân vật tôi trên đường cùng mẹ tới trường
Quang cảnh trên đường tới trường:
Thời gian: Một buổi mai đầy sương thu, gió lạnh.
Khung cảnh: - Trên con đường làng dài và hẹp.
- Mẹ dắt tay âu yếm.
Không gian mơ màng, huyền ảo. Tình mẫu tử đằm thắm, thiêng liêng.
Tâm trạng, cảm giác của tôi trên đường tới trường
Con đường quen đi lại lắm lần , nhưng lần này tự nhiên thấy lạ.
Cảnh vật chung quanh đều thay đổi, vì lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: hôm nay tôi đi học.
Tôi có sự chuyến biến về nhận thức và tâm hồn.
Tâm trạng, cảm giác của tôi trên đường tới trường.
Những thay đổi trong suy nghĩ, hành động của cậu bé trên đường tới trường:
- Không lội sông, thả diều, ra đồng nô đùa.
- Cảm thấy mình trang trọng và đứng đắn.
- Hai quyển vở mới trên tay bắt đầu thấy nặng.Tôi bặm tay ghì thật chặt…..Tôi xóc lên và nắm lại cẩn thận.
- Có ngay ý nghĩ vừa non nớt vừa ngây thơ: Chắc chỉ người thạo mới cầm nổi bút thước. Ý nghĩ ấy thoáng qua trong trí tôi nhẹ nhàng như một làn mây lướt ngang trên ngọn núi.
Tôi là một cậu bé trong sáng hồn nhiên, có ý thức trong việc học hành.
Câu văn đã sử dụng phép so sánh giữa một hiện tượng vô hình là “Ý nghĩ ấy thoáng qua” với một hiện tượng hữu hình đẹp đẽ là “ Một làn mây lướt ngang ngọn núi” thể hiện sự hồn nhiên trong sáng của cậu bé trong kỉ niệm lần đầu tới trường.
II. Đọc và tìm hiểu chi tiết văn bản :
Quan sát bảng so sánh 1 và con hãy nhận xét về trình tự miêu tả diễn biến tâm trạng của tác giả trong đoạn 1 và đoạn 2 của văn bản?
Tương đồng  Liên tưởng
Cảnh vật  Tâm trạng
II. Đọc và tìm hiểu chi tiết văn bản :
Quan sát bảng so sánh 2 và con hãy nhận xét về trình tự miêu tả diễn biến tâm trạng của tác giả trong đoạn 1 và đoạn 2 của văn bản?
 Dùng từ láy, hỉnh ảnh so sánh đặc sắc.
 Tâm trạng xúc động chân thành khi nhớ về quá khứ.
III. Luyện tập:
Bài tập 1: Hình ảnh so sánh nào dùng để diễn tả tâm trạng tôi trên đường tới trường?
Tôi quên thế nào được những cảm giác trong sáng nảy nở trong lòng tôi như mấy cành hoa tươi mỉm cười giữa bầu trời quang đãng.
Tôi không có cảm tưởng nào khác là nhà trường cao ráo và sạch sẽ hơn các nhà trong làng.
Ý nghĩ ấy thoáng qua trong tâm trí tôi nhẹ nhàng như một làn mây lướt ngang trên ngọn núi.
Trường Mỹ Lý trông vừa xinh xắn oai nghiêm như cái đình làng Hoà Ấp.
Ý nghĩ ấy thoáng qua trong tâm trí tôi nhẹ nhàng như một làn mây lướt ngang trên ngọn núi.
Bài tập 2: Hãy tìm các hình ảnh so sánh được tác giả sử dụng trong đoạn 1 và đoạn 2 của văn bản? Trong các hình ảnh so sánh đó, hình ảnh nào độc đáo nhất? Vì sao?
Những cảm giác trong sáng ấy nảy nở trong lòng tôi như mấy cành hoa tươi mỉm cười giữa bầu trời quang đãng.
 Ý nghĩa: So sánh thể hiện tình cảm đẹp đẽ, trong sáng tinh khôi của cậu bé lần đầu đi học, không chỉ bầu trời nở hoa mà lòng người cũng nở hoa.
Ý nghĩ ấy thoáng qua trong trí tôi nhẹ nhàng như một làn mây lướt ngang trên đỉnh núi.
 So sánh một hiện tượng vô hình với một hiện tượng thiên nhiên hữu hình đẹp đẽ. Cho người đọc thấy kỷ niệm của Tôi ngày đầu tiên đi học thật cao đẹp và sâu sắc. Qua đó tác giả đề cao sự học hành với con người.
Bài tập 3: Con hãy viết một đoạn văn ngắn ghi lại cảm nhận của mình về ngày đầu tiên đi học ?